برگ‌خوار ذرت به سراغ گندم رفت

برگ‌خوار ذرت به سراغ گندم رفت
گزارش | سمیه خدیشی
بعد از ورود و خسارت آفت قرنطینه‌ای برگ‌خوار ذرت به مزارع شمال و جنوب استان، کارشناسان کشاورزی هشدار حمله این حشره به مزارع گندم را می‌دهند.
کاغذوطن – کرم برگخوار ذرت، یک آفت قرنطینه‌ای کشوری، به کرمان وارد شده است. مزارع ذرت شمال و جنوب استان را درگیر کرد. علاوه بر اینکه کشاورزان متحمل خسارت شدند این آفت به عنوان تهدید برای امنیت غذایی محسوب می‌شود.حالا که به پایان فصل برداشت ذرت نزدیک می‌شویم متولیان بخش کشاورزی ترس از آن دارند که این آفت تازه وارد، گندم را به عنوان میزبان دوم خود انتخاب کند و اگر دیر بجنبند ضربه سنگینی به این محصول وارد شود.
آفتی قرنطینه‌ای وارد کشور شده است. برای اولین‌بار در سال جاری، کرم برگ‌خوار ذرت در کشور در منطقه ارزوئیه شهرستان بافت دیده شد. بیم از بحران و تهدید امنیت غذایی در محصولات اساسی کشور می‌رود. ترجیح غذایی این کرم گیاه ذرت است، اما می‌تواند از ۸۰ نوع گیاه دیگر هم تغذیه کند که این موضوع را پیچیده‌تر می‌کند.
کرمان اولین مقصد مهمان جدید
استان کرمان زودتر از سایر استان‌های کشور آن‌هم به‌واسطه نزدیکی به مرز پاکستان و افغانستان که آفت در آنجا وجود داشته درگیر کرم برگخوار شد. وقتی حضور آفت را متوجه شدند که دیگر مزارع زیادی از منطقه ارزوئیه شهرستان بافت طعمه شده بود. از همان نزدیکی مرز بافت به جیرفت یعنی اسفندقه پایش به جنوب کرمان هم باز شد و بعد از آن هم مزارع فاریاب و کهنوج و دیگر شهرهایی که در جنوب کرمان زیر کاشت ذرت قرار گرفته بودند گرفتار شدند.
کشاورزانی که زودتر متوجه حضور این برگ‌خوار تازه‌وارد شدند و اقدام به سم‌پاشی کردند آسیب کمتری از بقیه ذرت‌کاران دیدند؛ اما این آفت که ترجیح آن بافت نازک و نرم گیاهان تازه سبز شده است خسارت زیادی به مزارعی که دیر کشت شده بودند و در هنگام ورود آفت مراحل ابتدایی ۲ یا ۳برگی را می‌گذراندند، وارد کرد.
مزارعی که دیر می کارند طعمه می‌شوند
آن طور که یکی از کارشناسان بخش کشاورزی اظهار کرد: کشاورزانی که به زمان کاشت مناسب توجه نمی‌کنند و دیرتر اقدام به کشت محصول خود کرده‌اند بیشترین آسیب را دیدند.
دکتر مهدیه کرد مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان می‌گوید: این مزارع در هر منطقه به‌عنوان طعمه‌های خوش‌خوراکی محسوب می‌شوند که آفت آنها را در بین مزارع دیگر انتخاب می‌کند و محلی برای تجمع بیشتر آفت می‌شوند؛ زیرا که آفت به دلیل علاقه به بافت نرم و تازه روییده گیاه جدید، ذرت‌های بزرگ که بافت خشوی‌تری دارند را رها کرده و به سمت این گیاهان تازه روییده شده می‌رود.
آفت قدرتمند با قابلیت پرواز و تکثیر زیاد
مهدیه کردساردوئی با بیان اینکه ۱۵۰ کشور دنیا با این آفت درگیر هستند، ادامه داد: حشره بالغ این آفت که شب‌پره است توانایی پرواز طولانی دارد و بعضاً مسافت‌های طولانی تا بیش از ۱۰۰ کیلومتر در شب را پرواز کند و اگر پرواز آن با باد هم همراه شود این مسافت بیشتر می‌شود و در کنار همه این قابلیت‌ها تعداد بالای تخم‌گذاری این حشره که به۲ هزار تخم می‌رسد هم در جمعیت آن بسیار مؤثر است.
گیاهان علوفه‌ای مهم‌ترین میزبانان این حشره هستند و این خبر از یک تهدید بزرگ برای بخش کشاورزی و دامداری است؛ زیرا تعدد میزبان‌های مورد علاقه و قدرت پروازی که دارد می‌تواند پتانسیل خسارت‌زایی بالایی نیز داشته باشد. از طرفی باتوجه‌به شرایط آب‌وهوای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری منطقه، در تمام طول سال امکان سپری‌کردن چرخه زندگی و تغذیه از یک گیاه را دارد.
احتمال ورود آفت به مزارع گندم و گلخانه‌ها
آن‌طور که مدیر حفظ نباتات جنوب کرمان بیان می‌کند، در شهرستان‌های جنوبی کرمان خسارت این حشره تا حدی کنترل شده است هنوز در مزارع سیب زمینی خسارتی از این آفت مشاهده نشده؛ اما با شروع فصل کشت گندم احتمال خسارت به این محصول دور از انتظار نیست و حتی محصولات گلخانه‌ای نیز در معرض خطر هستند چرا که این محصولات در محل گرم در زیرپوشش پلاستیک قرار دارند و حشره هم که به سرما حساس است برای فرار از سرمای پاییز و زمستان به گلخانه‌ها پناه می‌برد.
کرد ساردویی آموزش به کشاورزان و اطلاع‌رسانی را مهم اعلام کرد و گفت: کشاورز باید بداند با برداشت ذرت و اتمام فصل کاشت این محصول فعالیت آفت تمام نمی‌شود و سراغ میزبان بعدی خود می‌رود.
مدیر حفظ و نباتات جنوب کرمان اعلام کرد که مزارع به‌صورت هفتگی پایش می‌شوند و گزارشی از این مراقبت و پایش به ما ارسال می‌شود که در صورت افزایش حضور این آفت باید ستاد بحران شهرستان برگزار شود.
پایش آفت در مزارع
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی جنوب کرمان نیز آلودگی منطقه فاریاب را به این حشره به دلیل نزدیکی به منطقه ارزوییه حدود ۳۰ درصد اعلام کرد و گفت: خسارت در دیگر مناطق غیر از فاریاب واسفندقه به دلیل نزدیکی به ارزوییه حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد است که با ورود و شناسایی آفت کنترل و پایش حشره در دستور کار قرار گرفت و باتوجه‌به اینکه این تهاجم و بحران جدیدی است میزان خسارت مطلوب و قابل‌قبول است.
پیمان نامور دررابطه‌با نگرانی از افزایش میزان خسارت این آفت روی محصول گندم، می‌گوید: این آفت که هم اکنون میزبان آن ذرت است و وقتی میزبان به مراحل پایانی رشد رسید حشره به دنبال میزبان جدید می‌رود و میزبان جدید آن که در شرایط مطلوب برای آفت قرار دارد سطح سبز گندم است.
این کارشناس بخش کشاورزی یکی دیگر از علت‌های احتمال خسارت گندم را شرایط آب‌وهوایی می‌داند و افزود: باتوجه‌به آمار و اطلاعات هواشناسی تا اواخر دی ماه هوای مناطق جنوب کرمان به صفر درجه نمی‌رسد و پاییز و زمستان سردی نداریم و همین باعث می‌شود که آفت در طول زمستان هم فعال باشد.
نامور اضافه کرد: در ارزوئیه دیده شده که به مزارع گندم خسارت زده است و به کشاورزان توصیه کرده‌ایم به محض پدیدار شدن سطح سبز، سم‌پاشی‌های لازم را داشته باشند تا غافلگیر نشوند؛ اما با کاهش دمای هوا، فعالیت و تغذیه آفت نیز کم می‌شود.
با سمپاشی به موقع جلوی آفت را بگیرند
جنوب کرمان حدود ۵ هزار هکتار سطح کشت گندم است و تلاش می‌کنیم با اطلاع رسانی و سم‌پاشی به‌موقع جلوی خسارت این حشره گرفته شود و اعتبار محدودی که برای تهیه سم در اختیار داریم که این اعتبار را برای کشاورزان خرده مالک و کوچک در نظر گرفتیم؛ زیرا این کشاورزان قدرت خرید سم را ندارند و همین موضوع باعث می‌شود که جمعیت آفت بیشتر شود.
جای خالی تدبیر در پیشگیری
آفاتی که بسیار خسارت‌زا بوده و از کشورها یا مناطق دیگر به کشور یا منطقه‌ای جدید وارد شده و خسارت بالایی را به وجود می‌آورند را اصطلاحا قرنطینه‌ای می‌نامند. پای امنیت‌غذایی و تامین معیشت در میان است. کشورها برای اینکه از ورود آفات قرنطینه‌ای به داخل جلوگیری کنند قوانین سختگیرانه‌ای گذاشته‌اند، اما این اولین آفت قرنطینه‌ای نیست که وارد شده و استان کرمان بالاخص در حوزه جنوب که پست قرنطینه‌ای ندارد برای ورود آفت مقصد سهل‌الوصولی است. پیش از این هم آفت سوسک حنایی خرما و مگس مدیترانه‌ای به استان کرمان وارد شد و وجودش تهدیدی بزرگ برای خرما و مرکبات جنوب‌کرمان شد و دود خسارت به چشم کشاورزان رفت. این چندمین بار است که از این سوراخ گزیده می‌شویم.