قاچاق دام بیخ گوش جنوب کرمان

قاچاق دام بیخ گوش جنوب کرمان

تجارت ممنوعه دام در گوشه برخی دامپروری‌ها یکی از پُرسودترین داد و ستدهای ناسالم این روزها به شمار می‌رود.

قاچاق دام در کشور ما خصوصا مناطقی همچون جنوب کرمان به صورت ورود و خروج رقم می‌خورد. یعنی دام‌های سالمی را از کشور خارج می‌کنند که از مراتع غنی تغذیه کرده‌اند و درعوض دام‌هایی را از مرزهای پاکستان و افغانستان وارد می‌کنند که با کارتُن‌های ضایعاتی و بعضا زباله‌ها تغذیه و پروار شده‌اند.

هرچند نباید از این موضوع هم غافل شویم که بسیاری از این دام‌های قاچاق در مبادی ورودی و خروجی توسط نیروهای پُرتلاش انتظامی و امنیتی توقیف می‌شود اما سودهای افسانه‌ای حاصل از قاچاق باعث شده برخی سودجویان به هر نحوی که شده به این تجارت ناسالم ادامه دهند حتی اخیرا مشاهده شده از «اتوبوس‌ها» و ناوگان حمل و نقل عمومی نیز برای قاچاق دام بهره می‌گیرند که در نوع خود، کم‌نظیر است.

پس تا اینجا دریافتیم که بحث قاچاق دام را باید به دو بخش دام‌های داخلی و خارجی تقسیم کنیم. «قاچاق گوسفندهای باکیفیت به کشورهای حاشیه خلیج فارس و قاچاق دام از پاکستان و افغانستان به داخل کشور» و این یعنی قیمت دام‌های خارجی به مراتب پایین‌تر از دام‌های تولید داخل است. یادآوری این نکته هم ضروری به نظر می‌رسد که آمارها در خصوص تعداد دام‌های موجود در جنوب استان کرمان و همچنین آمار توقیف دام‌های قاچاقی که توسط نهادهای مختلف ارائه می‌شود با هم تفاوت دارد و این، ناشی از یکپارچه نبودن و بعضا ناهماهنگی و تاخیر در افزودن آمارها در سامانه‌ای واحد است.

مسلما تولید دام، در حوزه وظایف سازمان جهاد کشاورزی بوده و خوب است برای درک بهتر موضوع با مسوولان مرتبط با این بخش گفت و گو کنیم. محمدرضا قائدی‌فر معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان است، او پایین بودن قیمت دام‏‌های خارجی به ویژه در کشورهای هند، افغانستان و پاکستان را از یک‏‌سو و افزایش قیمت گوشت و دام زنده در داخل کشور را از سویی دیگر عامل اصلی افزایش انگیزه قاچاقچیان دام دانست و گفت: جنوب کرمان به دلیل همجواری با استان‏‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان از پدیده قاچاق دام بی‏‌نصیب نبوده و قاچاق دام به عنوان یک تهدید زیستی و یکی از چالش‌های مهم این منطقه به شمار می‌رود.

به گفته قائدی‌فر، قاچاق دام که بیشتر، از مرزهای شرقی کشور وارد منطقه می‌‏شود اثرات مخربی بر صنعت دامپروری می‌گذارد.

وی تخریب و ازبین رفتن ذخایر نژادهای بومی و موانع تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید داخلی را از اثرات مخرب قاچاق دام برشمرد و افزود: نژاد دام‌‏های بومی که با شرایط اقلیمی منطقه سازگار بوده و سال‌‏های زیادی اقدامات اصلاح نژادی در راستای افزایش تولید آنها انجام شده به یکباره و با ورود دا‏م‏‌های قاچاق در معرض تهدید و تخریب قرار گرفته است.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان به زمان‌بَر بودن طرح‌های اصلاح نژادی اشاره کرد و اظهار داشت: طرح‌‏های اصلاح نژادی، زمان‏‌بَر بوده و برای دستیابی به اهداف اقتصادی مورد نظر از جمله تولید شیر و گوشت و پیشرفت ژنتیکی، این اهم طی سالیان طولانی و به مرور زمان در نسل‏‌های بعدی رخ می‌دهد. « ورود نژادهای بیگانه و بی‌کیفیت همزمان با خروج نژادهای سازگار و باکیفیت، ضربه مهلکی به صنعت دامپروری وارد می‌کند»

قائدی‌فر تاکید کرد: ورود دام قاچاق موجب برهم خوردن روند تقویت نژاد دام بومی، از بین رفتن پیشرفت ژنتیکی حاصل شده طی سالیان طولانی، بی‌‏اثر شدن اعتبارات هزینه شده و نهایتاً ضرر و زیان دامدار می‌شود. «در این بین باید به موضوع مهم‌تر که سلامت هموطنان است نیز توجه شود»

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان، شیوع بیماری‏‌های مختلف و به خطر افتادن سلامت مصرف‌کنندگان را از دیگر پیامدهای قاچاق دام برشمرد و گفت: در نتیجه ورود دام‌های قاچاق، دام‏‌هایی که از لحاظ مسائل بهداشتی و واکسیناسیون تحت کنترل و مراقبت نبوده‌‏اند نیز وارد کشور می‏‌شود.

وی ادامه داد: دام‌های وارداتی قاچاق عامل بسیاری از بیماری‏‌ها بویژه بیماری‏‌های نوظهور بوده و باوجود اقدامات و اعتبارات هزینه شده برای کنترل و ریشه‌‏کنی بیمار‏ی‌ها، جمعیت دام منطقه مورد هدف قرار گرفته و باعث شیوع بیماری از نقطه‏‌ای به نقطه دیگر شده و ضمن ایجاد تلفات، باعث تحمیل ضررهای اقتصادی سنگینی به دامداران می‌‏شود. «بی‌انگیزگی تولیدکننده‌های داخلی و بعضا تعطیلی واحدهای پرورش دام نیز حاصل همین روند است»

قائدی‌فر همچنین با بیان اینکه قاچاق دام موجب تعطیلی واحدهای دامداری می‌شود، گفت: تامین پروتئین حیوانی مورد نیاز جامعه از سیاست‌‏های اصلی وزارت جهاد کشاورزی بوده و برای رسیدن به این هدف در کنار سایر اقدامات حمایتی، ترویج و توسعه واحدهای پرورش دام به صورت صنعتی یکی از اولویت‌‏های دولت بوده و است تا با توجه به رشد روزافزون جمعیت، خللی در تأمین پروتئین حیوانی مورد نیاز جامعه پیش نیاید.

ورود دام‌های قاچاق و ایجاد فضایی کاذب در بازار گوشت

«ورود دام‌های قاچاق و ایجاد فضایی کاذب در بحث تامین گوشت نیز می‌تواند انگیزه‌ای شود تا برخی از تولیدکنندگان داخلی، دام‌های خود را به جای عرضه به کشتارگاه‌های داخل، به قاچاقچیان بفروشند تا بتوانند از پسِ هزینه‌های خود برآیند»

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان در این خصوص هم بیان داشت: مسلما با ورود دام قاچاق به کشور و پوشش بخشی از نیاز جامعه به صورت کاذب، تولیدکنندگان و پرورش دهندگان در هنگام عرضه محصول با مشکلات متعددی مواجه می‏‌شوند.

«قاچاق دام به کشور و ایجاد حباب در بازار، با توجه به هزینه‏‌های انجام شده برای تولید و زمانی که بیشترِ تولیدکنندگان با استفاده از تسهیلات به حیات اقتصادی خود ادامه می‌دهند موجب بی ثباتی بازار، فروش نرفتن محصول به قیمت مناسب و درنهایت ناتوانایی تولیدکننده در بازپرداخت اقساط تسهیلات بانکی و تعطیلی واحدهای دامداری شده است»

به گفته قائدی‌فر، بی‏‌انگیزگی متقاضیان برای سرمایه‏‌گذاری در زیر بخش دام و طیور، سردرگمی جوانان جویای کار و کاهش جمعیت دام مولد منطقه از دیگر پیامدهای قاچاق دام است.

وی تصریح کرد: با توجه به اهمیت پدیده قاچاق دام و مشکلات مربوط به محدودیت اعتبارات دولتی در کنار محرومیت منطقه جنوب کرمان، طرح هویت‏‌بخشی و ثبت سامانه مرکز اصلاح نژاد دام کشور در دستور کار قرار گرفت و به منظور حمایت از تولید داخلی، پیگیری پدافند غیرعامل و کاهش آسیب‏‌پذیری، تداوم فعالیت‏‌های ضروری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدها، هویت‏‌گذاری و ثبت مشخصات دام، در اولویت‌‏های اساسی و زیرساختی این منطقه قرار گرفته است.

اما باید ببینیم این طرح چه مزایایی دارد؟

البته سازمان جهاد کشاورزی برای تشویق دامداران به هویت‌گذاری دام‌های خود، ارائه و توزیع خوراک دام با نرخ دولتی را منوط به هویت‌گذاری دام‌ها کرده است. قائدی‌فر که علت اصلی پدیده قاچاق دام را افزایش قیمت ارز عنوان کرد، گفت: در راستای حمایت از تولیدات داخلی، توزیع نهاده‌های یارانه‌ای فقط به دام‌های هویت‌گذاری شده اختصاص داده شده و با این اقدام، روند هویت‌گذاری با سرعت بیشتری در حال انجام است.

وی همچنین تخصیص نیافتن اعتبارات مناسب و مورد نیاز اجرای طرح، نبود تمایل و مشارکت بهره‌‏برداران، پراکندگی دامداری‏‌ها، مشکلات مربوط به مقید کردن دام‌های روستایی خصوصاً شترها برای پلاک‌کوبی، محدودیت مدت زمان تعیین شده برای اجرای هویت‌گذاری جمعیت دامی ( شش ماه برای دام سنگین و یک سال برای دام سبک)، مشکلات مربوط به انتخاب پیمانکار واجد شرایط، پائین بودن دستمزد و لحاظ نکردن هزینه‏‌های جانبی طرح در اعتبارات را از جمله مشکلات و تنگناهای هویت‌گذاری دام عنوان کرد.

«طبق آمار سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان، تعداد دام‌های قاچاق توقیف شده در این منطقه یکهزار و هشت راس است اما اداره کل دامپزشکی جنوب کرمان از توقیف ۲ هزار و ۱۶۰ راس دام طی سال جاری خبر می‌دهد»

علی احمدی مدیرکل دامپزشکی جنوب کرمان از توقیف ۲ هزار و ۱۶۰ راس دام سبک و سنگین قاچاق در هفت شهرستان جنوبی استان کرمان خبر داد. وی این میزان دام توقیف شده را شامل ۲ هزار و ۱۵۳ راس دام سبک و ۲۷ راس دام سنگین برشمرد و گفت: این دام‌ها از ابتدای سال جاری تا کنون در جنوب استان کرمان توقیف شده است.

وی با بیان اینکه سال گذشته یکهزار و ۳۴۳ راس دام سبک و سنگین در جنوب کرمان توقیف شد، افزود: این میزان دام نیز شامل یکهزار و ۱۲۶ راس دام سبک و ۲۱۷ راس دام سنگین بود.

مدیرکل دامپزشکی جنوب کرمان تعداد مراکز قرنطینه دام در این منطقه را سه مورد برشمرد و محل استقرار این مراکز را در شهرستان‌های جیرفت، منوجان و رودبار جنوب اعلام کرد.

احمدی با بیان اینکه بیشترین میزان دام توقیف شده طی سه سال اخیر در این منطقه به ترتیب در شهرستان‌های منوجان، کهنوج و جیرفت ثبت شده است، موقعیت جغرافیایی منطقه جنوب کرمان را به دلیل همجواری با استان‌های مرزی عامل قاچاق دام دانست.

او مقصد دام‌های قاچاق جنوب کرمان را استان هرمزگان و در نهایت کشورهای حاشیه خلیج فارس دانست و گفت: طبق آمار گزارش شده از ابتدای سال جاری تا کنون بیشترین دام کشف شده جنوب کرمان در شهرستان فاریاب ثبت شده است.

مدیرکل دامپزشکی جنوب کرمان از امکان ردیابی، رصد و پایش حمل و نقل دام زنده و فرآورده‌های خام دامی از طریق سامانه‌های سازمان دامپزشکی کشور خبر داد و این سامانه‌ها را شامل قرنطینه، سامانه ردیابی دام زنده و سامانه جامع هویت دام برشمرد.

وی با بیان اینکه جمعیت دامی منطقه جنوب کرمان ۲ میلیون و ۱۱۲ هزار و ۹۵۳ راس است، بیشترین جمعیت دامی را به ترتیب در شهرستان‌های جیرفت و رودبار جنوب برشمرد. او همچنین از ایمن‌سازی ۴۶۶ هزار و ۱۱ راس دام سبک علیه بیماری آبله طی سال جاری خبر داد.

ابتدای گزارش از قاچاق گوسفند با استفاده از اتوبوس‌ها سخن به میان آوردیم که می‌تواند با عنوان «اتوبوس‌های بی صندلی برای قاچاق» دستخوش تهیه گزارشی جداگانه شود، اما تنها برای مستند بودن این ادعا، باید بگوییم سرهنگ رضا محمدرضایی فرمانده انتظامی جیرفت از کشف ۵۲ رأس گوسفند زنده قاچاق از یک دستگاه اتوبوس عبوری از این شهرستان خبر داد.

علی نیک‌نفس فرماندار فاریاب هم از توقیف یکهزار و ۴۰۰ راس دام قاچاق خبر داد و گفت: پلیس اطلاعات و امنیت عمومی این شهرستان، یکهزار و ۴۰۰ راس دام قاچاق را کشف و توقیف کرد. وی دام‌های توقیفی را از نوع سبک برشمرد و از انهدام باند سازمان یافته قاچاق احشام خبر داد.

نیک‌نفس با اشاره به اینکه این احشام با چندین دستگاه تریلر از استان‌های اصفهان، فارس و کرمانشاه به منطقه موردان فاریاب منتقل شده بودند اظهار داشت: قاچاقچیان قصد انتقال دام‌ها را از طریق مرزهای آبی استان هرمزگان به کشورهای حاشیه خلیج فارس داشتند که این مهم با هوشیاری پلیس محقق نشد.

مهدی بامری دامدار اهل رودبار جنوب کرمان اما بیان داشت: در هر شرایطی، قاچاق دام به نفع کشور نیست و با افزایش قیمت دام زنده می‌توان تا حدودی از قاچاق جلوگیری کرد. به گفته او در حال حاضر، قاچاقچیان بابت هر راس گوسفند ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان بیشتر پرداخت می‌کنند.

به نظر می‌رسد با توضیحاتی که در این گزارش ذکر شد تا حدودی به علل و عوامل قاچاق دام و راهکارهای جلوگیری و مقابله با این پدیده اقتصادی – اجتماعی، پی برده باشیم.

برخی از دامداران بر این باورند که افزایش قیمت نهاده‌های دامی و سایر هزینه‌های پرورش دام، آن‌ها را مجبور کرده تا تولیدات خود را با قیمت بیشتری به قاچاقچیان بفروشند که البته این قیمت، زیاد هم چشمگیر نیست و سود اصلی را قاچاقچیان و باندهای سازمان‌یافته در آنطرف مرزها به جیب می‌زنند.

خروج دام‌های با کیفیت از کشور و قاچاق آن‌ها به کشورهای حاشیه خلیج فارس و همزمانی آن با ورود دام‌های بی‌کیفیت از مرزهای شرقی و به مخاطره افتادن نژادهای بومی هم موضوعی مهم است که باید مورد توجه مسوولان امر قرار گیرد.

در بحث هویت‌بخشی و پلاک‌دار کردن دام‌ها نیز انتظار می‌رود مشوق‌ها و تخفیف‌های بیشتری لحاظ شود و حتی می‌طلبد در این مورد خاص، اعتبارات مشخصی درنظر گرفته شود. چون دامداران عنوان می‌کنند که نگهداری و پروار دام علاوه بر موارد ذکر شده، هزینه‌های جانبی متعددی دارد که پرداخت همه آن‌ها از عهده دامدار خارج است. اگر بگوییم بسیاری از دامداران، دام‌های خود را در مراتع پرورش می‌دهند، باید این را هم بگوییم که آن‌ها بابت استفاده از مراتع هم باید به منابع طبیعی پول پرداخت کنند و این یعنی چرای دام‌ها در مراتع، به دلایل متعددی رایگان نیست.

تمامی این موارد باعث می‌شود قیمت گوشت در کشور همواره با نوساناتی همراه باشد.