دانشجو-قطعی ۱۵ ساعته تلفن ثابت و سیار، ارتباطات رادیویی و اینترنت در بخش شهداد واقع در شرق استان کرمان، طی روز شنبه نه تنها هزاران خانواده و کسبوکار، بلکه زیرساختهای روزمره آموزشی و خدماتی این منطقه را دچار مشکل کرد. این بحران که ناشی از پارگی فیبر نوری اصلی منطقه بود، با بسیج نیروهای فنی شرکت زیرساخت و شرکت مخابرات و همکاری مسئولان محلی، حدود ساعت ۲۲ همان شب به پایان رسید و ارتباطات به حالت عادی بازگشت.
صبح شنبه، ۱۲ خردادماه، ساکنان مناطق سیرچ، اندوهجرد، تکاب شمالی، تکاب جنوبی و شهداد صبح خود را با قطعی ناگهانی تلفن ثابت، تلفن همراه و اینترنت آغاز کردند. بر اساس گزارشها، این اختلال به سرعت نه تنها شهر شهداد، بلکه شهرهای اقماری اطراف و حتی روستاهای مرزی بخش را فراگرفت. تعداد افرادی که بطور مستقیم در معرض این قطعی قرار گرفتند حدود ۲۰ هزار نفر برآورد میشود.
محسن محمدی، بخشدار شهداد، در گفتوگو با خبرنگار گروه استانهای خبرگزاری دانشجو، از جزئیات حادثه و پیگیریهای انجام شده سخن گفت: «از ساعات اولیه صبح شنبه و با بروز نخستین نشانههای گسترده قطعی، مسئله را با استفاده از خطوط ماهوارهای به فرمانداری کرمان، به عنوان رییس ستاد بحران شهرستان، اطلاع دادم.» او افزود: «همانزمان، هماهنگی با شرکت مخابرات و شرکت زیرساخت انجام شد تا علت فنی رخداد مشخص شود.»
پس از بررسیهای میدانی، مشخص شد که منشأ اصلی بحران، پاره شدن فیبر نوری در حوالی روستای حسینآباد خان، در فاصله حدود ۹۰ کیلومتری شهداد بوده است. محمدی در تشریح ابعاد حادثه گفت: «کابل فیبرنوری در نقطهای قرار داشته که به صورت عیان از بالای یک قنات میگذشته و دقیقاً زیر همان نقطه یک چاه نیز وجود داشته است. در ابتدا با فرض اینکه شاید شخصی در چاه سقوط کرده و برای نجات خود از کابل آویزان شده و باعث پارگی آن شده باشد، تیمهای امدادی از جمله آتشنشانی به محل اعزام شدند.»
اما پس از بررسی چاه، خوشبختانه کسی در آن سقوط نکرده بود و سناریوی انسانی منتفی شد. با تحلیلهای بعدی و مشاهده طریقه بریدگی کابل، بخشدار شهداد اعلام کرد: «با توجه به اینکه بخشی از کابل در محل قابل مشاهده بوده، احتمال میدهیم تعدادی از افراد دارای سوء رفتار اجتماعی با این تصور که کابل مسی است و ارزش مادی دارد، نسبت به بریدن و تخریب آن به قصد کسب منفعت مالی اقدام کرده باشند.» این فرضیه بر تشخیص کارشناسان فنی شرکت زیرساخت تأکید شد و تاکنون شواهدی از خرابکاری با نیات خصمانه گزارش نشده است.
حادثه، ابعادی فراتر از قطع تماسهای متداول داشت. ارتباط رادیویی اورژانس، ارائه خدمات بانکی، ارتباط ادارات محلی، و حتی فرایندهای آموزشی معمول نیز با وقفه جدی مواجه شد. محمدی اظهار نگرانی کرد: «با توجه به اینکه فردا قرار است امتحانات نهایی دانشآموزان برگزار شود و پسورد ورود به سامانه آموزش و پرورش باید به شکل آنلاین دریافت شود، تمام تلاش خود و همکارانم را به کار گرفتیم تا اختلال قبل از پایان شب رفع شود و نگرانی والدین و دانشآموزان برطرف گردد.»
کارکنان فنی شرکتهای مخابرات و زیرساخت از همان نخستین ساعات وقوع حادثه، با اعزام به محل خرابی، کار ترمیم و تعویض کابل را آغاز کردند. بر اساس پیگیریهای میدانی خبرنگار ما، کار روی فیبر نوری دچار پارگی با چالشهایی همچون بُعد مکانی، محدودیت دسترسی و نیاز به هماهنگی میان دستگاهها همراه بود. اما نیروهای حاضر با بسیج تجهیزات لازم، طی حدود ۱۵ ساعت بحران را مهار کردند.
محمدی از همکاری گسترده بین بخشی برای حل بحران تشکر کرد و گفت: «در این حادثه، تیمهای فناوری اطلاعات، امداد، آتشنشانی و زیرساخت با هماهنگی مدیران کشوری و استانی نهایت تلاش خود را انجام دادند تا شهرستان و مناطق وابسته هرچه سریعتر صاحب ارتباط شوند. برای برخی خدمات اضطراری همچون اورژانس و پلیس از راهکارهای جایگزین مانند تلفن ماهوارهای استفاده شد.»
به گفته بخشدار شهداد، این حادثه نشان داد که زیرساخت ارتباطی منطقه تا چه حد آسیبپذیر است. او افزود: «لازم است برای پیشگیری از رخدادهای مشابه، یک خط فیبر نوری پدافندی از سمت گلباف به شهداد کشیده شود تا در شرایط حوادث طبیعی یا انسانی، پشتیبانی لازم از راه دوم برقرار باشد و ادارات خدماترسان، مراکز درمانی، مدارس و کسبوکارها دچار وقفه نشوند.»
او همچنین خاطرنشان کرد: «برخی نقاط روستایی به دلیل ویژگی جغرافیایی و پراکندگی جمعیت، مستعد وقفههای ارتباطی بیشتری هستند. مسئولان باید نگاه ویژهای به مقاومسازی و احیای زیرساختهای ارتباطی در این مناطق داشته باشند.»
این اختلال وسیع اگرچه با درایت و سرعت عمل نیروهای فنی مهار شد، اما نگرانیهایی درباره تکرار شدن حوادث مشابه بر جای گذاشت. ساکنان محلی طی این مدت از نبود امکان تماس با پزشک، فوریتهای اجرایی، حتی مشکلات ساده خانوادگی گلایهمند بودند. برخی کسبوکارهای محلی که به خدمات آنلاین وابستهاند نیز متحمل خسارات اقتصادی شدند.
مرور بازخوردهای مردمی در شبکههای اجتماعی نیز نشان میدهد قطع ارتباطات تا چه حد بر زندگی روزمره ردپا گذاشته است؛ از بحران خانوادههایی که فرزندانشان برای امتحانات اضطراب داشتند تا فروشگاههایی که عملیات کارتخوانشان متوقف شده بود. برخی کاربران تأکید کردند: «زیرساختهای ارتباطی یکی از ارکان امنیت اجتماعی است و نیازمند سرمایهگذاری و نظارت بیشتری از سوی مسئولان کشوری و استانی است.»
در پایان این حادثه، بخشدار شهداد ضمن ابراز امیدواری از جلوگیری از تکرار چنین بحرانهایی، گفت: «پیشنهاد جدی من به شرکت زیرساخت، ایجاد خطوط پدافندی و نیز اطلاعرسانی به مردم در هنگام وقوع حوادث مشابه است تا ضمن کاهش نگرانی شهروندان، مصرفکنندگان خدمات آنلاین و خانوادهها بتوانند برای مدت قطعی برنامهریزی کنند.»
این رویداد هشدار روشنی برای سایر شهرها و روستاهای کشور است؛ اهمیت تابآور کردن شبکههای ارتباطی، طراحی سناریوهای بحران، آموزش عمومی برای برخورد با حوادث ازجمله اقداماتی است که میتواند از بروز بحرانهای فرسایشی جلوگیری کند. کارشناسان بر این باورند که توسعه و تقویت فیبرهای پدافندی و افزایش آموزشهای بهرهبرداران محلی میتواند نقش مؤثری در پاسخگویی به رخدادهای آتی داشته باشد.
در شرایطی که جهان در آستانه تحول دیجیتال و توسعه خدمات بر بستر اینترنت است، حوادثی نظیر قطعی ارتباطات شهداد هشدار میدهد که کشور برای عبور از بحران باید از همین امروز به مقاومسازی زیرساختهای فناورانه مناطق حساس و روستایی بیندیشد. روایت روز شنبه فقط یک مثال از هزاران نقطه حساس در کشور است که نیاز به توجه فوری و جدی دارد. حل بهموقع بحران شهداد، نقش اراده، آموزش و هماهنگی سریع دستگاهها را آشکارتر کرد و اکنون لازم است این تجربه ثبت و به الگویی سراسری بدل شود.
2073 | ۰۴/۰۹/۱۱
2072 | ۰۴/۰۹/۱۰
2071 | ۰۴/۰۹/۰۹