بررسی وضعیت تولید مکانیزه در معادن ایران؛ انزوای معدن‌کاری با تجهیزات فرسوده

بررسی وضعیت تولید مکانیزه در معادن ایران؛ انزوای معدن‌کاری با تجهیزات فرسوده
گزارش| دنیای اقتصاد
کاهش ۴۰‌درصدی بهره‌وری معادن به دلیل فقدان ماشین‌آلات به‌روز ضربه‌‌‌‌‌ای مهلک را بر توسعه معادن ایران وارد کرده‌است. فعالیت‌های معدنی ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان منابع معدنی و طبیعی جهان در سالیان اخیر با رشد مواجه‌شده اما عقب‌افتادگی تکنولوژی در معادن، مساله مهمی است که باید به آن توجه کرد…
یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که در بخش معادن ایران وجود دارد، داستان تکنولوژی است و یکی از مصادیق این داستان، ماشین‌آلات کهنه و فرسوده معدن‌کاری در ایران هستند.
ایران با داشتن حدود ۳۷‌هزار ماشین و دستگاه معدن‌کاری، قوای قابل‌قبول اما فرسوده‌‌‌‌‌ای را در اختیار دارد و به گفته مسوولان دولتی و بخش خصوصی، تقریبا بیش از ۱۵‌هزار دستگاه ماشین‌آلات فرسوده در حوزه معدن کشور وجود دارد که بالای ۲۰ سال‌سن دارند.
کارشناسان معتقدند باید بیش از ۲‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دیگر افزون بر مقدار ۱.۹‌میلیارد دلاری فعلی در حوزه تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی صورت گیرد تا اهداف افق ۱۴۰۴ برای تولید بیش از ۷۰۰‌هزار‌تن مواد معدنی در سال‌محقق شود. با تحقق این موضوع، شاغلان بخش معدنی به بیش از یک‌میلیون نفر خواهد رسید ‌و به این ترتیب، بیش از ۳۵۰‌هزار شغل دیگر در معادن کشور ایجاد خواهد شد.
موانع سد راه واردکنندگان ماشین‌آلات معدنی و از سوی دیگر عدم‌حمایت از تولیدکننده داخلی در کنار در دسترس‌نبودن قطعات ماشین‌آلات فرسوده فعلی باعث‌شده تا وضعیت نگران‌کننده‌ای در این زمینه به‌وقوع بپیوندد.
تولیدکنندگان داخلی، معدن‌کاران و واردکنندگان تجهیزات معدنی و صنایع معدنی تمام انرژی خود را برای بهبود شرایط فعلی معدن‌کاری با تجهیزات فرسوده در ایران به‌کار گرفته‌اند، بااین‌حال هنوز هم موانعی همچون مشکلات ارزی، عدم‌تامین مالی، رانت و انحصار در تولید و واردات تجهیزات و ماشین‌آلات بر سر راه گسترش معدن‌کاری به لطف تکنولوژی و تجهیزات وجود دارد.
نیاز ۲‌میلیارد دلاری به واردات ماشین‌آلات
بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران درخصوص اهمیت ماشین‌آلات معدنی در بهره‌وری معادن کشور گفت: اینکه معادن ایران از پتانسیل‌های مهم اقتصادی محسوب می‌شوند چیزی نیست که بتوان آن را کتمان کرد. سهم معادن به تنهایی در تولید ناخالص داخلی کشور حدود یک‌درصد اعلام می‌شود اما اگر اثر آن را در زنجیره مواد معدنی و اثرات آن بر تولید دیگر محصولات را بررسی کنیم مشاهده می‌شود این سهم به ۳۰‌درصد هم می‌رسد، بنابراین توجه به معدن‌کاری و فعالیت معدنی در ایران موضوعی مهم است. طبیعی است در معدن‌کاری ایران بخش عمده‌ای از هزینه‌های شرکت‌ها مربوط به ماشین‌آلات معدنی و تجهیزات فرآوری معادن است و کارکرد این تجهیزات از دل معادن شروع می‌شود و تا مرحله نهایی فرآوری ادامه دارد.
شکوری درباره دلایل فرسودگی ماشین‌آلات معدنی در ایران افزود: افزایش نرخ قیمت ارز، مصائب تخصیص ارزی، بنگاه‌داری بانک‌ها و عدم‌تسهیلات‌دهی آنها و ناتوانی مالی معادن کوچک و متوسط در کنار تحریم‌ها باعث‌شده تا ماشین‌آلات جدید و به‌روز وارد کشور نشوند. نبود ارتباطات و مناسبات با دنیا در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی سبب‌شده تا از نوآوری‌های جدید در این زمینه محروم شویم. بخش عمده‌ای از ماشین‌آلات موجود در کشور عمری بالای ۲۰سال ‌دارند و فرسوده محسوب می‌شوند، در نتیجه باید با اورهال این ماشین‌آلات فرسوده بتوانیم تولید نزدیک ۴۵۰ تا ۵۰۰‌میلیون ‌تن سال‌های گذشته در معادن را تکرار کنیم و به هدف ۷۰۰‌میلیون تنی برسیم، بااین‌حال دنیا سال‌هاست از ماشین‌های خودران استفاده می‌کند و اکنون به‌دنبال تولید ماشین‌آلاتی بر پایه سوخت هیدروژنی است تا از سوخت‌های فسیلی و کربنی دوری کند.