آفت زنجره خرما معیشت ۵ هزار نفر را. زنجره شیره جان خرمای اندوهجرد را گرفت

آفت زنجره خرما معیشت ۵ هزار نفر را. زنجره شیره جان خرمای اندوهجرد را گرفت 

گزارش | پیام ما 

 مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرمان: آفت زنجره حدود ۸ سال است که دیگر در شمار آفت‌های عمومی نیست. این یعنی دولت مسئولیتی ندارد و مبارزه با آن بر عهده خود کشاورز است.

لحظه اعلام خبر مرگ یکی از نزدیکان‌تان را تجربه کرده‌اید؟ اولین واکنش‌ها فقط نگاه بهت زده است، بدون هیچ واکنشی. مردم اندوهجرد این روزها چنین وضعیتی را تجربه می‌کنند. ۹۰ درصد باغات درگیر آفت زنجره شده‌اند. نفر به نفر، نخل‌هایی که مردم برای رشدشان خون دل خوردند، عسلک زدند‌. مردم فقط نظاره‌گرند. چه کسی می‌تواند در یک مدت محدود ۲۰۰میلیون تومان برای سم‌پاشی فراهم کند؟ بسیاری از آنها در صف وام مانده‌‌اند. فقط سه روز برای نجات باغ‌ها باقی مانده، بعد از آن حتی اگر دولت به وعده‌اش برای سم‌پاشی هوایی عمل کند، حکم نوش داروی بعد از مرگ سهراب را دارد. 

هر درخت ۸ سال زمان می‌برد تا ثمر دهد. نشستند و ۸ سال فقط مراقبت کردند تا الان شاهد ثمر باشند نه مرگ درخت. آفت اما امان‌شان نداده. زنجره آفت محلی است، هر ساله بوده اما نه به این وضع. هوا که گرم‌تر شده آفت هم طغیان کرده. همه درخت‌‌ها عسلک زدند، آنقدر که نمی‌شود از درخت بالا رفت. عسلک دور تا دور نخل‌ها و شاخه‌هایشان را گرفته است. خنده‌داراست این زمان حتی به گرده‌افشانی محصول فکر کنی، خوشه خرما حتی از هم باز نمی‌شود. دهستان اندوهجرد ۵هزار نفر جمعیت دارد و درآمد ۷۰ مردم به نخل‌داری وابسته است. ۳۰ درصد دیگر هم باغات مرکبات و دامداری‌های سنتی دارند. باغاتی که درگیر سه آفت خطرناک‌اند؛ مگس مدیترانه‌ای، سوسک سرخرطومی خرما و زنجره. از میان این سه آفت، زنجره‌ بر تن تمام باغات نشسته است. پارسال ۵۰ درصد محصول به دلیل همین آفت از بین رفت و امسال کشاورزان معتقدند هیچ خرمایی از اندوهجرد راهی سردخانه‌ها نمی‌شود.

سموم قرضی به داد محصول می‌رسد؟
دهستان اندوهجرد بین دو بخش گلباف و شهداد در استان کرمان قرار دارد. شهدادی‌ها امسال با کم آبی و قطع آب هم روبه‌رو شده‌اند. با همه این بی‌آبی‌ها، مردم ۲هزار هکتار نخل زیر کشت را حفظ کرده‌اند. آسمان که قهرش گرفت، زمین که سیراب نشد، دولت هم با کشاورز چپ افتاد. می‌گویند هدر‌رفت آب در بخش کشاورزی ۶۰ درصد است. استقبال از روش‌های نوین آبیاری نیست.در این خبرها اما صحبتی از هزینه‌های گزاف و خرده مالکانی که تاب این هزینه‌ها را ندارند، نیست. انگشت اتهام به سمت کشاورز است و روز به روز از حمایت‌های جهاد کشاورزی از کشاورزان کاسته شده. نخلداران اندوهجرد تا همین چند سال قبل از جهاد کشاورزی کود و سم می‌گرفتند، امسال اما با وجود بحرانی بودن وضعیت نخیلات هیچ سهمیه‌ای برای تامین سموم به کشاورزان داده نشده است. رضا کدخدایی در صف وام بانک است که تلفنش را جواب می‌دهد، ۸ هکتار زمین دارد با هزار و ۲۰۰ نخل. سم‌پاشی‌اش نزدیک به ۲۰۰میلیون هزینه دارد. پولی که ندارد و تصمیم گرفته با وام قرض‌الحسنه تامینش کند: «من هزینه را بدهم. دیگران چه کنند؟ وقتی باغ کناری من سم پاشی نکند چه فایده؟‌ تا ۵ سال قبل جهادکشاورزی ۱۰ لیتر سم می‌داد و کمک می‌کرد. الان فقط می‌آید و مشاوره می‌دهد. مشاوره را از گوگل هم می‌شود گرفت. سرچ کرد که چه سمی برای زنجره خوب است. مشکل ما پول است، من نیازی به مشاوره ندارم.»

نفر به نفر نخل‌های اندوهجرد در حال مرگ‌اند. زنجره اول شیره درخت را می‌مکد. بعد فضولات شیرین چسبناکی ترشح می‌کند که سطح رویی و زیرین برگ و میوه را دربرمی‌گیرد. برخلاف سوسک سرخرطومی، زنجره منجر به مرگ درخت نمی‌شود. مشکل از جایی شروع می‌شود که سم پاشی به درستی انجام نشود. شیره‌ای که مدام از درخت گرفته می‌شود، بنیه درخت را بگیرد و عسلکی که روی برگ درخت نشسته، مانع از فتوسنتز شود. از این جا به بعد درخت روز به روز ضعیف‌تر می‌شود و کم کم جان‌می‌دهد.
سم «افوریا» یکی از سموم متداول مقابل با زنجره است. لیتری ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان‌. سید رحیم هادی‌زاده یکی از خرده‌مالکانی است که توان تامین این پول را ندارد: «پارسال خرمای زرد و بعلبکی به درخت ندیدیم، همه را آفت زد. سم افوریا هر لیتر ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان هزینه دارد. برای تهیه همان هم باید پارتی داشته باشی، هر تانکر سم‌پاش هم بین ۸۰۰ تا یک میلیون تومان است. در این وضعیت جهاد کشاورزی هیچ کمکی نمی‌کند. فقط اسمی از این اداره مانده، سال‌های پیش خیلی خوب بود اگر گندم آفت می‌زد سریع خاک و آب‌مان را آزمایش می‌کردند، الان حاصل خرمایمان و درخت‌مان دارد می‌میرد و جهاد کشاورزی اقدامی‌ نمی‌کند. هر چه می‌گوییم، جواب‌ می‌دهند که بودجه نداریم.»
زنجره از شمار آفت‌های عمومی درآمده
به گفته سید احمد موسوی، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرمان آفت زنجره حدود ۸ سال است که دیگر در شمار آفت‌های عمومی نیست. این یعنی دولت مسئولیتی ندارد و مبارزه با آن بر عهده خود کشاورز است. موسوی می‌گوید: «‌اداره کشاورزی منطقه توصیه فنی راداشته و سموم فنی مورد نیاز کشاورزان را معرفی کرده و با کشاورزان جلسه گذاشته است؛ حتی بنده هم شخصا در مسجد محل در اندوهجرد رفته‌ام و دز سم مصرفی و نحوه مبارزه را به آن‌ها اعلام کردیم.»
استاندار کرمان در دیداری قول سم‌پاشی هوایی را داده. وعده‌ای که در حضور عباس کوشش، عضو شورای شهر اندوهجرد داده شده. با این حال موسوی می‌گوید در این جلسه حضور نداشته و دستوری به او ابلاغ نشده است. به گفته «کوشش» از این منطقه نزدیک به ۴هزار تن خرما از انواع مختلف حاصل می‌شده که ۳ هزار تن آن وارد سردخانه‌ها می‌شده است. محصولی که امسال بنا نیست راهی هیچ سردخانه‌ای شود: «وضعیت قرمز است. ۱۰۰ درصد باغات درگیر آفت شدند، حتی تک نخل‌های ما هم درگیر شده‌اند.»
انتخاب بین دو گزینه بد و بدتر است. سم‌پاشی هوایی از نگاه محیط زیست به دلیل از بین بردن آفات مفید یک شیوه منسوخ شده است. شیوه‌ای که حداقل ۱۰ سال است استفاده نمی‌شود. سم پاشی دستی هم فایده چندانی ندارد و روی درختان سر به فلک کشیده‌ اندوهجرد که ارتفاعشان به بالای ۲۰ متر هم می‌رسد قدری از آفت باقی می‌ماند. شیوه‌ای که پارسال نتوانست ریشه آفت را بخشکاند و حالا در وضعیتی که دست کشاورز خالی‌‌تر از سال قبل است، همه باغات درگیرشدند. تا چند روز دیگر آفت وارد مرحله تخم‌گذاری برای نسل دوم می‌شود و عملا سم‌پاشی بی‌تاثیر.
اندوهجرد لب مرز بحران مهاجرت است. درخت که نباشد، آبادی نیست و آبادی که نباشد دیگر هیچ نیست. درآمد نخلداری در این خطه بگیر و نگیر دارد. برد با کسی است که توانسته راهش را به شهر باز کند. بسیاری از آنها که از اندوهجرد رفته‌اند یا کارگر شده‌اند یا دستفروش. افرادی که وضعشان بهتر بوده مسافرکش شده‌اند. کسی که در این خطه مویش را در کشاورزی سفید کرده می‌داند که نمی‌تواند روی درآمد نخل حساب باز کند؛ این بار اما وضعیت از این حرف‌ها گذشته، امسال اگر سم‌پاشی نشود کل درآمد ۵هزار نفر ساکن این دهستان که معاش‌شان وابسته به نخل است از دست می‌رود.