وضعیت آبی کشور به رنگ خون درآمد. فقط تا پایان پاییز آب داریم

وضعیت آبی کشور به رنگ خون درآمد. فقط تا پایان پاییز آب داریم

عمده سدهای کشور به گل نشسته‌اند و ذخیره آبی‌شان کمتر از آن است که یک ماه و نیم آینده توان تامین آب شرب کشور را داشته باشند. به‌ویژه آنکه پاییز خشک و بی‌بارانی داشته‌ایم. از سوی دیگر، به‌دلیل استفاده بی‌محابا از آب‌های زیرزمینی، آن ذخیره را از دست داده‌ایم. ذخیره‌ای که در برخی شهرها به‌دلیل عدم رعایت اصول دفن پسماند، آلوده به شیرابه است.

بحران آب جدی‌تر از آن است که حتی بتوان آن را تصور کرد. این بحران، زمانی رعب‌آورتر می‌شود که بدانیم بخشی از آب‌های زیرزمینی آلوده به هزار کثافتی است که هر روز تولید کرده‌ و در خاک دفن کرده‌ایم. آبی که بخشی از آن را قرار است به‌طور مستقیم مصرف کنیم و بخش دیگر را در قالب محصولات کشاورزی به نیش بکشیم. در دنیای واقعی و به دور از خیال‌بافی و خوش‌بینی، با تعدادی سد خشک روبه‌رو هستیم و آب‌های زیرزمینی که آخرین قطره‌های جانشان است که همان هم خوردن ندارد.

اکنون ما در قرمزترین حالت هشدار بی‌آبی و خشکسالی و تشنگی قرار داریم. اگر قرار باشد وضعیتی وخیم‌تر را تصور کنیم، باید به اندازه یک ماه صبر کنیم تا یک‌باره آن را زندگی کنیم. بهرام نادی، کارشناس محیط‌زیست در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، می‌گوید: «بر اساس آخرین آمار از ذخیره آب سدهای کشور که یک ماه قبل اعلام شده است، تنها دو درصد حجم سد اکباتان ذخیره آب داشته که می‌توان آن را خشک شده در نظر گرفت. ذخیره آبی سد زاینده‌رود ۱۰ درصد کل گنجایش آن اعلام شده بود که باید مصرف یک ماه اخیر را از آن کسر کرد. بخشی از حجم باقی‌مانده آب مرده است و می‌توان عدد را ۶ تا ۷ درصد در نظر گرفت که نمی‌توان روی آن برنامه‌ریزی کرد تا اعلام کنیم چند ماه آب داریم.» دکتر نادی می‌گوید: «با توجه به وضعیت سدها، حدود یک تا یک ماه ونیم  دیگر می‌توانیم از ذخایر آب‌های سطحی استفاده کنیم.»

در صورتی که بقیه پاییز هم همین‌طور خشک و بدون باران پیش برود، دیگر آب سطحی برای استفاده نداریم و باید به جان زمین و استفاده از آّب‌های زیرزمینی بیفتیم. کاری که در همه سال‌ها انجام داده‌ایم؛ آن هم بی‌محابا. سد زاینده‌رود قابلیت ذخیره ۴/ ۱ میلیارد متر مکعب آب را دارد. پیش از این زاینده‌رود در مسیر خود چهار دشت پایین‌دست حوزه آبی خود یعنی دشت نجف‌آباد، دشت لنجاناد، دشت سیسی و دشت اصفهان برهاش را تغذیه می‌کرد، اما بعد از مشکلات آبی و عدم جریان زاینده‌رود، دیگر این اتفاق نمی‌افتد. با وجود عدم تغذیه این دشت‌ها، ما دست از برداشت آب از این دشت‌ها نکشیده‌ایم و به گفته دکتر نادی سالانه ۲/ ۱ میلیارد متر مکعب آب برداشت می‌کنیم یعنی رقمی معادل حجم سد زاینده‌رود.  مشکل‌مان خیلی جدی است. ما برای سال‌های آینده هم نه‌تنها افزایش بارندگی نخواهیم داشت که حتی تغییر بارندگی نیز داریم. به‌طوری که در تابستان سیل از آسمان می‌آید و سیلاب به راه می‌افتد، در مقابلش زمستان را خشک و بدون برف می‌گذرانیم.

این کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: «مفهوم بارش‌های نامنظم آن است که بارش‌ها قادر به تغذیه منابع آب زیرزمینی نیستند. زیرا کنترل سیلاب به راحتی امکان‌پذیر نیست و دیگر آنکه منافذ خاک، به دلیل نشست و فرونشست زمین، به تدریج کاهش یافته و دیگر قابلیت نفوذ آب مانند قبل نیست.»