مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان مطرح کرد. منابع طبیعی در حفاظت از جنگل‌ تنها مانده‌ است

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان مطرح کرد.  منابع طبیعی در حفاظت از جنگل‌ تنها مانده‌ است

 

طرحی برای مقابله با آفات جنگل، ۴ سال قبل به سازمان مدیریت بحران استان ارائه و طرح پذیرفته شد؛ اما اعتباری اختصاص نیافت

 امروز، مفهوم شهرها، بدون وجود درختان، قابل درک نیست. درختان فضای سبز شهری، پاره‌ای از پیکره یگانه هر شهر است و در اکوسیستم شهر، نقش اساسی دارد؛ جنگل‌‌های نزدیک شهر، ریه تنفسی شهرند و اکسیژن شهر را تأمین می‌کند.

آیا فضای پر درخت در درون شهرها، برنامة نخست مدیران شهری است؟ افزایش روزافزون جمعیت و پیچیدگیِ مسائل شهری و آلودگی‌های زیست‌محیطی، باید موجب شود که شهرسازان و مدیران شهری، رفتار هوشیارانه‌تری در این مورد داشته باشند.

اینک به نیاز کودکان به فضاهای پر درخت شهری کمتر توجه می‌شود. برای نمونه، در تهران کم‌آب، به چمن بیش از درخت اهمیت داده شده است؛ با این توجیه که معتادان و بزهکاران در محیط بی‌درخت، بهتر در چشم‌رس خواهند بود.

در جهان کنونی، کارشناسان باور دارند که محل زندگی و محل کار انسان‌ها هرچقدر به فضاهای پر درخت و جنگل نزدیک‌تر باشد، انسان‌ها سالم‌تر خواهند بود. تولید اکسیژن و کاهش آلاینده‌ها یکی از موثرترین ارزش های جنگل‌های کناره شهرها است. در کل، ۶۰درصد از اکسیژن مورد نیاز جهانیان را درختان تولید می‌کنند.

تهدید جنگل ها از سمت آفات

به گفته یکی از کارشناسان محیط‌زیست، وضع جنگل‌های کشور، چندان شنیدنی نیست؛ و یک انسان دلسوز در برابر خبرهای جنگل، باید در گوش خود، پنبه بگذارد که به لحاظ روانی، آسیب نبیند.

رجبی‌زاده، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان در گفتگو با خبرنگار روزنامه اطلاعات می‌گوید: ۹درصد جنگل‌های کشور در کرمان است؛ سرانه جنگل در جهان۴۵۰۰مترمربع است و در ایران۱۴۰۰متر مربع؛ اما در کرمان به ۵۰متر مربع رسیده است، سرانه‌ای بسیار فقیر. استان کرمان، دارای جنگل‌های بنه، بادام کوهی، ارژن، ارس، کنار، کهور و گز است.

او با بیان این که برای مبارزه با آفات جنگل‌ها، به اعتبار و امکانات و تجهیزات نیاز است، می‌افزاید: عملیات‌های گوناگونی برای مقابله با آفات در ۱۵۰هزار هکتار از جنگل‌های استان انجام داده‌ایم.

جنگل‌های بادام و بنه، دچار آفت نیمه‌انگلی لورانتوس شده‌اند که به مرور، پایه درخت مادر را ضعیف و خشک می‌کند و هجوم آفت تشی یا همان سیخور که پوست تنه درختان را می‌جود و باعث خشک شدن گیاهان و درختان می‌شود.

اکنون ۵۰ درصد جنگل‌ها آلوده هستند، آنچه می‌تواند گیاه را تقویت کند، بارندگی است که متاسفانه کشور و به ویژه کرمان، دچار خشکسالی است.

آسیب معادن به جنگل

رجبی‌زاده همچنین می‌گوید: معادن از دیگر مسائلی است که جنگل‌ها را تهدید و نابود می‌کند؛ هرجا پوشش گیاهی قویتر باشد، معدن هم ظهور بیشتری خواهد یافت؛ باید در کنار این بهره‌برداری‌ها، پوشش گیاهی را حفظ کنیم، چرا که پوشش گیاهی در حفظ خاک و در تولید آب و تغذیه آبخوان‌ها بسیار حائز اهمیت‌ است.

او باور دارد که طرح‌های عمرانی از دیگر عوامل تخریب جنگل‌ها محسوب می‌شود و بسیاری از ادارات، به قانون عمل نمی‌کنند و به منابع طبیعی خسارت وارد می‌سازند.

رجبی‌زاده با اشاره به این‌که چرای مستمر و بیش از ظرفیت دام‌ها همیشه باعث از بین‌رفتن جنگل‌ها است، می‌گوید: منابع طبیعی استان کرمان با مدیریت و حفاظت، اجازه نخواهد داد جنگل‌ها نابود شوند.

طرحی نیز برای مقابله با آفات جنگل، ۴ سال قبل به سازمان مدیریت بحران استان ارائه شده است برای حفاظت از جنگل‌ها که حدود ۲۵میلیارد تومان اعتبار، نیاز بود و طرح پذیرفته شد؛ اما هیچ اعتباری تاکنون اختصاص نیافته است و همچنان در این زمینه، تنها مانده‌ایم.

موازی کاری دستگاههای متولی و افزایش هزینه

با توجه به این که در کشور ما دستگاه‌های مربوط به منابع طبیعی، متنوع هستند، با هدررفت اعتبارات، روبه‌رو هستیم؛ همه بر این گمان‌اند که سازمان محیط زیست، کاری غیر از سازمان منابع طبیعی انجام می‌دهد؛ اما این‌گونه نیست و فقط باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود؛ در همه کشورها آب و معادن و جنگل‌ها در یک مجموعه مدیریت می‌شوند.

متاسفانه در استان کرمان، منابع آب‌های تجدید‌پذیر، بالای ۸۰درصد مصرف شده است که این آب‌ها به‌راحتی تجدید نمی‌شود و آینده منابع طبیعی در ایران با این شرایط، امیدوارکننده نیست و باید عزمی ملی به آن تعلق گیرد و با حفاظت از منابع آبی، باید همین اندک بارش ها را مدیریت کرد.

کرمان سومین استان سیل‌خیز

کرمان از استان‌های کم‌بارش و سومین استان سیل‌خیز کشور است، برای این‌که نتوانسته‌ایم در عرصه طبیعی، بخش‌های آب‌خیز را مدیریت کنیم. اما اینک ۱۰درصد بخش‌های آبخیز استان، زیر پوشش طرح‌های آبخیزداری رفته است.

مدیرکل منابع طبیعی استان کرمان بر این باور است که متاسفانه مدیریت مصرف آب نداریم و کارهایمان هم چندان دیده نمی‌شود، تنها راه برون‌رفت از خشکسالی این است که از حداقل بارندگی، حداکثر استفاده را داشته باشیم.

دولت و مجلس نیز باید عزم جدی برای کارهای آبخیزداری انجام دهند؛ در همین زمینه، امسال الگوی کشت ابلاغ‌شده که در عمل بسیار مهم است.

او با بیان این‌که از ابتدای سال تاکنون۴۰ هکتار از عرصه‌های طبیعی را به علت آتش‌سوزی‌ها از دست داده‌ایم، می‌گوید: حضور نیروهای مردمی و یگان حفاظت منابع طبیعی در زمان اولیه شروع حریق در منابع‌طبیعی، بسیار مؤثر واقع شده است.

به منظور کنترل حریق‌های احتمالی در عرصه‌های طبیعی در ساعات اولیه و حداقل خسارت به بسیاری از مردم بومی اطراف جنگل‌ها، به آنان، وسائل اطفاء حریق و مخازن آب داده‌ایم که تا رسیدن نیروهای یگان حفاظت و منابع طبیعی و امدادی، وارد عمل شوند، با توجه به این‌که این اقدامات، همراه با آموزش‌های لازم بوده است، خوشبختانه سطح آگاهی آنان زیاد شده است. ما برای بیابان‌زدایی نیز نهایت تلاش‌مان را در همة مناطق استان خواهیم کرد اما اولویت با مناطق بحرانی شرق استان کرمان است.

او در پایان خاطرنشان می کند: گردو غبار در مناطق کویری، یک پدیده عادی است اما ما با مصرف زیاد آب، تا حدودی تعادل را به هم زده‌ایم و امروز باید با عملیات‌های بیابان‌زدایی، اقتصاد مردم را رونق بخشیم تا مهاجرت‌ها کمتر شود.

رئیس جامعه جنگل‌بانی ایران نیز، می گوید: «در۴۰ سال گذشته، بیش از ۳۰ درصد از پوشش جنگلی کشور، به دلیل تخریب و بهره‌برداری بی‌رویه، از میان رفته است.

 بر اساس آمار‌های موجود، ۴۰ سال پیش، حدود ۱۸ میلیون هکتار جنگل در ایران وجود داشت، اما امروز پوشش جنگلی کشور، به ۱۲ میلیون هکتار کاهش یافته است.

 تخریب جنگل‌ها و قاچاق چوب، توسعة بی‌رویة اراضی کشاورزی، توسعه‌نیافتگی و ناپایدار بودن فعالیت‌های عمرانی و ساخت‌وسازها، از اصلی‌ترین دلایل کاهش ۳۱ درصدی پوشش جنگلی کشور در ۴۰ سال گذشته به شمار می‌آید. رشد جمعیت و همچنین ادامة شیوة سنتی کار و زندگی، به عنوان پدیده‌های مؤثر دیگر در ویرانی جنگل‌های ایران است. با توجه به سنتی‌بودن دامداری و نیز گسترش شیوه‌های غیر مکانیزه کشاورزی و جوابگو نبودن مراتع و اراضی موجود، عده‌ای به تخریب جنگل‌ها و تبدیل آن به اراضی کشاورزی و مرتع، روی آورده‌اند. ایران، کشوری با بیشترین میزان فرسایش خاک در جهان است.

 همکاری ژاپن با ایران

 در این مورد کیکاوس غلام‌پور-پژوهشگر می‌گوید: از دو دهه پیش، ژاپن در فعالیت‌های جنگل‌داری و مرتعداری مشارکتی، همکاری فنی خود را با ایران آغاز کرده است؛ البته برآیند این کنش‌وری آژانس همکاری‌های جهانی ژاپن(جایکا) در استان چهارمحال و بختیاری، چندان در چشم‌انداز پیدا نیست.

 در دهه ۸۰ خورشیدی، ژاپن وارد فعالیت آبخیزداری در بخش کارون بزرگ شده و با مدیریت آبخیزداری استان همکاری داشته‌است.

 این همکاری به درخواست طرف ایرانی در سال ۱۳۸۷ آغاز شده و پس از کارهای دیپلماتیک، با تشکیل تیم فنی ژاپنی و بازدیدهای صحرایی و انجام مطالعات مقدماتی، سرانجام در ۱۳۸۸ به امضای قرارداد همکاری فنی منتهی شده است.

 از مطالعات تفصیلی اجرایی طرح این‌گونه بر ‌می‌آید ‌که همکاری در محدوده ۱۰ روستای جنگلی منطقه بازفت کوهرنگ آغاز شده که سپس ادامه همکاری در چندین روستای دیگر ادامه یافته است.

 نقش پایه‌ای این سازمان مستقل جهانی ژاپنی، پشتیبانی از شیوه  های جلب مشارکت مردمی، همراه با درک مسئله و ایجاد روحیة خودسازی است.

 این کنش‌وری، بیشتر در کشورهای در حال توسعه و با هدف کاهش فقر و توسعه اقتصادی است، بهبود و ارتقای وضع اقتصادی اجتماعی اهالی روستاهای جنگلی، از جمله هدف‌های این همکاری جهانی می‌باشد.

 فعالیت «جایکا» در جهان سوم و کشورهای رو به پیشرفت، آموزش روستاییان است و ارتقای سطح آگاهی آنان، نسبت به اهمیت و جایگاه جنگل و این‌که چقدر در اقتصاد نقش دارد؛ در کنار آموزش روستاییان، به آموزش فنی و ارتقای مهارت های کارشناسان منابع طبیعی نیز توجه دارد تا زمینة دستیابی به هدف طرح و بهره‌وری پایدار از ظرفیت های اشتغالزایی و درآمدزایی موجود در عرصه های جنگلی، مهیا شود.

 اجرای چنین طرح هایی، به تثبیت حضور روستاییان در جنگل منتهی می‌شود، بنابراین در انتخاب روستاهای هدف، باید ریزبینی زیادی انجام گیرد تا این تثبیت حضور، منجر به نابودی آرام جنگل‌های در حال تخریب نشود.