چرخه مرگ در معادن زغالسنگ. لیست فوتی‌ها ۱۰۰نفر را رد کرد

چرخه مرگ در معادن زغالسنگ. لیست فوتی‌ها ۱۰۰نفر را رد کرد 

گفت‌وگو | مرضیه قاضی‌زاده

آخرین نفر مصطفی علی‌زاده بود. لیست فوت‌شدگان بر اثر کار در معدن و یا عوارض ناشی از کار، صد نفر را رد کرده. این آمار البته منهای کارگران معادن خصوصی است. عملا هیچ آمار از این بخش موجود نیست؛ مثل همان ۲ نفری که در معدن ۱۲-۱۴کوهبنان فوت شدند و رد و نشانشان  هم با مرگشان گم شد. درد اصلی از اینجا به بعد شروع می‌شود؛ آن‌طور که یدالله زمانی،  رییس شورای منطقه اصلی زغال سنگ پابدانا به «کاغذ وطن» می‌گوید، تمامی کارگرانی که زیر ۲۰ سال بازنشست شدند، بیش از ۵میلیون دست خانواده‌هایشان را نگرفته، افرادی که اگر در شرایط عادی بازنشست می‌شدند حقوقشان به ۱۵میلیون می‌رسید.

آقای زمانی تاکنون چند نفر در معادن زغالسنگ کرمان فوت شدند؟

ما کشته‌ در معادن زغال سنگ زیاد داریم  ولی آمار دقیقی نداریم. تنها آمار رسمی ما بعد از آمدن زیر نظر شرکت زغالسنگ در سال ۸۹ است که بیش از ۱۰۰ نفر در معدن کشته دادیم. این افراد هم بر اثر اتفاقات معادن زغال  وهم عوارض ناشی از استخراج فوت شدند. متاسفانه تنها چیزی که مد نظر رسانه‌هاست فوت در محل کار است و افرادی که بر اثر عوارض ناشی از کار فوت شدند مورد توجه قرار نمی‌گیرند. افراد زیادی هستند که بر اثر استنشاق گاز، سکته مغزی و قلبی بر اثر فعل و انفعالات ناشی از کار و حتی کمبود اکسیژن فوت شدند، اما در هیچ‌جا دیده نشدند. مثل مصطفی علیزاده، علی اسلامی که ۱۵ سال د رمعادن کار کرد و کبدش از کار افتاد.  اکبر منصوری که شب خوابید و صبح دیگر بیدار نشد ، جلال اکبری، عباس علیزاده و خیلی از افراد دیگر.

خیلی از افرادی که در معادن زغال سنگ کار می‌کنند به بازنشستگی نرسیدند و یک سال یا دو سال قبل از بازنشستگی فوت شدند. عده زیادی هم که در این معادن کار کردند تنها چند سال بعد از بازنشستگی زنده ماندند و به علت تاثیراتی که این کار بر ریه و قلبشان گذاشته، فوت کردند.  دهه ۶۰ چند نفر از مجلس به معادن سرکشی کردند و این شغل را در کنار کارگرانی در بخش ذوب فولاد کار می‌کنند، افرادی که با دستگاه رادیولوژی کار می‌کنند و همین‌طور افرادی که در پست بالای ۲۰ هزار وات برق کار می‌کنند را به عنوان مشاغل سخت و زیان آور طبقه بندی کردند و تعیین کردند که این عده بعد از ۱۵ سال کار با حقوق ۳۰ روز بازنشست شوند. متاسفانه اما سال ۷۳ همه  نزدیک به صد حرفه شغل و زیان آور را با یکدیگر ادغام کردند که این پروسه تنها به ضرر همین ۳ شغل و به ویژه کارگران معادن زغال‌سنگ تمام شد.

یک کارگر زغال سنگ  بخش خصوصی به طور متوسط چقدر دریافتی دارد و کف حقوق این افراد چقدر است؟

کف حقوقی ۵میلون تومان است؛ یعنی یک فرد مجرد ۴میلیون و ۱۵۰ دریافتی دارد  و با نوبت‌های کاری‌اش حقوقش به ۵میلیون تومان می‌رسد . به طور متوسط هم کارگران از ۵ تا ۱۰ میلیون براساس تولید و رفتن سرکارشان در روزهای تعطیل دریافتی دارند.

حتی ما که به عنوان کارگر شرکت زغال سنگ هستیم و حقوقمان  بالاتر است،‌اگر اضافه کار نمانیم  و تعطیلی‌ها را سرکار نرویم ۷میلیون و ۸۰۰هزار تومان پایه حقوقی‌مان است. شاید دریافتی کارگری به ۱۵میلیون  هم برسد ولی این فرد ۳۰ روز کامل سرکار بوده و از تعطیلی و استراحت و گردش و همه چیز گذشته تا بتواند اقساط وام جهیزیه فرزندانش را بدهد.

چه حمایتی برای بازماندگان و خانواده‌هایی  که به علت تبعات ناشی از کار در معدن فوت شدند، در نظر گرفته شده است؟

طبق قوانین که سازمان تامین اجتماعی دارد، باید فردی که در مشاغل سخت و زیان آور کارمی‌کند باید ۲۰ سال مستمر یا ۲۵ سال متناوب داشته باشد تا با پرداخت ۴درصد علاوه بر بیمه عادی توسط کارفرما، بازنشست شود. ولی کارگری که در اثر عوارض ناشی از شغل و یا حین انجام وظیفه در معادن زغال سنگ فوت می‌کند، چون بیمه‌اش به ۲۰ سال نرسیده یک کارگر عادی محسوب می‌شود؛ یعنی حداقل بگیر تامین اجتماعی.

تا سال ۱۴۰۰ ، ۲۰ روز از حداقل حقوق به بازماندگان پرداخت می‌شد . پارسال روزی ۱۱۰ هزار تومان بود و ۲۰ روزش می‌شد ۲میلیون ۴۰۰هزار تومان. عبدالملکی، وزیر قبلی کار حداقل حقوق را برای بازماندگان تعیین کرد که ۵میلیون تا ۵میلیون و ۷۰۰هزار تومان براساس عائله  بود. این اما یک ظلم فاحش در حق معدن‌کاران است. ما حسن رضایی،‌محسن عباس زاده و علیرضا رحمانی  و غیره را داریم که بالای ۱۸ سال در معادن زغالسنگ در قسمت استخراج و پیشروی کار کردند، طرف اگر زنده مانده بود ۶ ماه یا نهایتا ۲ سال دیگر بازنشست می‌شد و بالای سر زن و بچه‌اش بود اما طرف چند ماه مانده به بازنشستگی‌اش فوت کرده و حالا چون خودش زنده نیست نمی‌تواند طبق قانون برای آن ۴درصد اقدام کند و حقوقش مثل یک بازنشسته عادیست. فرضا اکبر رهجو که سال قبل در اثر حادثه معدنی فوت شد ۱۹ سال سابقه کار داشت و بایستی سال ۱۴۰۱ بازنشست می‌شد و ۱۵میلیون حقوق می‌گرفت،اما چون قبل از ۲۰ سال فوت شده و نمی‌تواند حضورا برای ۴درصد درخواست دهد، مبلغی که به بازماندگان می‌رسد ۵میلیون تومان است.

شما به عنوان عضوی از شورای کارگری چه اقدامی برای افزایش دریافتی بازماندگان حوادث معدنی و دریافت این سهم ۴درصد داشته‌اید؟ 

ما از طریق رییس قبلی اداره کار و آقای مصباح رئیس وقت اداره کار پیگیری کردیم. ما خواسته‌ایم تا براساس سابقه کار فرد ۴درصدش را کارفرما بپردازد که شرکت زغالسنگ قبول کرده است و حتی موافقت کرده که تا این ۲۰ را به صورت کامل بپردازد. با این شیوه حداقل به جای اینکه بازمانده ۵میلیون بگیرد ۹ میلیون و یا شاید حتی ۱۲ میلیون بگیرند. اما هنوز در تامین اجتماعی مشکل داریم و هنوز تامین اجتماعی موافقت نکرده است. 

یکی از مشکلات جدی کارگران خلا بیمه‌ای است  که از سمت نمایندگان مجلس و حتی استاندار هم قول‌هایی در این زمینه داده شد، آیا این مشکل برطرف شده است؟

کارگرها از سال ۱۳۷۸ که وارد بخش خصوصی شدند، کارفرماها به صورت سلیقه‌ای برای هر نفر یک روز و ۲روز و یا ۵ روز بیمه رد کردند.

ما کارگری داریم به نام  حسن رضایی که ۱۵ سال در استخراج کار کرد و ریه‌اش درگیر شد و بعد از ۱۶ سال کار در معدن فوت شد. من این فرد را می‌شناسم و می‌دانم که حتی یک روز هم غیبت نداشته است اما بیمه ۱۷ روز و ۶ روز و ۵ روز برایش رد شده است . همین کارگر از سال ۸۹ که زیر نظر شرکت زغال سنگ آمده است بیمه‌اش ۳۱ روز رد شده است اما تا مدتی که زیر نظر شرکت‌های پیمانکاری بوده ، بیمه‌اش کامل رد نم‌یشده و حتی برای یکسال هم بیمه‌اش را به کل رد نکردند.

مشکل خلا بیمه‌ای از طریق اداره کار و نمایندگان پیگیریم ولی بودجه می‌خواهد و هنوز این بودجه تامین نشده است.

استاندار پیشین به ما قول داده بودند که این خلا بیمه‌ای برطرف شود، اینکه یکی از سران مملکت در استان قولی می‌دهد و بعد از رفتنش قولش به فراموشی سپرده می‌شود برای مردم قابل قبول نیست.

ما حسن رضایی،‌ محسن عباس‌زاده و علیرضا رحمانی  و غیره را داریم که بالای ۱۸ سال در معادن زغالسنگ در قسمت استخراج و پیشروی کار کردند، طرف اگر زنده مانده بود ۶ ماه یا نهایتا ۲ سال دیگر بازنشست می‌شد و بالای سر زن و بچه‌اش بود اما چون چند ماه مانده به بازنشستگی‌اش فوت کرده، حقوقش مثل یک بازنشسته عادیست.