برنامۀ ضعیفکشی. علی حیدری
خصوصیات زیادی برای برنامۀ هفتم توسعه بر شمرده شده است از جمله اینکه آخرین برنامۀ پنجساله در افق سند چشمانداز است و اولین برنامۀ توسعه قرن حاضر است، ولیکن به این نکته که برنامۀ هفتم توسعه برنامۀ پساکرونا است، اشاره نشده است. پدیدۀ شوم و بنیانبرافکنی که تغییر و تحولات شگرفی را در همۀ عرصههای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و محیط زیستی دامن زده و میزند. از جمله اینکه کرونا اقتصاد دیجیتال، اقتصاد کمتماس و اقتصاد دلیوری را نه بهعنوان یک انتخاب بلکه بهعنوان یک ضرورت حیاتی و محتوم، به تمامی کشورها و جوامع دیکته کرده است.
در حوزۀ رفاه و تأمین اجتماعی، سیاست اجتماعی و سیاست رفاهی نیز کرونا باعث شد ناکارآمدی بسیاری از نظامات رفاه و تأمین اجتماعی کشورهای دنیا و حتی کشورهای توسعهیافته و پیشرفته در زمینۀ فراگیری پوششها و خدمات حمایتی و بیمهای پایه و نیز تداوم خدماترسانی آشکار شود. بههمین دلیل سازمان بینالمللی کار که یکی از توابع سازمان ملل است و بر اساس گفتمان سهجانبهگرایی متشکل از نمایندگان دولت کارفرما و کارگران تأسیس شده و فعالیت میکند، در صدویازدهمین اجلاس خود که از ۱۵ خردادماه سال جاری آغاز شده است، «توسعۀ عدالت اجتماعی در دوران پسا کرونا» را موضوع محوری کنفرانس قرار داده است.
کرونا ثابت کرد علاوهبر شکلدهی نظام چندلایۀ تأمین اجتماعی مشتمل بر لایههای امدادی، حمایتی و بیمهای و لازم است سطوح پایه، مازاد و مکمل بیمهای بهسمت ایجاد فراگیری سطح پایۀ پوششها و خدمات حمایتی و بیمهای و تضمین و تأمین مالی آن توسط دولت، برای اقشار فرودست جامعه براساس آزمون وسع حرکت کند؛ چراکه در جریان کرونا بسیاری از اقشار دارای وجهه و اعتبار اجتماعی که متکی به حرفه، هنر، تخصص، مهارت و درآمدهای غیرمزدی دیگر روزگار میگذراندند، بهعلت کرونا، به لحاظ معیشتی و سلامت در تنگنای شدید قرار گرفتند. بههمین سبب «شکلدهی نظام جامع و چندلایۀ تأمین اجتماعی و پوشش فراگیر آحاد جامعه بهویژه افشار فرودست و ضعیف جامعه» در اولویت توصیههای سازمان بینالمللی کار و اتحادیۀ بینالمللی تأمین اجتماعی قرار گرفته است. شاهد هستیم که پارلمان عراق اخیراً نظام نوین تأمین اجتماعی عراق را با رویکرد بسط و تعمیم پوشش بیمههای اجتماعی به کارگران و کارکنان بخش غیردولتی عراق تصویب کرد و کشوری که تاکنون فاقد نظامهای بیمهای بهویژه بیمههای اجتماعی مدرن بود، به یکباره گام بلندی در جهت شکلدهی نظام تأمین اجتماعی چندلایه برداشته است.