بی‌استفاده‌ ماندن ظرفیت‌های ارزشمند شهری،سه ساختمان شاخص کرمان؛ میراثی پشت درهای بسته

سه بنای مهم، باارزش و اثرگذار در حافظه شهری کرمان، امروز پشت درهای بسته دستگاه‌های دولتی قرار گرفته‌اند؛ آثاری که نه در تملک خصوصی‌اند، نه تخریب شده‌اند، اما در وضعیت فعلی نیز بهره‌ای برای عموم ندارند و به نظر می‌رسد از ظرفیت فرهنگی و گردشگری آن‌ها غفلت شده است. این سه بنا شامل کاخ استانداری کرمان، ساختمان سابق استانداری و ساختمان قاجاری فرمانداری سابق هستند که هر سه اکنون در اختیار یا تحت مدیریت مستقیم و غیرمستقیم استانداری کرمان‌اند.
*جابه‌جایی‌ها از دولت قبل کلید خورد
ماجرا از زمانی آغاز شد که ساختمان جدید استانداری کرمان افتتاح شد. با آزاد شدن ساختمان پیشین، زنجیره‌ای از جابه‌جایی‌های اداری شکل گرفت؛ فرمانداری کرمان به ساختمان سابق استانداری منتقل شد و ساختمان قبلی فرمانداری به مرکز سرمایه‌گذاری خارجی و اداره‌کل امور اقتصادی و دارایی اختصاص یافت. در همین حال، کاخ استانداری نیز به سازمان همیاری‌های شهرداری کرمان واگذار شد؛ نهادی که زیر نظر استانداری فعالیت می‌کند. این تصمیمات، همگی در دولت قبل و در دوره‌ی استانداری زینی‌وند (فداکار) اتخاذ شدند، اما اکنون این سوال جدی مطرح است که آیا کاربری این ساختمان‌ها متناسب با ارزش و ظرفیت آن‌ها تعریف شده است یا خیر؟
*فقط یکی ثبت ملی شده است
در میان این سه ساختمان، تنها ساختمان قاجاری فرمانداری سابق در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و دو بنای دیگر که در دوره پهلوی دوم ساخته شده‌اند، هنوز تحت حفاظت میراثی قرار نگرفته‌اند. با این حال، هویت معماری، موقعیت مکانی و پیشینه تاریخی هر سه بنا، آن‌ها را شایسته توجه و حفظ جدی‌تر می‌کند.
*بناهایی با کاربری‌های نامناسب
ساختمان قاجاری فرمانداری سابق، که در نزدیکی میدان ارگ قرار دارد، امروز به‌عنوان مرکز سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود؛ در حالی که نه ویژگی‌های معماری‌اش برای جلسات اقتصادی مناسب است و نه موقعیت شبانه‌اش در یک منطقه اداری کم‌رفت‌وآمد، به جذب سرمایه‌گذار کمک می‌کند. این در حالی‌ست که این بنا، با مرمت و بازسازی اخیر، می‌تواند به یک مرکز فرهنگی و گردشگری پویا در قلب تاریخی کرمان تبدیل شود. از سوی دیگر، کاخ استانداری کرمان نیز که گفته می‌شود در محدوده «دولاب امان‌الله‌خان عامری» بنا شده، یکی از نمونه‌های مهم معماری خانه‌باغ در کرمان است. این کاخ، زمانی محل اقامت مقامات بلندپایه کشوری در سفرهای استانی بوده و تاریخ ساخت آن را می‌توان حدود سال ۱۳۲۷ خورشیدی تخمین زد. بنا، ترکیبی از معماری مدرن با سقف تخت و سردر سنتی‌ست؛ ویژگی‌ای که آن را در میان ساختمان‌های هم‌دوره‌اش شاخص می‌کند. اکنون این کاخ در اختیار سازمان همیاری‌های شهرداری است، اما تاکنون حتی به تصویربرداران رسانه‌ای نیز اجازه ورود به بنا یا تهیه تصاویر داده نشده؛ موضوعی که پرسش‌هایی در خصوص سیاست‌های پنهان‌سازی یا عدم شفافیت در بهره‌برداری از این ساختمان مطرح می‌کند.
*فرصت مغفول مانده؛ توسعه گردشگری با امکانات موجود
استاندار فعلی کرمان بارها در سخنرانی‌ها و جلسات رسمی بر اهمیت گردشگری در توسعه استان و لزوم استفاده از ظرفیت بناهای تاریخی تأکید کرده است. اما به نظر می‌رسد در عمل، این تأکیدها هنوز رنگ واقعیت نگرفته‌اند. در شرایطی که استان کرمان برای گسترش گردشگری نیازمند فضاهای فرهنگی، تاریخی و عمومی در دسترس مردم و گردشگران است، نهادهای دولتی می‌توانند از خود شروع کنند و بخشی از ظرفیت‌های در اختیارشان را در خدمت مردم قرار دهند. اکنون زمان آن است که کاخ استانداری و ساختمان قاجاری فرمانداری سابق، از حبس اداری خارج شوند و به
شهر، هویت تاریخی و مردم کرمان بازگردند؛ تصمیمی که می‌تواند به‌عنوان یک گام عملی در تحقق شعارهای توسعه گردشگری و احیای میراث فرهنگی در کارنامه مدیریت استان ثبت شود.