تالاب جازموریان کانون گردوغبار، ۵ میلیون هکتار از اراضی کرمان غبارخیز است

استان کرمان که ۵ میلیون هکتار از مناطق غبارخیز کشور را در خود جای داده، با شدت گرفتن پدیده ریزگرد و طوفان شن، کیفیت زندگی شهروندان خود را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. ریزگردها، برخلاف تصوری که از اندازه ریز آن‌ها وجود دارد، تاثیرات گسترده‌ای بر زندگی بشر دارند و از مرزهای جغرافیایی عبور کرده و سلامت و امنیت افراد را به مخاطره می‌اندازند. در ایران، پدیده ریزگردها چندین سال است که با شدت افزایش یافته و استان‌هایی چون کرمان در مرکز این بحران محیط زیستی و سیاسی قرار گرفته‌اند. به گفته‌ی معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، کشور ایران دارای ۳۴ میلیون هکتار مناطق غبارخیز است که از این مقدار ۵ میلیون هکتار متعلق به استان کرمان است. بخش قابل توجهی از این مناطق، تحت تاثیر خشکسالی و خشک شدن تالاب جازموریان قرار دارد که به عنوان کانون تولید گردوغبار داخلی عمل می‌کند. این ذرات ریز از کویر مرکزی کشور به سمت مناطق شمالی و شرقی استان کرمان حرکت می‌کنند و باعث افزایش غلظت غبار هوایی در این مناطق شده‌اند. این موضوع اثرات متعددی بر کیفیت هوا و شرایط زیستی و اقتصادی منطقه داشته است. کاهش دید افقی و وقوع طوفان شن منجر به ایجاد اختلالاتی در حمل و نقل جاده‌ای استان و سایر مناطق همجوار شده است. همچنین، کارشناسان بر این باورند که روندهای ناشی از تغییرات اقلیمی، کاهش منابع آب، خشکسالی‌های مکرر و تغییرات زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های انسانی از جمله احداث سدها و تغییر رژیم هیدرولوژیکی در افزایش و گسترش کانون‌های گردوغبار نقش مهمی دارند. گزارش نظارتی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز بیان می‌کند که هر ساله دو میلیارد تن ذرات ریز گرد و غبار از خاک‌های خشک جابجا شده و بیش از ۱۵۰ کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهند. ایران که در کمربند گردوغبار جهانی قرار دارد، عمدتا متاثر از منابع خارجی از جمله صحرای عربستان، شمال آفریقا و جنوب عراق است و همچنین از شرق و شمال شرق با گردوغبار وارداتی از افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و ازبکستان مواجه است. با وجود آنکه بیشتر استان‌های کشور دارای کانون گردوغبار هستند، در این بین ۶ استان همچون «خراسان جنوبی»، «کرمان»، «سیستان و بلوچستان»، «خراسان رضوی»، «خوزستان» و «هرمزگان» در ۸۵ درصد غبار خیزی کشور دخیل بوده و زندگی جمعیتی قریب به ۲۱ میلیون نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ابراهیم‌پور، نماینده مردم ایذه، نیز در گفت‌وگو با خانه ملت تأکید دارد که مشکل ریزگردها صرفاً مربوط به یک استان نیست بلکه از شمال غرب کشور و دریاچه ارومیه تا زاینده‌رود، هامون، بختگان و مناطق تنش آبی دیگر نظیر یزد و کرمان گسترده است. این نماینده مجلس، تعارض منافع استانی را بزرگ‌ترین مانع پیش روی حل معضلات زیست‌محیطی کشور دانسته و بر ضرورت حکمرانی ملی تأکید کرده است تا به طور یکپارچه و فرااستانی به مقابله با بحران ریزگردها و مشکلات محیط زیستی پرداخته شود. در این میان، استان کرمان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، یک کانون مهم داخلی برای گردوغبار است که نه تنها سلامت فیزیکی شهروندان را تهدید می‌کند بلکه تاثیرات اجتماعی و اقتصادی متعددی نیز به همراه دارد. مسئولان محیط زیست و مدیریت استان در تلاش برای یافتن راهکارهای کاهش اثرات این پدیده هستند و بر ضرورت همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تاکید می‌کنند. کرمان اکنون در برابر چالش محیط زیستی ریزگردها قرار دارد که نیازمند توجه و اقدام مستمر است تا کیفیت زندگی مردم این منطقه بهبود یابد و اثرات منفی این پدیده به حداقل برسد.