فشار مضاعف به استان‌های خشک برای تامین امنیت غذایی. استان کرمان بالانشین تولیدات کشاورزی

فشار مضاعف به استان‌های خشک برای تامین امنیت غذایی. استان کرمان بالانشین تولیدات کشاورزی
.گزارش | مرضیه قاضی‌زاده
کرمان پر از تضاد است، خصوصا در بخش کشاورزی. استانی که اکثر دشت‌هایش از نظر آبی در وضعیت ممنوعه قرار گرفتند، رکورددار تولید در اکثر محصولات باغی و کشاورزی است. ۷.۹درصد از کل آبی که در بخش کشاورزی کشور استفاده می‌شود در کرمان مصرف می‌شود. عددی که بیش از ۶میلیارد متر مکعب که طبق گزارش مرکز آمار از سهم و رتبه استان‌ها بر اساس متغیرهای مهم بخش کشاورزی ١٤٠٢فقط از دو استان خوزستان و فارس بیشتر است. حجم آبی که کرمان در این بخش استفاده می‌کند ۷ برابر استانی مثل یزد و ۱۳ استان دیگر است. حتی سیستان و بلوچستان نیز مصرف آبش در بخش کشاورزی کمتر از یک سوم کرمان است.
استان خشکی مثل کرمان باز هم رکورد تولیدات کشاورزی را شکسته. رتبه اول در مساحت باغات و قلمستان‌ها، رتبه دوم در تولید محصولات سالیانه و رتبه چهارم در تعداد بهره‌برداران کشاورزی.
در گزارش جدیدی که مرکز آمار منتشر کرده سهم هر استان مشخص است که بیشترین میزان برای خوزستان با سهم ۱۶.۹ درصد و بعد هم فارس با سهم ۹.۷ و بعد هم کرمان با سهم ۷.۹ است. طبق این گزارش بیش از ۶میلیارد و ۴۰۰میلیون مترمکعب آب در بخش کشاورزی کرمان مصرف می‌شود. این درحالیست که نیمی از استان‌های کشور مصرف آبشان در بخش کشاورزی کمتر از ۲ درصد است.
استانی قطب کشاورزی شده و بیشترین اشتغال ایجادی‌اش در این بخش بوده که در شهرهایش حتی در تامین آب شرب هم مانده‌اند.
نقشه پراکندگی کشت و تولید در کشور نشان می‌دهد که نه فقط درمورد کرمان بلکه در مورد استان‌های دیگر هم همین اتفاق افتاده است. طبق این داده‌ها استان‌‌های خوزستان ۲۱.۹۳، کرمان ۷.۹۳، فارس ۷.۰۵، خراسان رضوی ۵.۵۵درصد از تولید محصولات زراعی سالیانه را به خود اختصاص دادند. استان‌‌هایی که همگی در اقلیم گرم و خشک قرار دادند.
به عبارت دیگر تامین امنیت غذایی کشور روی استان‌هایی شکل گرفته که اکنون بحران شدید آب دارند. به گونه‌ای که یک‌چهارم باغات کشور در کرمان است و محصولات آب بری چون پسته و گندم و محصولات زارعی در همین خطه کشت می‌شود. آب به درستی مدیریت نشده و مصرف بالا و برداشت از سفره‌ها این استان را از تمام ظرفیت‌های اکولوژیکش خالی کرده است. با این حال مسئولان استانی و کشوری متوجه عمق این فاجعه نشده و با روش‌هایی سعی در استمرار کشاورزی سنتی و کم‌بازده و بعد هم استقرار صنایع آب‌بر و استخراج معادن از سوی دیگر دارند.
سال گذشته مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی ایران، میزان ضایعات زنجیره تامین در بخش کشاورزی را ۳۵ درصد اعلام کرد.براساس داده‌های این مرکز در سال گذشته میزان آب مصرفی بخش کشاورزی ۸۲ میلیارد مترمکعب بود. در مقابل این رقم برای بخش شرب ۸.۲ میلیارد متر مکعب و برای بخش صنعت ۲.۴میلیارد مترمکعب برآورد شده است.
این داده‌ها نشان می‌دهد، حدود ۸۸ درصد کل آب مصرفی در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. حال اگر این داده‌ها را در کنار آمار سال گذشته عادل بیگ بابایی، معاون مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی وزارت علوم که اعلام کرده بود، حدود ۲۸ درصد هدر رفت آب از طریق ضایعات اتفاق می‌افتد؛ قرار دهیم؛ می‌توان گفت، ۲۳ میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی در سال ۱۴۰۰ هدر رفته است. این رقم تقریبا ۴ برابر آب شرب مصرفی در هر سال است.