فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی ایران در آستانه هجدمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری. رویداد مهم گردشگری ایران در سایه چالش‌ها

فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی ایران در آستانه هجدمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری. رویداد مهم گردشگری ایران در سایه چالش‌ها
کاغذوطن
با نزدیک شدن به برگزاری هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری، وضعیت گردشگری ایران همچنان تحت تأثیر چالش‌ها و محدودیت‌های فراوان قرار دارد. در حالی که کشورهای همسایه پس ازعبور از بحران کرونا درحال ثبت رکوردهای جدید در صنعت گردشگری هستند، ایران به دلایل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، از این روند عقب مانده است. در آخرین نشست کمیسیون گردشگری اتاق ایران، فعالان بخش خصوصی این حوزه نسبت به وضعیت فعلی ابراز نگرانی کرده و بر لزوم تغییر راهبردها تاکید کردند. آنها معتقدند بخش خصوصی می‌تواند نقشی اساسی در احیای گردشگری ایفا کند، اما برای تحقق این امر به حمایت‌های دولتی و تسهیل‌گری در فرآیندهای قانونی و نیازهای مالی نیاز دارند.
برخوردهای قهری و تاثیرات منفی بر گردشگری
در شرایطی که ۱۶ کشور به دلیل وضعیت موجود در ایران و بازداشت مکرر گردشگران، اتباع خود را از سفر به ایران منع کرده‌اند، وزیر میراث‌فرهنگی ادعا می‌کند که ۸۵ درصد گردشگران به امنیت ایران اذعان دارند. این اظهارات به‌ویژه در پی انتشار تصاویر از توقیف هشت اتوبوس حامل گردشگران در برازجان بوشهر، مورد انتقاد قرار گرفت. این اتوبوس‌ها به دلیل عدم تفکیک جنسیتی و کشف حجاب توقیف و به پلیس امنیت معرفی شدند. این نوع برخوردها نه تنها به گردشگری داخلی ضربه می‌زند، بلکه ممکن است به وجه بین‌المللی ایران نیز لطمه بزند.
انزوای بین‌المللی و نیاز به تغییر تنظیمات
فعالان گردشگری در نشست کمیته گردشگری ایران، نسبت به انزوای ایران در صنعت گردشگری و د ین جامعه بین المللی ابراز نگرانی کردند. غلام‌حیدر ابراهیم بای سلامی، شاور کمیسیون گردشگری اتاق ایران با بیان اینکه انزوای بین المللی ایران در این صنعت بسیار نگران کننده است گفت: صلح و فضای آرام سیاسی برای رونق گردشگری نیاز است.
او اضافه می‌کند که دولت نباید به‌صورت دستوری در این حوزه وارد شود و باید به بخش خصوصی اجازه دهد تا در همه فعالیت‌ها از جمله گردشگری وارد میدان شود. گردشگری ایران با توجه به واقعیت‌های بین المللی نیاز به بازنگری دارد، گردشگری عامل موثر در رعایت حقوق زنان و توسعه اجتماعی اشتغال سرمایه گذاری کسب درآمد کارآفرینی و حفظ محیط زیست است.
علی عرب نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران هم می‌گوید: «برای دستیابی بیشتر سهم ایران از بازار جهانی گردشگری و حضور در نمایشگاه‌های گردشگری خارجی و داخلی به حمایت مسئولین دولتی و مسئولین اتاق ایران نیازمندیم.»
این سخنان نشان‌دهنده بحران جدی در ارتباطات بین‌المللی ایران در گردشگری و نیاز فوری به تقویت همکاری‌ها با کشورهای مختلف است.
*جاماندگی ایران در رقابت با کشورهای همسایه
هرچند ایران به‌عنوان کشوری با تاریخ غنی، فرهنگ پربار و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بی‌نظیر، ظرفیت بالایی برای جذب گردشگران خارجی دارد، اما در عمل، گردشگری کشور از کمبود تعاملات بین‌المللی و بسته بودن فضای اقتصادی و سیاسی آسیب دیده است.
با این حال، آمارها نشان می‌دهند که ایران در رقابت با همسایه‌های ترکیه، امارات و قطر بسیار عقب‌تر است. این کشورها با سرمایه‌گذاری‌های کلان و تبلیغات توانسته‌اند جایگاه خود در صنعت گردشگری جهانی را مستحکم کنند. به‌عنوان مثال، ترکیه که یکی از رقبای اصلی ایران در جذب گردشگران است، تنها در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۱ میلیون گردشگر خارجی جذب کرد که این رقم در مقایسه با ایران و باتوجه‌به جمعیت و وضعیت اقتصادی کشور، قابل‌توجه است.
چالش‌های داخلی و ضعیف زیرساخت‌ها
علاوه بر چالش‌های بین‌المللی، مشکلات داخلی ممکن است مانع رشد گردشگری در ایران شوند. ضعف در زیرساخت‌های گردشگری، به‌ویژه در زمینه حمل‌و نقل و خدمات اسکان گردشگران که با استانداردهای بین‌المللی فاصله دارد، یکی از بزرگترین مشکلات است. بسیاری از گردشگران بین‌المللی به دلیل این مشکلات از سفر به ایران منصرف می‌شوند.
همچنین، نبود هماهنگی میان دستگاه‌های دولتی در حوزه گردشگری، از دیگر چالش‌های جدی به‌شمار می‌رود. وزارت میراث‌فرهنگی، وزارت امور خارجه و سازمان هواپیمایی به‌طور پراکنده و بدون راهبرد مشخصی در این حوزه فعالیت می‌کنند.
راهکارهایی برای رشد پایدار
در نشست کمیسیون تخصصی اتاق ایران، بر لزوم حمایت از حضور فعال بخش خصوصی در نمایشگاه‌های بین‌المللی تاکید شد. مصطفی فاطمی، مدیرکل توسعه صنعت داخلی وزارت میراث‌فرهنگی، بیان می‌کند که نمایشگاه‌ها باید به طور کامل به بخش خصوصی اختصاص یابد و دولت صرفا نقش تسهیلگر را داشته باشد.
اما «علی عرب» که از این نگاه دولت و حمایت ضعیف آن از فعالان این حوزه ابراز نگرانی می‌کند از دولت خواست تا حمایت‌های مالی و یارانه‌ای بیشتر به فعالان اقتصادی ارائه دهد.
نمایشگاه‌های گردشگری به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم تبلیغاتی، می‌تواند بر جذب گردشگران تأثیر بگذارد. به گفته فاطمی هزینه نهایی برگزاری نمایشگاه امسال بالغ بر 700 میلیارد تومان است و انتظار می‌رود با حمایت بخش خصوصی و دولتی این نمایشگاه به‌عنوان یک پلتفرم بزرگ برای جذب گردشگران داخلی و خارجی عمل کند.
براساس مطالعات و آمارهای رسمی بین‌المللی چشم‌انداز جهانی گردشگری برای سال ۲۰۲۵ مثبت به‌نظر می‌رسد. پیش‌بینی می‌شود تعداد ورود گردشگران بین‌المللی بین ۳ تا ۵ درصد نسبت به سال ۲۰۲۴ افزایش داشته باشد، البته به شرط اینکه شرایط اقتصادی جهانی مساعد باشد.
بااین‌حال، کشورهای در حال توسعه که قصد دارند به بازار جهانی گردشگری وارد شوند با تأکید بر توسعه شیوه‌های پایدار و کشف مقصدهای نوین می‌توانند فرصتی بزرگ برای رسیدن به این هدف را برای خود ایجاد کنند. کاهش نرخ تورم، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و کاهش تنش‌های ژئوپلیتیک از عوامل کلیدی در رشد گردشگری خواهند بود. از طرفی روندهای جدید مانند گردشگری پایدار و تمایل به سفر به مقاصد کمتر شناخته‌شده، ممکن است شکل‌دهنده رفتارهای گردشگران در آینده باشند.
برای خروج از انزوای کنونی و رونق گردشگری، ایران نیازمند تغییرات بنیادین در مطالعات مدیریتی و استراتژیک است. استفاده از فناوری‌های نوین، دیجیتال و ایجاد تجربه‌های نوآورانه برای گردشگران، از جمله‌ مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. با توجه به پیشرفت‌های چشمگیر در کشورهای همسایه، ایران می‌تواند با ایجاد برنامه‌های ویژه برای گردشگری سلامت و گردشگری طبیعی، به جذب بیشتر گردشگران و احیای صنعت گردشگری خود امیدوار باشید.