بعد از زلزله ردپای آسیب‌های اجتماعی در بم پررنگ‌تر شد و طبق آمار از ۱۲ بیمار سال ۸۲ در شهرستان بم اکنون۳۵۰ بیمار اعصاب و روان شناسایی شده است. زخم‌های عمیق بر تن بم

بعد از زلزله ردپای آسیب‌های اجتماعی در بم پررنگ‌تر شد و طبق آمار از ۱۲ بیمار سال ۸۲ در شهرستان بم اکنون۳۵۰ بیمار اعصاب و روان شناسایی شده است. زخم‌های عمیق بر تن بم
گزارش |‌ کاغذوطن
رییس علوم پزشکی بم: شهرستان‌های شرقی استان به بیمارستان تخصصی روان‌پزشکی نیاز دارند.
سها خدیش – بم زنده اما زخمی است، می‌توان چنین تعبیر کرد که یکی از زخم‌های آن، انواع آسیب‌های اجتماعی به شمار می‌رود که باوجود همه اقدامات انجام شده از زلزله سال ۸۲ هنوز اما با آن درگیر است.
زخمی عمیق که برای مردم بم تنها در ۱۲ ثانیه ایجاد شد؛ اما ردپای آن سال‌ها مانده و مشهود است؛ جای خالی اقدامات فراگیر و همه‌جانبه برای آسیب‌های روانی و اجتماعی با گذشت ۲۰ سال از زلزله در شهر بم موضوعی است که نباید به آن سهل‌انگارانه نگاه شود.
این گزارش نافی اقدامات دولت‌های مختلف در بازسازی بم- چه زیرساخت‌های فیزیکی و چه اقدامات حوزه آسیب‌های اجتماعی طی ۲۰ سال گذشته- نیست؛ اما آن‌طور که مشاهده و تایید می‌شود، اقدامات علمی‌تر و اثربخش‌تر برای بازسازی روانی هنوز احساس می‌شود؛ زیرا شهر هنوز درگیری آسیب‌هایی است.
در سال‌های اخیر خیلی‌ها از لزوم بازسازی فرهنگی و اجتماعی در بم سخن گفته‌اند؛ اما به باور برخی منتقدان معتقدند عبارت‌های کلی فرهنگی و اجتماعی موجب شده تا هر مسئولی به‌زعم خودش به مداخله‌های مقطعی دست بزند.
برگزاری همایش‌های عمومی با دعوت از یک روان‌شناس و جمع‌کردن مردم در یک سالن برای شنیدن سخنان این کارشناسان یکی از همین مداخله‌های مقطعی ارزیابی می‌شود.
یا از سوی دیگر، هر وقت از لزوم افزایش نشاط اجتماعی صحبت شده تعدادی از بازیگران سینما و تلویزیون یا هنرمندان موسیقی به شهر دعوت شده‌اند و جشنی در یک مقطع برپا شده؛ حال‌آنکه بم همچنان درگیر تبعات سوگ جمعی است، هنوز هستند افرادی که از تبعات سوگ جمعی یا مسائل بعد از زلزله خلاصی نیافته‌اند و آمارها نیز می‌گوید که آمار بیمارانی که با مشکلات اعصاب و روان درگیر هستند در مقایسه با سال‌های قبل از زلزله بیشتر است.
مسئولان علوم پزشکی بم در نیز حالی از نیاز بم و دیگر شهرستان‌های شرقی استان کرمان به یک بیمارستان تخصصی روان‌پزشکی صحبت می‌کند که طبق آمارها این شهرستان اینک ۳۵۰ بیمار اعصاب و روان شناسایی شده دارد و تخت‌های بخش اعصاب و روان بیمارستان پاستور جوابگوی خدمات‌دهی به این بیماران نیست.
* آسیب‌های اجتماعی که از زلزله نشات می‌گیرند
فاطمه کمال‌الدینی مددکار اجتماعی درخصوص آسیب‌های اجتماعی و روانی بعد از زلزله سال ۸۲ گفت: بسیاری از آسیب‌هایی که اینجا در بحث اعتیاد، افسردگی جوانان، بیماری‌های اعصاب و روان و زنان و مردان درگیر آن هستند از زلزله سال ۸۲ که اکثر خانواده‌ها درگیر آن بودند نشات می‌گیرد و اکنون بسیاری از زنان و مردان ما دچار این آسیب‌ها شده‌اند.
او ادامه داد: یک‌سری مناطق آسیب‌دیده در شهرستان بم وجود دارد که اکثر ساکنان این مناطق مهاجرانی هستند که به دلیل وضعیت بد اقتصادی به حومه شهر رفته‌اند تا با قیمت مناسب‌تر زمین یا کانکس بتوانند گذران امور کنند و بیشتر آنان نیز از طریق زباله‌گردی امرار معاش دارند.
به گفته وی، جوانان این مناطق اغلب دچار اعتیاد به موادصنعتی شده‌اند و این چرخه متأسفانه در این منطقه ادامه دارد که کم‌کم به بافت اصلی شهر نیز می‌رسد.
* آسیب روحی بم در برنامه‌ها دیده نشده
این مددکار اجتماعی اضافه کرد: مشکل دیگر، بیماران اعصاب و روان است که عاملان اصلی بسیاری از خودکشی‌ها به شمار می‌روند؛ همچنین بسیاری از مراجعه‌کنندگان ما بیماران اعصاب و روانی هستند که نیاز به بستری دارند تا دوره زمانی درمان را طی کنند؛ اما متأسفانه در شهرستان بم به جسم توجه می‌کنند؛ اما به‌سلامت روح و روان توجه لازم نمی‌شود.
او با بیان اینکه در بیمارستان پاستور بم بخش کوچکی به بیماران اعصاب و روان اختصاص‌یافته است عنوان کرد: تنها ۲ پزشک متخصص اعصاب و روان در بم بیماران را بستری می‌کنند که هر کدام ۱۰ تخت برای بستری در این بیمارستان دارند؛ اما حداقل به ۱۰۰ تخت برای بستری این بیماران نیاز داریم.
این مددکار اجتماعی توضیح داد: باید در بیمارستان پاستور به بخش اعصاب و روان و اعتیاد کودکان توجه ویژه‌ای شود؛ زیرا بیماران اعصاب و روانی که برای درمان نیاز به بستری دارند به دلیل کمبود تخت ماه‌ها انتظار می‌کشند، درحالی‌که برخی از این افراد نمی‌توانند تحمل کنند و شاید در برهه زمانی انتظارشان برای درمان با اتفاقات ناگواری مانند درگیری، قتل و خودکشی روبه‌رو شوند.
* کاهش رده سنی درگیر با اعصاب و روان
او اضافه کرد: درگذشته رده سنی افراد مبتلا به بیماری‌های اعصاب و روان ۳۵ سال به بالابود اما اکنون رده سنی ۱۶ تا ۳۵ سال را شامل می‌شود که این افراد همگی خودشان آسیب‌دیده‌اند.
کمال الدینی تصریح کرد: آمیختگی بخش اعصاب و روان و اعتیاد کودکان نیز از دیگر مشکلات ماست زیرا کودکی نیاز به ترک دارد و هنگامی که درگیر تنش اعصاب می‌شود و باید فشار روحی و روانی ترک اعتیاد را تحمل کند به دلیل بستری‌شدن در بخش اعصاب و روان ناراحتی‌های ناشی از این بیماران را می‌بیند و کودک دچار تشنج می‌شود.
او خاطرنشان کرد: بهتر است در شهرستان بم بخش مجزایی را برای بیماران اعصاب و روان در نظر بگیرند؛ زیرا اگر بیمار ما درمان نشود می‌تواند مستعد خودکشی، قتل یا هر آسیب اجتماعی دیگری باشد.
این مددکار اجتماعی خاطرنشان کرد: روزانه ۱۰ مراجعه‌کننده با شرایط حاد داریم که چندین مورد اقدام به خودکشی داشته‌اند؛ اما به دلیل کمبود تخت نتوانسته‌ایم بیمار را بستری کنیم؛ زیرا هر بیمار حداقل بین ۲۰ تا ۳۰ روز باید بستری شود و کمبود تخت باعث شده سقف انتظار برای تخت خالی ماه‌ها زمان ببرد.
* کمبود روان‌شناس در مدارس
او به روی دیگر این سکه نیز با عنوان کمبود روان‌شناس در مدارس اشاره و بیان کرد: کمبود روان‌شناس در مدارس نیز از دیگر مشکلات است؛ روان‌شناس در مدارس می‌تواند دانش‌آموزی که دچار آسیب روحی شده را شناسایی کند؛ زیرا این دانش‌آموزان درون‌گرا یا پرخاشگر هستند که مشاوره به‌موقع می‌تواند یک‌سری بحران‌ها را کمتر کند.
این مددکار اجتماعی اظهارداشت: ۴۰ درصد افراد که اقدام به خودکشی می‌کنند، این عمل منجر به مرگ آنان می‌شود و متأسفانه ۴۰ درصد فرزندان و کودکان شهرستان‌های شرقی استان درگیر اعتیاد شده‌اند.
او در ادامه با اشاره به زیرساخت‌های اجتماعی در بم گفت: باید در مناطق آسیب مکان‌هایی داشته باشیم که افراد آسیب‌دیده به‌راحتی به آنجا مراجعه کنند، به طور مثال اورژانس اجتماعی بم در منطقه آسیب بم مستقر است.
* در حال افزایش ظرفیت هستیم
در ادامه رئیس دانشگاه علوم پزشکی بم نیز درباره بخش اعصاب و روان بیمارستان پاستور گفت: در سال‌های گذشته قسمتی از درمانگاه بیمارستان پاستور به بخش روان‌پزشکی تبدیل شده بود که باهمت یک نیکوکار در سال‌های ۹۶-۹۷ بخش مجزایی در بیمارستان برای بیماران اعصاب و روان احداث شد و در حال ارائه خدمات به این بیماران است.
دکتر علی صدیقی افزود: ظرفیت این بخش ۲۴ تخت بود که در چند ماه اخیر توانستیم ۶ تخت اضافه کنیم و با ۲۹ تخت به بیماران خدمات داده می‌شود.
او بیان کرد: تعداد روانپزشک‌های ما نیز در سال جاری افزایش داشته و توانسته‌ایم در شهرستان‌های نَرماشیر و ریگان نیز پزشک متخصص اضافه کنیم اظهارداشت: در بم پیش‌تر ۲ پزشک متخصص اعصاب و روان حضور داشت که یک نفر هم امسال اضافه شد و اینک سه پزشک در حال ارائه خدمات هستند.
* خیریه‌ای که زیرساخت دارد
او درعین‌حال اظهارداشت: شهرستان‌های شرقی استان کرمان به یک بیمارستان تخصصی روان‌پزشکی نیاز دارند درحالی‌که کرمان در حال ساخت بیمارستان دوم خود است و شرق استان به دلیل عوارض ناشی از زلزله و آسیب‌های روحی بعد از آن نیاز به یک بیمارستان تخصصی روان‌پزشکی دارد.
به گفته صدیقی افزایش تخت در سایر بیمارستان‌های شرقی یا استفاده از مرکز خیریه سپهر تنها یک راه‌حل موقت و اورژانسی برای حل مشکل کمبود تخت است.
او افزود: خیریه سپهر زیرساخت مربوط به راه‌اندازی این بخش را دارد که اینک خالی است و با نظر مساعد هیئت‌مدیره این خیریه می‌توان تا حدودی کمبود تخت بیماران اعصاب و روان را حل کرد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی بم اظهارداشت: با این مرکز خیریه رایزنی شده تا بتوانیم از زیرساخت‌های آن که ساختمانی با ۶۰ تخت مخصوص بیماران اعصاب و روان دارند استفاده کنیم و در صورت توافق و تجهیز آن، بخش‌هایی از مشکلات کمبود تخت بیماران اعصاب و روان مرتفع می‌شود.
* ۵۰ تخت روان‌پزشکی در شرق استان نیاز داریم
او اضافه کرد: برای جبران کمبود تخت در شرق استان ۵۰ تخت روان‌پزشکی نیاز داریم که اینک ۲۰ تخت کمبود داریم و با استقرار پزشک متخصص در بیمارستان‌های نرماشیر و ریگان تعدادی از تخت‌های این بیمارستان‌ها به بیماران اعصاب و روان اختصاص داده می‌شود.
صدیقی عنوان کرد: باتوجه‌به اینکه تخت روان‌پزشکی استانداردهای مختص به خود را دارد در بیمارستان‌های نرماشیر و فهرج هر کدام ۱۰ تخت و در بیمارستان هاشمی رفسنجانی ریگان نیز به دلیل کمبود تخت حدود سه تخت را برای این بیماران در نظر می‌گیریم.
* مرکز سراج در بم راه‌اندازی می‌شود
رئیس دانشگاه علوم پزشکی بم همچنین گفت: قصد راه‌اندازی مرکز سراج را در ایام دهه فجر داریم که این مرکز جزو ۱۰۰ مرکزی است که از طرف وزارت بهداشت به‌منظور کاهش آسیب‌های اجتماعی در سطح کشور در حال راه‌اندازی است.
او اضافه کرد: در مراکز سراج روان‌پزشک، روان‌شناس و پزشک عمومی در بحث آسیب‌های اجتماعی، اعتیاد و مشکلات خانوادگی فعالیت دارند که مشکلات بیماران را پیگیری کنند و اگر نیاز به بستری بود کارهای بستری را انجام می‌دهند.
صدیقی ادامه داد: بیمار مزمن اعصاب و روان حتی در مرکز استان برای بستری در بیمارستان شهید بهشتی نیز پشت نوبت می‌ماند؛ اما این موضوع شامل حال بیماران اورژانسی نمی‌شود و بیمار اورژانسی یا حاد سریع در پاستور بستری می‌شود و منتظر نوبت نمی‌ماند.
* راه‌حل برای کودکان
او درباره ادغام بخش اعصاب و روان با اعتیاد کودکان نیز بیان کرد: پزشکان می‌توانند برای ترک اعتیاد کودکان زیر ۱۵ سال از تخت‌های بخش اطفال استفاده کنند و هیچ منعی ندارد.
صدیقی با اشاره به هزینه درمان ترک اعتیاد کودکان افزود: بیمه سلامت هزینه مربوط به ترک اعتیاد کودکان زیر ۱۵ سال را قبول نمی‌کند و در حال رایزنی هستیم تا مثل گذشته بیمه این هزینه‌ها را بپذیرد.
* بم قبل از زلزله تنها ۱۲ بیمار اعصاب و روان داشت
در ادامه محمد ابوذری رئیس اداره بهزیستی بم نیز درباره آمار بیماران اعصاب و روان این شهرستان گفت: اینک بر اساس آمارها شهرستان بم ۳۵۰ بیمار اعصاب و روان شناسایی شده دارد؛ اما قبل از زلزله سال ۸۲ این آمار حدود ۱۲ نفر بود.
او افزود: بیشتر بیماران ناشی از فشارهای روانی زلزله سال ۸۲ هستند که باعث شده آمار بیماران اعصاب و روان در این شهرستان افزایش پیدا کند.
ابوذری بیان کرد: ۸۰ درصد بیماران ما آقا هستند و زمانی که با آنان صحبت می‌کنیم اتفاقات ناگوار زلزله بم و مرگ فرزند و عزیزانشان را دلیل بیماری خود عنوان می‌کنند؛ می‌گویند همچنان نتوانسته‌اند این غم بزرگ را تحمل کنند.
رئیس بهزیستی بم عنوان کرد: عوارض زلزله روی روان بسیاری از افراد تأثیر گذاشت و برخی نتوانستند این حجم از مصیبت را تحمل کنند.
* مصرف‌کننده مواد مخدر بیمار اعصاب و روان محسوب نمی‌شود
اواضافه کرد: استان کرمان تنها ۲ مرکز نگهداری بیمار اعصاب و روان مرد دارد که یکی از آنها در بم است، سال ۹۴ راه‌اندازی شده و ۸۰ تخت برای نگهداری دارد؛ اما از ۸۶ نفر نگهداری می‌کند.
ابوذری توضیح داد: بعد از عوارض زلزله، بیشتر جوانان ما که دچار این بیماری می‌شوند به دلیل مصرف مواد مخدر است و به‌تازگی دیگر برای افرادی که به دلیل مصرف مواد مخدر دچار بیماری اعصاب و روان می‌شوند بهزیستی کشور پرونده‌ای تشکیل نمی‌دهد و جزو این بیماران به‌حساب نمی‌آیند.
او افزود: شناسایی بیمار اعصاب و روان در اختیار علوم پزشکی است و بهزیستی زمانی که طبق گواهی پزشک مشخص شود فردی بیمار اعصاب و روان است پس از تشکیل پرونده و ارجاع به کمیسیونی در کرمان و تایید کمیسیون مربوطه، بهزیستی خدماتی مانند مستمری، دارو و نگهداری در مرکز را ارائه می‌دهد.