سایه سنگین سم بر صادرات طلای سبز. استانداردهای سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا برای میزان آلودگی پسته به سم «افلاتوکسین» تهدیدی برای صادرات این محصول شده است

سایه سنگین سم بر صادرات طلای سبز. استانداردهای سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا برای میزان آلودگی پسته به سم «افلاتوکسین» تهدیدی برای صادرات این محصول شده است
کاغذوطن
اقتصاد پسته به دلیل سخت‌گیری‌های کشورهای واردکننده به‌ویژه اتحادیه اروپا در خصوص آفلاتوکسین در معرض آسیب قرار گرفته و پسته کاران کرمانی را نگران کرده است.
*پسته ایران؛ نقشی پررنگ در ارزآوری و رقابت با آمریکا و ترکیه
به نقل از گزارش بازار، از سه میلیون هکتار باغ موجود در سطح کشور ۶۰۰ هزار هکتار زیر کشت پسته قرار دارد. کرمان به‌ویژه شهرستان رفسنجان خاستگاه پسته دنیا به شمار می‌رود.
طبق گزارش مسئولان، کرمان با داشتن ۲۷۴ هزار و ۲۶۲ هکتار سطح زیر کشت پسته، جایگاه مهمی در تولید این محصول دارد. این استان در شرایط مطلوب و بدون تأثیرات نامساعد آب‌وهوایی، سالانه بیش از ۱۱۰ هزار تن پسته تولید می‌کند و با بیش از ۱۵۰ هزار بهره‌بردار، به‌عنوان قطب اصلی پسته‌کاری ایران و جهان شناخته می‌شود. بیش از ۸۰ درصد پسته تولیدی کرمان به بازارهای خارجی صادر می‌شود و تنها ۲۰ درصد آن در بازار داخلی به فروش می‌رسد.
به گفته محمدمهدی برومند، معاون باغبانی وزارت جهاد کشاورزی، «یک میلیارد دلار از درآمد سالانه ارزی سه میلیارد دلاری محصولات کشاورزی، مربوط به محصول پسته است». پسته ایران در حالی نقش پررنگی در ارزآوری برای کشور دارد که رقبایی همچون آمریکا و ترکیه را در این عرصه دارد.
*چالش بزرگ صادرات؛ بازگشت محموله‌ها به دلیل آلودگی به آفلاتوکسین
بااین‌حال، وجود سم آفلاتوکسین در پسته، چالشی بزرگ در مسیر صادرات این محصول ایجاد کرده است. طی سال‌های اخیر، بازگشت محموله‌های صادراتی ایران از بازارهای بین‌المللی به دلیل آلودگی به آفلاتوکسین، خسارت‌های اقتصادی سنگینی به کشاورزان وارد کرده است.
آفلاتوکسین، سمی طبیعی است که توسط قارچ‌های «آسپرژیلوس فلاووس» و «آسپرژیلوس پارازیتیکوس» تولید می‌شود و یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت پسته، به‌ویژه در حوزه صادرات، محسوب می‌شود. این سم می‌تواند تأثیرات مخربی بر صادرات پسته از جمله کاهش کیفیت محصول، ایجاد محدودیت‌های صادراتی، ازدست‌دادن بازارهای بین‌المللی و… داشته باشد.
این سم در شرایط نامناسب نگهداری مانند رطوبت بالا و دمای نامطلوب، در محصولات کشاورزی تشکیل می‌شود. علاوه بر خطراتی که برای سلامت مصرف‌کنندگان دارد، صادرات محصولات آلوده به آفلاتوکسین به بازارهای جهانی به‌ویژه کشورهای اروپایی ممنوع است.
* استانداردهای سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا
بازارهای بین‌المللی مانند اتحادیه اروپا استانداردهای بسیار سخت‌گیرانه‌ای در مورد میزان مجاز آفلاتوکسین اعمال می‌کنند و کوچک‌ترین انحراف از این استانداردها منجر به بازگشت محموله‌های صادراتی می‌شود. چنین اتفاقاتی نه‌تنها ضررهای مالی قابل‌توجهی به کشاورزان وارد می‌کند، بلکه اعتماد تجار خارجی به محصولات ایرانی را نیز کاهش داده است.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، برخی از کشورهای خریدار در سال جاری، بارها محموله‌های پسته ایران را به دلیل آلودگی به آفلاتوکسین برگشت داده‌اند. این مسئله علاوه بر ایجاد زیان‌های مالی، هزینه‌های بازاریابی و تلاش برای جبران اعتبار ازدست‌رفته را نیز افزایش داده است.
البته اقداماتی دراین‌خصوص انجام شده به‌عنوان نمونه در آبان امسال «کارخانه آلودگی‌زدایی و فراوری خشکبار بر پایه فناوری پلاسما» باهدف حذف سموم آفلاتوکسین از محصولات کشاورزی به‌ویژه پسته در رفسنجان راه‌اندازی شد. غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی دراین‌خصوص گفت: پسته یک محصول راهبُردی برای کشور است. بر اساس آمار رسمی، محصولات کشاورزی کشور ما جزو سالم‌ترین محصولات دنیا محسوب می‌شوند.
او عنوان کرد: جایگاه استان کرمان در زمینه تولید پسته کاملاً مشخص بوده و میانگین تولید در این استان نسبت به میانگین کشوری ۲۵ درصد بیشتر است.
نوری قزلجه افزود: این واحد با آلودگی‌زدایی و فراوری خشکبار به ماندگاری و افزایش انبارمانی محصولات منجر خواهد شد.
وی گفت: این یک مسیر اقتصادی مناسب برای تولیدکنندگان، باغداران و صادرکنندگان برای ارسال محصولات به دوردست خواهد بود و از سوی دیگر در بازارهای داخلی هم شاهد ورود محصولات باکیفیت خواهیم بود.
*مکانیزه و بهداشتی شدن فراوری و برداشت پسته در کرمان
رئیس جهاد کشاورزی شمال استان کرمان در گفتگو با خبرنگار بازار مقدار پسته صادر شده به اتحادیه اروپا را اندک دانست و اظهار کرد: حدود ۱۰ هزار تن پسته در سال به کشورهای اروپایی صادر می‌شود.
علی باقری با اشاره به اینکه هر ساله یک‌سری شرایط سخت‌گیرانه برای صادرکنندگان اعمال می‌شود، گفت: فراوری و برداشت پسته در کرمان نسبت به گذشته مکانیزه تر و بهداشتی‌تر شده است. همچنین اطلاعات کشاورزان بالاتر رفته است.
باقری عنوان کرد: در مسیر ترانزیت محصول ممکن است، اتفاقاتی رخ دهد؛ در مسیرهای دریایی رطوبت بالاست که می‌تواند در بروز این آلودگی اثرگذار باشد. آن مواردی که برای صادرکنندگان و تجار در نظر گرفته می‌شود، در کشور ما رعایت می‌شود.
باقری با اشاره به اینکه هر روز سخت‌گیری‌ها در زمینه آلودگی پسته به سم آفلاتوکسین بیشتر می‌شود، تصریح کرد: برای این منظور همواره تعداد آزمایشاتی که توسط معاونت بهداشت دارو و غذای دانشگاه علوم پزشکی بیشتر می‌شود.
رئیس جهاد کشاورزی شمال استان کرمان گفت: این موارد در حال رصد است تا کمترین میزان خطا در صادرات محصولات را داشته باشیم. این قول و اطمینان را می‌دهیم که محصول تولیدی استان کرمان که صادر می‌شود از کشورهای دیگر بسیار بهداشتی‌تر است و درصد آفلاتوکسین بسیار کاهش‌یافته است.
او با اشاره به اینکه امکان تولید سم آفلاتوکسین در پسته از زمان تولید محصول در باغ تا فراوری و حمل‌ونقل وجود دارد، افزود: بحث‌های مدیریتی در باغ توسط کشاورزان اعمال می‌شود. همچنین ممکن است محصول در مرحله فراوری در ترمینال‌های ضبط پسته آلوده شود که اقدامات لازم در این زمینه انجام شده و مواردی که وجود داشته حل‌وفصل شده است.
* کشاورز؛ متحمل اصلی ضرر و زیان آلودگی پسته
او با اشاره به اینکه در نهایت ضربه این مسئله را کشاورز می‌خورد، گفت: در کنار بخش دولتی، اتاق بازرگانی، انجمن پسته و اتحادیه خشکبار ایران در کنار ما هستند و همه این بخش‌ها به کمک ما می‌آیند و کمک می‌کنند که موانعی که در مسیر صادرات محصولات کشاورزی است را برطرف کنیم.
باید بهترین محصول وارد بازار شود استاندار کرمان هم در نشستی با معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: وقتی که اقتصاد استان کرمان متأثر از کشاورزی و به‌ویژه محصول پسته است، وظیفه همه دستگاه‌های مربوطه است که همکاری کنند تا بهترین محصول وارد بازار شده و از طرف دیگر مساعدت لازم برای رفع موانع صادرات پسته و سایر محصولات انجام شود.
محمدعلی طالبی افزود: اینکه سال‌ها پیش هشدارهای لازم برای تأمین استانداردهای لازم صادرات پسته و سایر محصولات داده شده اما کماکان و علی‌رغم تلاش‌های استان، همچنان شاهد مشکلات زیربنایی در این زمینه هستیم، شاید به این دلیل بوده که همکاری لازم در تمام بخش‌ها انجام نشده است.
صنعت پسته کرمان، نگین صادرات غیرنفتی ایران، امروز در جدالی سخت با آفلاتوکسین، سمّی که نه فقط سلامت مصرف‌کنندگان، بلکه اعتبار و آینده این محصول استراتژیک را نشانه گرفته است.
در حالی که کشورهای اروپایی با استانداردهای سخت‌گیرانه خود، بازار این طلای سبز را برای ایران ناامن کرده‌اند، تلاش‌های پیگیرانه‌ای از جمله راه‌اندازی کارخانه‌های آلودگی‌زدایی، آموزش کشاورزان و به‌کارگیری روش‌های مکانیزه در حال انجام است.
با این وجود، پیروزی در این میدان، عزم و همکاری همه‌جانبه‌ای را می‌طلبد تا با نظارت دقیق بر کیفیت محصول از مرحله تولید تا صادرات، و رعایت استانداردهای بین‌المللی، اعتماد بازارهای جهانی را دوباره به دست آوریم و جایگاه شایسته پسته ایران را در عرصه بین‌المللی حفظ کنیم.