خودکشی قابل پیشگیری است

خودکشی قابل پیشگیری است

موسوي عضو جمعيت پيشگيري از خودکشي: براساس آمارهاي رسمي نرخ خودکشي در ايران خيلي بالا نيست ولي اخيرا اين پديده، روند رو به رشدي داشته که موجب نگراني است

بیستم شهریور مصادف 10 سپتامبر؛ روز جهانی پیشگیری از خودکشی بود، اهمیت موضوع خودکشی آنقدر است که  تبدیل به یک دغدغه اجتماعی شود، دغدغه ای که در آن، موضوع به خطر افتادن حیات است. اقدام به خودکشی بدون شک ناشی از مشکلات روحی و روانی فرد آسیب دیده است، در بسیاری از موارد در صورت تشخیص به موقع علائم ایجاد کننده و یا مداخله به موقع می توان جلوی فاجعه را گرفت و این مداخلات باید آنچنان هوشمندانه باشد که فرد را به نوعی درمان و نه اینکه به صورت آنی و مسکن وار،  فقط او را در آن لحظه از خطر خود کشی دور کند.  به طور کلی خودکشی  ناشی از یک  تصمیم شخصی است و  این تصمیم معمولا به دنبال  ظهور یک بحران  گرفته می شود و فرد آسیب  دیده  آن را تنها راه  نجات خود  می داند. حتی  وجود صفات کمال طلبی و غرور هم می تواند زمینه را برای این اقدام مهیا کند. این در حالی است که فردی که از لحاظ روحی و روانی  در شرایط نامطلوب نبوده و یا توان مدیریت روحی خود را دارد در شرایط بحران به دنبال حل کردن مشکل است ومی‌تواند احساسات و عواطف خود را کنترل کند. در حالی که فردی که اقدام به خودکشی می کند به دنبال ندیدن مشکل است. مهارت کافی برای مدیریت استرس یکی از مواردی است که می تواند افراد را در مقابل این افکار خود آسیب زننده حفظ کند. البته نباید فراموش کرد که اختلالات زمینه‌ای روانی می تواند  در افزایش  احتمال اقدام  به خودکشی نقش داشته باشد. بر اساس آمارهای منتشر شده در جهان خطر خودکشی در بین نوجوانان و جوانان و البته بالای 65 سال بیشتر از سایر سنین دیده می شود.  یکی از انواع روش های خودکشی، خودسوزی  است،  که  جدیدا شایع شده و به طور معمول ناشی از یک اعتراض است و به نوعی فریاد است که به دلیل مشکلات شغلی، اقتصادی و اجتماعی شنیده میشود و فرد آسیب دیده معتقد است که مورد توجه قرار نگرفته است، این مورد از خودکشی را در استان کرمان هم دیده ایم، همین چند ماه پیش کارمند جهاد کشاورزی  شهرستان منوجان، به دلیل اینکه معتقد بود، حقش  نادیده گرفته شده، خودسوزی کرده  و بر اثر این اقدام جان خود را از دست داد.

خودکشی مسری است

معمولا آماری از خودکشی در ایران منتشر نمی‌شود، تنها در سال گذشته رییس دانشگاه علوم پزشکی کرمان اعلام کرد که شاخص خودکشی در کرمان پایین‌تر از متوسط کشوری است،  دکتر حمیدرضا رشیدی‌نژاد شاخص  خودکشی را در استان در حدود 3.8 نفر از هر هزار نفر اعلام کرده بود. ملکوتی عضو هیئت مدیره جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی در مورد انتشار اخبار خودکشی و آمار گفته است: «رفتار خودکشی مسری است؛ لذا رسانه‌ها در این زمینه نقش مهمی بر عهده دارند که چگونه خبر مربوط به خودکشی را انعکاس دهند و در راستای پیشگیری، اطلاع رسانی نمایند و در واقع یکی از رسالت‌های ما تحلیل و بررسی نحوه انعکاس اخبار به ویژه در فضای مجازی است.» وی ضمن اشاره به رعایت پروتکل‌های سازمان جهانی بهداشت افزود: «اخبار مربوط به خودکشی باید انعکاس یابد ولی آنچه در حوزه آموزش و پیشگیری مهم است درج درست اخبار است.»

 شناسایی فاکتورهای خطر برای خودکشی

سید کاظم ملکوتی خاطرنشان کرد: «در دانشگاه علوم پزشکی ایران با همکاری سایر دانشگاه‌ها و افراد علاقمند نظیر دانشگاه رفسنجان و شهید بهشتی، از ۶ سال پیش NGO (جمعیت علمی) ایجاد شده است که به عنوان یک سازمان مردم نهاد در حوزه‌های پیشگیری و درمان  خودکشی فعالیت می‌نماید. همچنین این جمعیت علمی با سازمان WHO ، سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت هم همکاری دارد.» ملکوتی افزود: «درصد فوت در افرادی که سابقه خودکشی دارند، ۹ برابر می‌شود که بیشترین فاکتور خطر به شمار می‌رود، لذا شناسایی و پیگیری این گونه افراد باید به صورت مستمر انجام شود.» وی با تاکید بر اینکه نباید ابزارهای خودکشی مانند اسلحه، قرص برنج و…، در دسترس باشد، افزود: «متاسفانه مشکل مهم این است که برخی از رسانه‌های مجازی بر خلاف پروتکل‌ها، مراحل خودکشی را آموزش می‌دهند لذا باید همانند سایر کشورها با آنها برخورد منطقی و علمی شود.» عضو هیئت مدیره جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی اعلام کرد: «طبق آمارهای سازمان پزشکی قانونی در دوران کرونا، میزان خودکشی افزایش نیافته بلکه روند کاهشی داشته است.»

 پیشگیری از خودکشی امکان پذیر است

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، گفت: «با توجه به مستمر بودن بحران کرونا، باید عوامل خطر مانند دوری، فاصله فیزیکی، تنهایی، استرس، خشم، بیکاری و کاهش درآمد، ترس، انزوا و افسردگی را جدی بگیریم تا از بروز خودکشی در جامعه پیشگیری نماییم.» ملکوتی تاکید دارد که خودکشی قابل پیشگیری است. رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، هم  در گفتگویی با مهر بر ضرورت ارتقا سلامت روان جامعه در مقابله با اقدامات آسیب زا همچون خودکشی، تاکید کرد و گفت: «برای پیشگیری از خودکشی لازم است از همه ظرفیت‌های دولتی و غیر دولتی و نهادهای عمومی و رسانه‌ها استفاده  شود. » سید حسن موسوی عضو هیات موسس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی در ایران، تاکید کرد: «بر اساس آمارهای رسمی نرخ خودکشی در ایران در مقایسه با خیلی از کشورهای دیگر خیلی بالا نیست ولی روند رشدی که در چند سال اخیر داشتیم موجب شده تا نگران این افزایش روند باشیم. به گفته وی، بحران‌های طبیعی و غیر طبیعی و طولانی شدن این بحران‌ها، نگرانی درباره رفتارهای مرتبط با خودکشی را در تمامی جوامع افزایش می‌دهد.»

 نقش موثر فرهنگ‌سازی در کاهش خودکشی

بدون شک فراگیری آموزش‌های مهارت‌های ارتباطی و کنترل خشم  می تواند در جلوگیری از خودکشی بسیار موثر باشد و آموزش خود مراقبتی حتی از دوران ابتدایی باید در مدارس  ارائه شود.خطر خودکشی در فردی که در گذشته اقدام به خودکشی کرده، در مقابل فردی که فقط فکر آن را داشته و اقدامی نکرده است، بیشتر است و این یکی از نکات کلیدی است که می تواند در مداخلات پیش از وقوع حادثه کمک کند. اگر در جامعه اقدام به خودکشی را یک بیماری از نوع روحی و روانی بدانند ، برای درمان آن اقدام می کنند و این مهم نیاز به فرهنگ سازی  دارد .  اما باید توجه کنیم حتی اگر فردی تنها از این اقدام حرفی به میان آورد باید به آن توجه شود و این زنگ خطری است که باید شنیده شود و کمترین کار برای کسی که درگیر بحران خودکشی است تماس به 123است، موارد اقدام به خودکشی یکی از جوامع هدف اورژانس اجتماعی است.