سرپرست تیم کاوش‌های کنارصندل از نابودی نیم تنه۴۵۰۰ ساله تپه کنار‌صندل به دلیل شرایط نامناسب نگهداری خبرداد. نابودی نقش برجسته تاریخی کنارصندل

سرپرست تیم کاوش‌های کنارصندل از نابودی نیم تنه۴۵۰۰ ساله تپه کنار‌صندل به دلیل شرایط نامناسب نگهداری خبرداد. نابودی نقش برجسته تاریخی کنارصندل
گزارش | کاغذ‌وطن
سمیه خدیشی – فصل کاوش‌های جدید منطقه تاریخی کنار صندل با حضور تیم کاوش و سرپرست نامی این گروه سید منصور سیدسجادی آغاز شده است. درحالی‌که چشم مورخان جهان و باستان‌شناسان به کشفیات جدید در این منطقه است، سرپرست تیم کاوش کنارصندل از تخریب مجسمه گلی نیم‌تنه انسان به دلیل شیوه نگهداری نادرست سال‌های قبل خبر می‌دهد.
مجسمه‌ای از دل ۴۵۰۰ سال
نیم‌تنه پیکره انسانی در کاوش‌های باستان‌شناسی دهه ۸۰ جیرفت در دل تپه تاریخی کنار صندل کشف شد. کشفیات جیرفت را در صدر اخبار ایران و جهان قرار داده بود و این اهمیت، هم به دلیل وجود دکتر یوسف مجید زاده به‌عنوان باستان‌شناسی با شهرت جهانی که سرپرستی تیم کاوش را برعهده دارد و هم به علت قدمت این آثار تاریخی بود، که لرزه بر داشته‌های تاریخی مورخان انداخت.
یکی از کشفیات آن زمان نیم‌تنه پایین پیکره انسانی متعلق به ۴۵۰۰ سال پیش بود. در همان زمان دکتر مجید زاده دررابطه‌با این مجسمه گفت: این نقش‌برجسته خشتی، یک مرد با دامن منقوش را نشان می‌دهد که دو بازوی برهنه با دستانی بسته شده در مقابل سینه دارد.
از ارتفــاع این پیکره که در اصل در حــدود ۲ متر بوده اســت، تنها ۱۱۰ سانتی‌متر برجای‌مانده بود و از این لحاظ بزرگ‌ترین پیکره یا نقش‌برجستهٔ تا به امروز شناخته شده در شرق باستان است. در قسمت دامن این مجسمه با رنگ‌های سیاه و قرمز اشکال لوزی شکلی جهت تزیین اجرا شده‌اند و بالاتنهٔ آن با رنگ زرد پوشیده شده است.
سرپرست تیم باستان‌شناسی در توضیح بیشتر دررابطه‌با این کشف حیرت‌انگیز می‌گوید: نقوش ظرف‌های سنگی به‌دست‌آمده از جیرفت نشان می‌دهد مردان در آن دوره تاریخی نیم‌تنه عریان و دامنی بلند داشته‌اند و کشف این پیکره در تپه کنار صندل جنوب خبر از حاکم‌نشین بودن آن و محل انجام کارهای حکومتی از قبیل اداری، انبارداری و نگهبانی می‌دهد.
*تخریبی به قدمت تاریخ
این کارشناس برجسته باستان‌شناسی اظهار کرده بود که بالاتنه پیکره بر اثر فرسایش و ناملایمات جوی تخریب شده و تنها از آن دو بازوی برهنه با دستانی بسته شده در مقابل سینه و یک دامن نقش‌دار مثلث شکل به رنگ اخرایی برجای‌مانده است.
از زمان صحبت‌های یوسف مجیدزاده رابطه با این کشف حدود ۱۷ سال می‌گذرد. با اتمام فصل کاوش‌های منطقه کنار صندل گرد خاموشی هم بر این منطقه پاشیده شد و عملاً دیگر از سمت مسئولان و متولیان امر به این میراث ارزشمند توجه خاصی نشد. حالا که بعدازاین مدت طولانی فصل کاوش‌ها در این منطقه باارزش تاریخی دوباره ازسرگرفته شده است امیدواری برای توجه و تغییر نگاه مسئولان هم بیشتر شده است. از همه مهم‌تر حضور باستان‌شناس معروفی چون دکتر سید منصور سید سجادی در این فصل از کاوش‌هاست.
*تلاش برای ثبت جهانی کنارصندل
باستان‌شناسی که قریب به ۵۰ سال در شهر سوخته سیستان بلوچستان فعالیت کرد و نامش به‌عنوان ناجی شهر سوخته بر سرزبان‌هاست حالا با حضور در فصل جدید کاوش‌های کنار صندل امیدوار است که با ثبت جهانی این اثر ملی قدمی در اعتلای تمدن جیرفت بردارد.
سرپرست تیم کاوش‌های کنارصندل که بعد از وقفه ۱۷ساله پا به این منطقه گذاشته تا کاوش‌ها زا از سر بگیرد از بی‌توجهی به این منطقه ابراز تأسف می‌کند و می‌گوید: طی سال‌هایی که این محوطه به حال خود رها شده بود، صدمات جبران‌ناپذیری به آن وارد آمده، برای مثال، پیکره نقش‌برجسته بسیار زیبایی که در این محوطه کشف شده بود، کامل از بین رفته است و دیگر نمی‌توان کاری برای آن انجام داد.
*۱۶سال درد بی توجهی
سید سجادی با بیان اینکه به این محوطه تاریخی بیش از ۱۶ سال رسیدگی نشده و مرمتی در آن انجام نگرفته است، خبر از تخریب نیم‌تنه موجود در این منطقه را داد.
این باستان‌شناس می‌گوید: نقش‌برجسته یا نیم‌تنه گلی مکشوفه در کاوش‌های باستان‌شناسی دهه ۸۰ در جیرفت است و بایستی از نیم‌تنه گلی کنارصندل در پوشش شیشه‌ای نگهداری می‌شد که به دلیل شیوه نگهداری نادرست و بی‌توجهی مدیران اسبق این مکشوفه باستانی را از دست دادیم.
*هویت بر باد رفته شهر
سرپرست تیم فصل جدید کاوش‌های جیرفت اظهار کرد: این خسارت جبران‌ناپذیر نتیجه بی‌مسئولیتی همه مسئولانی است که با عملکرد ضعیف خود، وقفه ۱۶ساله کاوش در کنارصندل را رقم زدند، خسارتی که بخشی از هویت شهر با قدمت ۴۵۰۰ساله را به نابودی کشاند. حالا چه کسی پاسخگوست!
دکتر سید منصور سید سجادی که از عملکرد مدیرکل وقت میراث‌فرهنگی، آقای شاهرخی بابت اهتمام این مقام مسئول در شروع فصل جدید کاوش‌ها خرسند است می‌گوید:۵ سال قبل که به جیرفت سفر داشتم این نقش‌برجسته وجود داشت و جزو برنامه‌های اولیه من تشکیل تیمی از مرمت کاران و باستان‌شناسان برای مرمت و احیای این اثر باستانی بود که متأسفانه امروز هیچ‌گونه اثری از آن نیست.
سید منصور سید سجادی افزود: برای بازسازی این نقش‌برجسته از یک مجسمه‌ساز که تخصص و تجربه باستان‌شناسی دارد دعوت شده تا در اولین فرصت با حضور در جیرفت از روی تصاویر نسبت به بازسازی این اثر باستانی اقدام کند و سر جای کنونی آن در دل تپه قرار بگیرد.
حفاظت اولویت است نه کاوش
او با بیان اینکه بعد از بازسازی باید اصولی از آن نگهداری شود گفت: در صورت تأمین بودجه و زمان، برای مشاهده همه مردم و علاقه‌مندان دو نسخه مشابه آن برای نصب در موزه جیرفت و موزه کرمان ساخته خواهد شد.
سرپرست تیم کاوش‌های کنار صندل ادامه داد: باتوجه‌به وضعیتی که در این محوطه شاهد هستیم، ترجیح این است که امسال بیشتر به کار نجات‌بخشی سایت بپردازیم. به این معنا که بخش‌های تخریب شده و فرسوده را حفاظت و مرمت کنیم. در واقع ۷۵ درصد کار ما در کنار صندل به حفاظت اختصاص‌یافته نه کاوش. چرا که اگر این سایت حفاظت نشود و بخش‌های تخریب شده درست نشود، حفاری کار درستی نخواهد بود.
تلاش برای بازسازی
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه حفاری غیرمجاز در این منطقه نداریم بیان کرد: فرسودگی و تخریب‌ها به دلیل شرایط طبیعی بوده چرا که آثار محوطه از خشت و گل هستند و ۱۶ سال در معرض باد و باران و عوامل جوی قرار داشتند و دچار فرسایش و ریختگی شده‌اند. سعی ما آن است که این بخش‌ها را بازسازی و مرمت کنیم.
سید سجادی با اشاره به آنکه ۲۵ درصد از اعتبارات به کاوش‌های باستان‌شناسی اختصاص خواهد یافت، اظهار کرد: کاوش چند گمانه بسیار کوچک آزمایشی در چند بخش خواهیم زد تا ببینیم وضعیت محوطه چگونه است. اگر اعتبارات بیشتری تخصیص یابد در سال آینده دست به کاوش‌های گسترده‌تر خواهیم زد.
اهمیت‌ندادن به حفظ میراث گذشتگان اولین بار نیست که دیده می‌شود. در سایه همین تکرار بی‌توجهی‌ها تنها مجسمه با این قدمت تاریخی و ابعاد را که از گذر زمان به ما رسیده بود را از دست دادیم این فقط ازبین‌رفتن یک مجسمه نیست بلکه بخشی از تمدن و تاریخ با این تخریب نابود شد و از بین رفت.