سیل، پرتکرار‌‌ترین مخاطره طبیعی کشور

سیل، پرتکرار‌‌ترین مخاطره طبیعی کشور

گزارش | ایسنا 

استاد دانشگاه تربیت مدرس اعلام کرد: کرمان و ۱۱ استان  دیگر با بیشترین تعداد وقوع سیل مواجه هستند و‌سیل در ایران سیر صعودی داشته است.

استاد دانشگاه تربیت مدرس معتقد است سیل از پرتکرارترین مخاطرات در کشور است و ۱۲ استان کشور با بیشترین تعداد رخدادهای سیل مواجه هستند.

دکتر علی اکبر آقا کوچک استاد دانشگاه تربیت مدرس در سمینار معرفی اسناد سیاستی پیشنهادی فرهنگستان علوم در خصوص کاهش مخاطرات زلزله، سیل و فرونشست زمین در کشور، با بیان اینکه ایران کشوری است که در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته و به همین دلیل اکثر نقاط آن از میزان کم بارش در سال برخوردار هستند، گفت: در دهه‌های اخیر در زمینه رخداد مخاطرات طبیعی در کشور، “سیل” یکی از پرتکرارترین سوانح بوده است به گونه‌ای که بررسی‌های انجام یافته نشان می‌دهند از دهه ۱۳۳۰ تاکنون وقوع سیل در ایران سیر صعودی داشته است.

1500 سیل در دو دهه

او اضافه کرد: هر چند در دهه‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ در مقایسه با دهه ۱۳۷۰ آهنگ افزایش رخداد کُند شده است اما کماکان تعداد رخداد به مراتب زیاد است؛ به گونه‌ای که در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ حدود ۱۵۰۰ وقوع سیل ثبت شده است.

آقا کوچک ادامه داد: در کشور عمدتا مناطق کوهستانی، دشت‌های انتهای مسیل‌ها و آبراهه‌های این مناطق، گستره‌های سیل‌گیر هستند و از سوی دیگر در حوضه‌های آبریز بزرگ، در برخی از مواقع با بارش‌های ناگهانی و شدید در حوضه‌های آبریز کوچک موجب بروز سیل می‌شود.

به گفته این استاد دانشگاه تربیت مدرس، اکثر استان‌های کشور سابقه وقوع سیلاب به صورت محلی یا ناحیه‌ای را دارند و از این میان می‌توان از استان‌های خوزستان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، لرستان، گلستان، مازندران، اردبیل، گیلان،‌خراسان رضوی، اصفهان، فارس و کرمان به عنوان استان‌های با بیشترین رخداد سیل نام برد.

سیل عامل 30 درصد از مخاطرات طبیعی

او تاکید کرد: گرچه سیل حدود ۳ درصد از تعداد تلفات جانی مخاطرات طبیعی را در کشور به خود اختصاص می‌دهد اما میزان خسارات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی به مراتب بالاتر از تلفات جانی ناشی از آن است و نزدیک به ۳۰ درصد از کل خسارت‌های مخاطرات طبیعی را شامل می‌شود.

استاد دانشگاه تربیت مدرس نمونه این خسارات را رخداد سیل در اسفند ۹۷ و فروردین ۹۸ ذکر کرد که به ۲۵ استان کشور، از جمله استان‌های مازندران، گلستان، خوزستان،‌لرستان و فارس خساراتی وارد شد و اضافه کرد: در این مخاطره بیش از ۲۰۰ شهر و ۴۴۰۰ روستا در معرض سیلاب قرار گرفتند، ۸۶ نفر جان خود را از دست دادند و حدود ۱۷۵ هزار واحد ساختمانی و ۱۰ هزار کیلومتر از جاده‌های کشور آسیب دیدند.

آقا کوچک، ریسک سیل را به مانند سایر مخاطرات طبیعی از ترکیب ۳ عامل “احتمال رخداد پدیده”، “میزان آسیب پذیری مستحدثات در مواجهه با سیل” و “پیامدهای آن شامل میزان تلفات جانی و خسارات مستقیم و غیر مستقیم اقتصادی و اجتماعی و محیط زیستی”عنوان کرد و یادآور شد: وقوع سیل در یک منطقه بر خلاف زلزله، یک سانحه آنی نیست و امکان پیش آگاهی در خصوص آن وجود دارد؛ ضمن آنکه مسیرهای رخداد سیل نیز قابل شناسایی هستند.

 تصویب قانون مدیریت بحران بعد از وقوع بحران

او، حکمرانی در زمینه مدیریت سیل، ریسک سیل در شرایط موجود کشور، آمادگی برای مدیریت بحران حین وقوع سیل و آمادگی برای بازسازی و بازتوانی را از چالش‌های کشور برای مقابله با مخاطرات نام برد و گفت: پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیر مترقبه از جمله سیل از سال‌های قبل مورد توجه سیاستگذاران نظام بوده و در سیاست‌های کلی نظام مصوب سال ۸۴، بندهایی در مورد آن بیان شد، ولی پس از حدود ۴.۵ سال به سر بردن در شرایط فقدان قانون معتبر برای مدیریت بحران، سرانجام بعد از وقوع سیل‌های سال ۹۸، نسخه جدید “قانون مدیریت بحران” در تابستان سال۹۸ به تصویب مجلس رسید و ابلاغ شد.

استاد دانشگاه تربیت مدرس تغییر اقلیم را از دلایل وقوع سیل در کشور نام برد و گفت: تغییر اقلیم پدیده ای جهانی است که کشور ما هم شاهد اثران آن است. این پدیده می‌تواند منجر به تغییرات محسوس در میزان بارش‌های محلی شده و ممکن است بارش‌های شدیدتر در مدت زمان‌های کوتاه‌تر در هر محل اتفاق بیفتد. این در حالی است که در سال‌های اخیر گفتمان خشکسالی در اذهان و برنامه ریزی‌های کشور غالب بوده است.

او تغییر کاربری اراضی، تضعیف پوشش‌های گیاهی و تخریب جنگل‌ها در مناطق شمالی و غربی کشور و تهاجم به حریم و بستر رودخانه‌ها در دهه‌های اخیر را از دیگر دلایل وقوع سیل در کشور ذکر کرد و یادآور شد: با توجه به غلبه گفتمان خشکسالی در این سال‌ها در داخل شهرها به راحتی اجازه گسترش ساخت و سازها در حاشیه و حتی بستر رودخانه‌ها داده شد و حتی در مواردی رودخانه‌های فصلی و مسیل‌ها به طور کامل اشغال شدند و این امر موجب شد که در سیل‌های سال ۹۸ برخی از شهرهای استان لرستان در معرض حجم وسیعی از تخریب قرار گرفتند.

آقا کوچک با اشاره به راهبردهای کاهش اثرات سیل گفت: اقدامات آبخیزداری با تاکید بر روش‌های مبتنی بر طبیعت، ساماندهی رودخانه‌ها و مسیل‌ها و رفع تجاوز از آنها، بهره برداری از پتانسیل‌ تالاب‌های مصنوعی، پارک‌ها و اراضی پست برای هدایت سیل، برپایی سیستم جامع اطلاعات زیر ساخت‌ها و احداث مخازن تاخیری و نگهداشت سیل از مله راهکارهای کاهش اثرات سیل به شمار می‌رود. 

استاد دانشگاه تربیت مدرس: سیل حدود ۳ درصد از تعداد تلفات جانی مخاطرات طبیعی را در کشور به خود اختصاص می‌دهد اما میزان خسارات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی به مراتب بالاتر از تلفات جانی ناشی از آن است و نزدیک به ۳۰ درصد از کل خسارت‌های مخاطرات طبیعی را شامل می‌شود