نوذر نخعی، مشاور ارشد رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان؛ زنگ خطر برای خانواده‌ها؛ افزایش مصرف دخانیات در نوجوانان و زنان

کاغذ وطن، فاطمه آقاملایی – نوذر نخعی، مشاور ارشد رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان در نشست خبری هفته ملی بدون دخانیات، با اشاره به روند روبه‌رشد مصرف دخانیات در میان نوجوانان و زنان، نسبت به آینده سلامت جامعه هشدار داد.
نوذر نخعی، مشاور ارشد رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان گفت: مطالعات بین‌المللی نشان می‌دهد که تا پایان قرن حاضر، یک میلیارد نفر به دلیل مصرف دخانیات جان خود را از دست خواهند داد. این آمار نگران‌کننده، نشان‌دهنده تأثیر مخرب مافیای دخانیات بر سلامت جهانی است.
به گفته نخعی، برخلاف تصور عمومی، قلیان به‌مراتب مضرتر از سیگار است. او تأکید کرد: یک وعده ۲۰ تا ۳۰ دقیقه‌ای مصرف قلیان معادل کشیدن ۱۰۰ نخ سیگار است. میزان نیکوتین آن ۴ برابر و ترکیبات سرطان‌زای آن ۱۱ برابر بیشتر است.
نخعی با استناد به آمارها، گفت: میانگین سن آغاز مصرف دخانیات در کشور برای آقایان ۲۲ سال و برای بانوان ۲۸ سال است؛ اما آنچه نگران‌کننده‌تر است، افزایش نرخ مصرف در نوجوانان و به‌ویژه دختران دبیرستانی است.
مشاور ارشد رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان افزود: مطالعه‌ای در میان دانش‌آموزان دبیرستانی کشور نشان داده که میزان مصرف در این گروه سنی از میانگین کشوری نیز بالاتر رفته است. همچنین نرخ مصرف در دانشجویان نیز در حال افزایش است، به‌ویژه در میان زنان که رشد سریع‌تری نسبت به مردان دارد.
نخعی با اشاره به تاکتیک‌های تبلیغاتی صنعت دخانیات گفت: در بسیاری از فروشگاه‌ها، سیگار و محصولات دخانی با بسته‌بندی‌های جذاب و در کنار کالاهای مورد علاقه کودکان مانند بستنی و اسباب‌بازی چیده شده‌اند. این چیدمان، عملاً ذهن کودکان ۲ تا ۶ساله را هدف قرار داده است.
او با اشاره به گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس و سازمان بهداشت جهانی تأکید کرد: در شرایطی که بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی فعالیت خود در ایران را به دلیل تحریم‌ها تعلیق کرده‌اند، شرکت‌های دخانیاتی مانند JTI همچنان در کشور فعال‌اند و سهم بالایی از بازار را در اختیار دارند.
نخعی مشاور ارشد رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان با اشاره به اهمیت کمپین‌های اطلاع‌رسانی، گفت: اگر برای پیشگیری از مصرف دخانیات تنها یک دلار هزینه کنیم، ۱۷۴ دلار در هزینه‌های سلامت صرفه‌جویی خواهیم داشت. این سرمایه‌گذاری به‌مراتب پربازده‌تر از درمان است.
نوجوانان با ترفندهای صنعت دخانیات در معرض خطرند
وحیدرضا برهانی‌نژاد، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، با اشاره به شعار امسال این هفته با عنوان «پرده‌برداری و افشای تاکتیک‌های صنعت دخانیات»، گفت: متأسفانه در سال‌های گذشته، به ابعاد پنهان فعالیت‌های صنعت دخانیات کمتر توجه شده و انتخاب این شعار از سوی سازمان جهانی بهداشت، هشداری جدی درباره روش‌های فریبنده این صنعت است؛ به‌ویژه در هدف‌گیری نوجوانان و جوانان.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان با تأکید بر نقش مؤثر رسانه‌ها در کاهش مصرف دخانیات افزود: بسیاری از مسائل مرتبط با دخانیات، ریشه در رفتارهای فردی و اجتماعی دارد. در این مسیر، رسانه‌ها و فعالان فرهنگی می‌توانند به‌دلیل ارتباط مستقیم و بی‌واسطه با مردم، نقشی کلیدی ایفا کنند. مردم به رسانه‌ها اعتماد دارند و پیام‌های بهداشتی، اگر از زبان رسانه‌های مردمی منتقل شود، تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
برهانی‌نژاد با اشاره به یک نمونه از بازتاب اجتماعی موضوع دخانیات، گفت: تنها چند هفته پیش، خبری درباره ممنوعیت عرضه قلیان در فضاهای عمومی منتشر شد و بازخوردهای متعددی از سوی مردم در فضای مجازی شکل گرفت؛ این نشان می‌دهد که ورود رسانه‌ها و گفت‌وگوی شفاف با مردم، چقدر می‌تواند در اصلاح رفتارهای پرخطر مؤثر باشد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان ادامه داد: به عنوان یک پدر، وقتی می‌بینم نوجوانان معصوم ما به‌راحتی در معرض تبلیغات و فروش آزاد دخانیات قرار گرفته‌اند، نگران آینده فرزندان خود و جامعه هستم. این صنعت با ظاهری فریبنده، اما محتوایی خطرناک، سلامت نسل آینده را تهدید می‌کند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان با تأکید بر لزوم همکاری دوسویه میان نظام سلامت و رسانه‌ها گفت: باید با تعامل و هم‌افزایی، به آگاهی‌رسانی درباره مضرات دخانیات بپردازیم تا بتوانیم میزان مصرف را کاهش دهیم و جامعه‌ای سالم‌تر بسازیم. همه ما—از مسئولان گرفته تا خانواده‌ها—نقشی در این مسیر داریم.
زیباسازی سیگار برای جذب نوجوانان ممنوع اما رایج است
نوذر نخعی، مشاور ارشد رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان در این نشست، با اشاره به تبلیغات پنهان و پر زرق‌وبرق صنعت دخانیات هشدار داد: «اگرچه قوانین صراحتاً تبلیغ دخانیات را ممنوع اعلام کرده‌اند، اما شاهد هستیم که این صنعت با روش‌های مختلف از خط قرمزها عبور می‌کند.»
مشاور ارشد رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمانافزود: «نمونه‌هایی از این تبلیغات پنهان، نمایش چهره‌های جذاب و معروف در حال استعمال دخانیات در فیلم‌ها و سریال‌هاست؛ یا بسته‌بندی‌های رنگارنگ، جذاب و طعم‌دار مانند آناناس، دو سیب و توت‌فرنگی که بیشتر نوجوانان و حتی کودکان را هدف قرار داده‌اند.»
نخعی با تأکید بر نقش رسانه‌ها گفت: «استفاده از قوطی‌های فلزی زیبا و طراحی‌های شیک با آرم‌های خارجی، حتی روی محصولاتی مثل آدامس، دقیقاً به هدف آشنا کردن کودکان با برندهای دخانی صورت می‌گیرد. فرزندان ما وقتی به فروشگاه می‌روند، جذب همان بسته‌هایی می‌شوند که سال‌ها قبل مخصوص سیگار طراحی شده بودند.»
او ادامه داد: «مطالعات بسیاری از جمله مقالات پژوهشگران بین‌المللی و گزارش‌های موسسات معتبری مانند مؤسسه ضد دخانیات پاریس، نشان می‌دهد که این نوع تبلیغات در سال‌های اخیر شدیدتر و هدفمندتر شده است. در حالی که برخی از این مقالات توسط رسانه‌هایی بی‌پایه مورد انتقاد قرار گرفته‌اند، در دنیای علم شواهد روشن و قابل استنادی وجود دارد که نمی‌توان نادیده گرفت.»
نخعی با اشاره به اهمیت آموزش خانواده‌ها گفت: «ضروری است خانواده‌ها آگاه باشند که رفتار و آموزش دوران کودکی، نقش مهمی در پیشگیری از گرایش به مصرف دخانیات دارد. حتی حدود ۱۵ سال پیش نیز کتابی با همکاری هنرمندان برای آموزش خانواده‌ها تدوین شد تا این آگاهی‌رسانی از سنین پایین آغاز شود.»
مشاور ارشد رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان در پایان از فعالان رسانه‌ای و فرهنگی خواست با شفاف‌سازی این تاکتیک‌ها و معرفی کارشناسان حوزه پیشگیری از دخانیات، به تقویت آگاهی عمومی کمک کنند.