سیل در کرمان؛ پای تغییر اقلیم در میان است؟
بارش های امسال 120 درصد نسبت به حالت معمول افزایش داشته‌اند.
میزان بارش باران در استان کرمان طی پنج روز گذشته از میزان بارندگی در ۱۱۳ روز ابتدای سال آبی گذشته بیشتر بوده است.براساس اطلاعات موجود در سایت سازمان هواشناسی کشور، از پنج‌شنبه ۱۹ دی تا امروز، ۳۰ میلیمتر بارندگی در کرمان داشتیم.این در حالی است که از ابتدای مهر تا ۲۳ دی سال گذشته، تنها ۲۴.۱ میلیمتر باران در کرمان داشتیم.مقایسه بالا نشان می‌دهد که چرا در جنوب و شرق کرمان، سیل به راه افتاده.این بارش‌ها پس از ورود سامانه بارشی پرقدرت به جنوب‌شرق ایران رخ داد.میزان بارش‌ها در کرمان به حدی بوده که تفاوت بارش از ابتدای سال آبی جاری (یک مهر ۹۸) تا امروز، نسبت به میانگین بلندمدت ۱۲۰.۴ درصد رشد داشته باشد.افزایش چشمگیر بارش نسبت به حد معمول البته فقط مختص استان کرمان نیست.در سیستان و بلوچستان و هرمزگان هم شاهد افزایش ۳۲۱ و ۲۵۶ درصدی بارش‌ها هستیم.آن هم در حالی که میانگین افزایش بارش کل کشور نسبت به میانگین بلندمدت تنها ۳۶ درصد اعلام شده.پیش از ورود سامانه بارشی یاد شده هم البته میزان بارش در سه استانی که درگیر سیل هستند، بیشتر از میانگین بلندمدت بوده اما نه آنقدر چشمگیر.
تعریف تغییر اقلیم
قبل از آنکه بخواهیم به سوال بالا پاسخ دهیم، بهتر است بدانیم تغییر اقلیم یعنی چه.سازمان هواشناسی جهانی می‌گوید که تغییر اقلیم به تغییر جهت‌دار افزایشی و یا کاهشی در میانگین عناصر اقلیمی در یک دوره طولانی بیش از ۳۰ سال گفته می‌شود.دما و بارش از جمله اصلی‌ترین عناصر اقلیمی محسوب می‌شوند.پس برای پاسخ به این سوال که آیا وقوع سیل اخیر در کرمان ربطی به تغییر اقلیم دارد یا نه، باید میزان دما و بارش را بررسی کرد.
میانگین دما و بارش کشور
قبل از این کار اما شاید بهتر باشد بدانیم روند تغییرات دما و بارش در کشور چگونه بوده.پاییز امسال در دو فصلنامه نیوار، متعلق به پژوهشکده اقلیم‌شناسی، پژوهشی در رابطه با تحلیل روند میانگین دما و بارش در بازه زمانی ۳۰ سال (۱۹۸۸ تا ۲۰۱۷) منتشر شد.پژوهشگران این گزارش نوشتهاند که در این بازه زمانی به طور متوسط بارش در ایران سالانه ۲.۱ میلیمتر کاهش داشته.همچنین میانگین دمای کشور هم هر دهه ۰.۵ درجه سانتی‌گراد افزایش داشته. یعنی ۱.۵ درجه در ۳۰ سال گذشته.در همین حال نتایج یک پژوهش دیگر که پاییز امسال در مجله علوم و مهندسی آبیاری دانشگاه چمران اهواز منتشر شده، نشان می‌دهد که:در ۵۰ سال منتهی به سال ۲۰۱۰، دما یک درجه افزایش و بارندگی بین دو تا ۳.۲ میلیمتر در ایران کاهش داشته است.
در کرمان اوضاع چگونه است؟
برای بررسی روند میانگین دما و بارش استان کرمان هم به سراغ مقالات پژوهشی منتشر شده در نشریات علمی رفتیم.اولین مقاله مورد بررسی، سال ۹۴ در مجله علمی جغرافیا و توسعه منتشر شده.پژوهشگران روند تغییرات دمای شبانه استان کرمان در سال‌های ۱۹۶۱ تا ۲۰۱۰ را بررسی و نتیجه گرفته‌اند که :بطور میانگین سالانه ۶۶ درصد از پهنه استان، تغییرات اقلیمی با روند افزایشی را تجربه کرده‌اند.این گزارش همچنین می‌گوید که در بازه زمانی یادشده، به طور متوسط هر سال ۰.۰۵۳ درجه سانتی‌گراد دمای شبانه در استان کرمان افزایش یافته.یعنی دمای شبانه استان کرمان در سال ۲۰۱۰، ۲.۶۲ درجه از این دما در سال ۱۹۶۱ بیشتر شده است.در همین حال شهریور امسال در پانزدهمین همایش ملی آبیاری و کاهش تبخیر پژوهشی درباره تغییر عناصر اقلیمی بر اثر تغییر اقلیم با مطالعه روی کرمان منتشر شد.نتایج این گزارش برای من که در زمینه تغییر اقلیم متخصص نیستم جالب است.مقادیر میانگین بارش سالانه دوره آینده برای هر سه سناریو نشان داد که مقادیر بارش در سال‌های آتی ۲۲ درصد افزایش می‌یابد که با افزایش بارش‌های حدی (در ادامه توضیح می‌دهیم) همراه خواهد بود.همچنین دما در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۷۳ بین هشت تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد افزایش خواهد یافت.آیا مقالات بالا و تغییر در روند دما و بارش طی بازه زمانی ۳۰ ساله، می‌تواند بیانگر تغییر اقلیم در ایران باشد؟اگر اینطور است، آیا سیل اخیر در کرمان و دو همسایه‌اش، نتیجه این تغییر اقلیم است؟هم بله، هم خیر
رییس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی کشور از جمله کسانی است که معتقد است نمی‌توان با قطعیت در این باره صحبت کرد.احد وظیفه در این خصوص به ایسنا گفته اقلیم همواره ثابت نیست و ثابت نبودن آن لزوما به تغییرات اقلیمی مربوط نمی‌شود.او تاکید کرده که می‌توان به این موضوع اشاره کرد که آب و هوا و اقلیم به‌صورت جهانی همواره تغییرپذیر است.به گفته او البته تغییرات اقلیمی الگوهای جوی را تا حدودی تحت تاثیر قرار داده است.
ردپای تغییر اقلیم
در همین حال رییس موسسه ملی تغییر اقلیم نظر دیگری دارد.مجید شفیع‌پور در خصوص ارتباط تغییر اقلیم با سیل اخیر برای روزنامه شهروند نوشته:«برای بررسی سیل سیستان‌وبلوچستان باید کمی عقب‌تر رفت و به موضوع گرمایش زمین پرداخت.او سپس توضیح داده که«افزایش گرمایش زمین بر اثر ازدیاد گازهای گلخانه‌ای سبب افزایش تعریق و تبخیر آب‌های سطحی، تبخیر دریاها و اقیانوس‌ها و ذوب شدن یخ‌های قطبی می‌شود.این افزایش تعریق، رطوبت نسبی خاک را کم می‌کند.همین باعث می‌شود که کوچک‌ترین بارش به جای چسبندگی ذرات خاک باعث فرسایش و روان‌شدن آن شود.از طرف دیگر منحنی‌های طبیعی جریان هوا، تبخیر را شدت می‌بخشد.سپس به شکل باران به سطح زمین برمی‌گرداند.با توجه به اینکه سطح خاک خشک‌تر هم شده است، این جریان آب به صورت سیلاب درمی‌آید.به این اتفاقات که به صورت چرخه‌ای رخ می‌دهد و از اثرات تغییر اقلیم است.
1864 | ۰۳/۱۱/۰۱
1863 | ۰۳/۱۰/۳۰
1862 | ۰۳/۱۰/۲۹