ترازوی توسعه کرمان به سمت شمال سنگین است

ترازوی توسعه کرمان به سمت شمال سنگین است

بی‌توجهی به ظرفیت‌های گردشگری، کشاورزی و تکیه بر درآمد معادن شمال کرمان جنوب این استان را گرفتار محرومیت‌های تاریخی کرده است.

کرمان بعد از سیستان‌وبلوچستان فقیرترین استان کشور محسوب می‌شود؛ استانی که به‌دلیل جغرافیا، ویژگی‌های اقلیمی و ظرفیت‌های متفاوت به 2 بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است. شهرستان‌های شمالی مانند کرمان، رفسنجان، سیرجان، زرند و راور به‌دلیل ظرفیت‌های بالقوه صنعتی و معدنی شمایل صنعتی به‌خود گرفته‌اند. جنوبی‌ها اما به جای صنعت، آب و هوای گرمسیری و مناسب کشاورزی دارند و مهم‌ترین تولیدات کشاورزی استان یعنی خرما و مرکبات در همین منطقه تولید می‌شود. با همه اینها از 23شهرستان کرمان، توسعه اقتصادی با معادن بزرگی چون مس سرچشمه یا گل‌گهر سیرجان فقط سهم شمالی‌هاست و تولید ۴میلیون تن انواع محصولات کشاورزی به جای اینکه عاملی برای توسعه شهرستان‌های جنوبی باشد، مورد غفلت واقع شده است. این غفلت، محرومیت‌های زیادی را برای جنوب و شرق به‌ویژه پنج‌گنج کرمان (قلعه گنج، کهنوج، رودبار، منوجان و فاریاب) رقم زده است و شاید بتوان مهم‌ترین عامل رتبه استان در فقر را همین توسعه‌نیافتگی جنوب دانست. علی زینی‌وند، استاندار جدید کرمان مدتی پیش گفته بود تقسیم استان به 2بخش شمال و جنوب درست نیست و باید توسعه متوازن را در پیش گرفت. این در شرایطی است که به اعتقاد مردم و کارشناسان، جنوب کرمان بدون رسیدن به حداقل‌های توسعه، نمی‌تواند در شرایط متوازن با شمال قرار گیرد.

محرومیت‌ها در جنوب کرمان

کرمان در ۲۵ شاخص از شاخص‌های توسعه پایدار از جمله بهداشت، فضای آموزشی، درآمد ناخالص داخلی و درآمد سرانه از متوسط کشوری پایین‎تر است. همین اتفاق هم موجب شده جنوب و شرق استان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم ‌کنند. هرچند مسئولان تأکید می‌کنند در شمال استان هم مناطق محروم زیادی وجود دارد، اما خشکسالی و توفان شن زندگی را در شهرهای جنوبی و شرقی با بحران مواجه کرده است؛ 2عاملی که به اعتقاد بسیاری از اهالی مانع اشتغال و توسعه اقتصادی منطقه شده است. خداداد، یکی از ساکنان رودبار جنوب از شهرستان‌های جنوبی کرمان است. او با بیان اینکه این منطقه حدود 8‌ماه از سال شاهد وقوع توفان‌های شن است می‌گوید: «توفان هر سال خسارت زیادی به خانه و زندگی مردم وارد می‌کند و از سوی دیگر، کشاورزی و دامداری اهالی را از بین برده و آنها را بیکار کرده است. اغلب ساکنان روستاهای منطقه برای کار به مرکز شهرستان می‌روند یا با یارانه زندگی می‌کنند.» راشدی از اهالی عنبرآباد، یکی از شهرستان‌های جنوبی کرمان هم آب، راه، سرانه پایین آموزشی و بهداشتی و عدم‌دسترسی به اینترنت را از مهم‌ترین مشکلاتی می‌داند که شهرهای جنوبی با آن درگیر هستند. او تأکید می‌کند، شهرهای جنوبی علاوه بر کشاورزی ظرفیت‌های زیادی مانند کویر را در حوزه گردشگری دارند که در صورت توجه مسئولان استانی می‌تواند زمینه توسعه این مناطق را فراهم کند. او هم مانند بسیاری از ساکنان شهرهای جنوبی کرمان معتقد است میان 2بخش شمالی و جنوب استان تبعیض جدی وجود دارد.

هدایت تسهیلات اشتغال‌زایی به کشاورزی

علاوه بر شهرستان‌های جنوبی، شهرستان‌های شرقی مانند فهرج و ریگان هم از قطار توسعه استان جامانده‌اند. فرماندار فهرج، بخشی از کمبودها و محرومیت‌های منطقه را تاریخی و ناشی از بی‌توجهی به شهرهای جنوب و شرق کرمان می‌داند.

امیر باقری، خشکسالی و توفان‌های شن را هم مزید بر علت محرومیت توصیف می‌کند و می‌گوید: «اقداماتی برای رفع محرومیت صورت گرفته، اما رسیدن به حداقل‌ امکانات نیازمند توجه بیشتر مسئولان به‌ویژه در توزیع اعتبار است.» او با اشاره به تفاوت ظرفیت‌های شمال و جنوب استان از هدایت تسهیلات اشتغال‌زایی به سمت کشاورزی و دامداری خبر می‌دهد و می‌افزاید: «ایجاد ناحیه صنعتی فهرج، تسهیل شرایط برای سرمایه‌گذاران و توجه به ظرفیت‌های گردشگری، راهی برای اشتغال‌زایی و جبران بخشی از محرومیت‌هاست.»

باقری از مسئولان استانی کرمان می‌خواهد تلاش بیشتری برای جذب اعتبار به‌ویژه برای مناطق محروم داشته باشند. تأکید بر جذب اعتبار و سرمایه‌گذاری در جنوب و شرق درحالی است که کل استان به‌دلیل بوروکراسی اداری مشکل جدی در جذب سرمایه‌گذاری دارد. بنابر اعلام رئیس سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کرمان در شورای فرماندهی اقتصاد مقاومتی، سرمایه‌گذاری در استان در سال98 و 99 به صفر رسیده است.

انتخاب اشتباه مسئولان استانی

یکی از اقداماتی که در سال‌های گذشته برای جبران محرومیت‌های جنوب آغاز شد، امضای تفاهمنامه با بنگاه‌های اقتصادی و تعیین معین اقتصادی برای هر شهرستان بود. هم‌اکنون 24معین در استان فعال هستند و قرار است 273پروژه را با ایجاد 11هزار و 700فرصت شغلی به سرانجام برسانند؛ این درحالی است که کارشناسان، فعالیت معین‌های اقتصادی را برای توسعه جنوب کافی نمی‌دانند. مهم‌ترین ضعف این طرح، تأکید بر درآمد واحدهای صنعتی و اقتصادی شمال استان است؛ درحالی‌که هم مردم و هم کارشناسان استفاده از ظرفیت‌های جنوب را بهترین راهکار برای توسعه این بخش می‌دانند. مجید نعمت‌اللهی، فعال رسانه‌ای و کارشناس اقتصادی هم بر این موضوع تأکید می‌کند و می‌گوید: «استانداران کرمان در سال‌های گذشته بر ایجاد توازن توسعه میان شمال و جنوب تأکید داشته‌اند، اما به‌دلیل تکیه اقتصادی بر معادن شمال استان این اتفاق نیفتاده است. جنوب استان با ظرفیت‎های خوبی مثل کشاورزی می‌تواند به شکوفایی برسد و نیازی هم به معادن شمال نداشته باشد.»

وعده 10ساله رفع محرومیت

تمرکز بر ظرفیت‌های موجود در جنوب کرمان که مردم و کارشناسان اقتصادی بر آن تأکید می‌کنند، نسبت به سال‌های گذشته جدی‌تر گرفته شده است و در بسیاری از طرح‌های توسعه‌ای در جنوب هم دنبال می‌شود. در بودجه 1400هم مواردی چون توسعه و بهسازی راه‌های روستایی، تثبیت شن‌های روان، توانمندسازی جوامع محلی، افزایش محصولات کشاورزی، خدمات درمانی و آب روستایی با هدف توسعه مناطق محروم جای گرفته است. با وجود این، معاون عمرانی استاندار کرمان افق رفع محرومیت در مناطق محروم کرمان را 10ساله اعلام می‌کند؛ افقی دور که حتی تحقق آن هم به اعتقاد سیدمصطفی آیت‌اللهی موسوی به عوامل زیادی ازجمله اینکه همه‌‌چیز خوب پیش برود و اعتبار طرح‌های تعریف شده تخصیص یابد، بستگی دارد.

این وعده دور در شرایطی داده می‌شود که حتی اعتبار محرومیت‌زدایی کرمان هم در سال‌های گذشته به‌طور کامل محقق نشده است. آیت‌اللهی‌موسوی در این‌باره توضیح می‌دهد: «این اعتبار حدود 20درصد تخصیص یافته و به همین دلیل پروژه‌های تعریف شده در قالب این اعتبار پیشرفت خوبی ندارند.»

پیگیری‌های خاص از مجلس

معاون عمرانی استاندار کرمان البته از پیگیری‌های خاص برای رفع برخی محرومیت‌ها ازجمله راه، آب و بهداشت و درمان در بودجه 1400خبر می‌دهد و می‌گوید: «استاندار کرمان در جلسه‌ای با رئیس سازمان برنامه و بودجه، پیگیری‌هایی در این‌باره داشتند و آقای نوبخت هم دستور مساعد داده‌اند. اگر مجلس موافقت کند، می‌توان اعتبار خوبی برای محرومیت‌زدایی از محل عوارض معادن و همچنین مازاد درآمد استان دریافت کرد.» آیت‌اللهی‌موسوی در بخش دیگری از سخنان خود، فعال کردن صنعت طلا در فاریاب، امضای تفاهمنامه با بنیاد مستضعفان برای محرومیت‌زدایی در قلعه‌گنج، ایجاد کارخانه در جنوب، امضای تفاهمنامه با قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در مناطق سیل‌خیز برای حفاظت از محصولات کشاورزی، جایگزینی واحدهای مسکونی به جای کپرها، توافق با کمیته امداد امام خمینی(ره) برای ایجاد سرویس بهداشتی و حمام و لوله‌کشی منازل و افتتاح چند طرح آبرسانی را طرح‌های در دست اجرا برای محرومیت‌زدایی جنوب و شرق استان معرفی می‌کند. | منبع: همشهری