الگوی کشت خوشایند کشاورزان نیست

الگوی کشت خوشایند کشاورزان نیست
رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران می‌گوید: کشت هر محصولی باید برای کشاورز صرفه داشته باشد، دولت باید پارامترهایی را ارائه دهد که کشاورز راضی به اجرای الگوی کشت شود
کاغذوطن- ارائه و اجرای یک الگوی کشت بهینه علاوه بر مدیریت بهتر منابع پایه آب و خاک، امکان کشاورزی پایدار را فراهم نموده و از لحاظ جنبه‏‌های اقتصادی و اجتماعی یک ضرورت انکارناپذیر است. با توجه به اینکه الگوی کشت موجود کمترین انطباق را برای رسیدن به اهداف چهارگانه کاهش مصرف آب، افزایش تولید غذا، کاهش مصرف انرژی و افزایش سود اقتصادی دارد، لازم است برنامه‏‌ریزی‌‏های کلان در راستای اجرای الگوی کشت بهینه پیشنهادی تدوین گردد.
*برنامه‌ریزی برای تولید
محمدمهدی قاسمی معاون سازمان تات در نشست مشترک بین مسوولان موسسه آموزش و ترویج و دفتر امور اقتصادی سازمان تات به منظور بررسی برنامه الگوی ملی کشت محصولات کشاورزی، گفته است: به‌‌ دلیل وجود تهدید‌های متعدد به‌ویژه تهدید ناشی از شرایط اقلیمی و متغیرهای اقتصادی، بازار محصولات کشاورزی و ریسک‌گریز بودن اغلب کشاورزان، برنامه‌ریزی برای تولید در این بخش مهم اقتصادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
او با اشاره به این که الگوی کشت یک اقدام فرآیندی شامل استفاده از منابع آب در دسترس، شرایط اقلیم و خاک و سیاست‌‎گذاری دولت است، افزود: مهمترین ماموریت جهاد کشاورزی تامین امنیت غذایی است که بهره‌گیری از الگوی کشت با توجه به شرایط آب و هوایی، تغییرات اقلیم و محدودیت منابع آبی در کشور به عنوان یکی از مهمترین الزامات مورد توجه است.
*الگوی کشت برای استفاده بهینه منابع
قاسمی با اذعان بر این که بکارگیری الگوی کشت یکی از علمی‌ترین روش‌های بهینه‌سازی استفاده از نهاده‌های محدود بخش کشاورزی است، تصریح کرد: هدف اصلی الگوی کشت، مدیریت ترکیب بهینه‌ تولید محصولات کشاورزی بوده و با توجه به گستردگی جغرافیایی و اقلیمی کشور، ارائه الگوی کشتی که بر اساس قانون مزیت نسبی بتواند حداکثر بهره‌برداری مناسب را از عوامل و نهاده‌های تولید به همراه داشته باشد، امری اجتناب‌ناپذیر است.
*بکارگیری الزامات فرابخشی در اجرای الگوی کشت
مدیرکل دفتر امور اقتصادی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، در خصوص الگوی کشت محصولات کشاورزی گفت: تدوین و اجرای نظام کشت محصولات کشاورزی مبتنی بر شرایط اقلیمی، بهره‌برداری بهینه از آب، خاک و گیاه متناسب با ظرفیت‌ها و مزیت اقتصادی کشور با رعایت کلیه مسایل علمی، فنی و مدیریتی و ملاحظات زیست‌محیطی در راستای دستیابی به تامین امنیت غذایی پایدار و اقتدار غذایی است.
علیرضا نیکویی، ایجاد یک وفاق ملی در سطوح ملی، استانی و منطقه‌ای، تشکیل شورای عالی الگوی کشت محصولات کشاورزی، توافق در سطح ملی برای تعیین مقدار سرانه عرضه، مصرف، تقاضا، تولید، اصلاح قانون خرید تضمینی محصولات اساسی کشاورزی، خریدهای توافقی یا حمایتی محصولات کشاورزی، برنامه‌ریزی دولت در استان‌ها تا اولویت اجرای طرح‌های زیربنایی، توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با بخش کشاورزی، ارائه برنامه چندساله صادرات محصولات کشاورزی با کمک وزارتخانه‌های مرتبط، الزام بخش صنعت در توسعه صنعتی کشاورزی کشور و تامین اعتبار برای طرح ملی الگوی کشت از محل صندوق توسعه ملی را از مهمترین الزامات فرابخشی اجرای الگوی کشت برشمرد.
او، تبیین تعرفه‌های متفاوت انرژی و آب‌بها با رویکرد حمایت و تشویق بهره‌برداران به اجرای الگوی کشت، اطلاع‌رسانی آموزش و ترویج برای این طرح بزرگ در عرصه‌های بسیار وسیع کشور، تحویل حجمی آب توسط وزارت نیرو به کشاورزان مطابق الگوی کشت، شناسنامه‌دار شدن و تهیه نقشه کاداستر بهره‌برداری‌های کشاورزی و هدفمند کردن بیمه محصولات کشاورزی در قالب بیمه تمام خطر الگوی کشت، تعیین تکلیف چاه‌های غیرمجاز، اولویت تخصیص آب کشاورزی و همچنین تامین و تخصیص نهاده‌ها، یارانه و تسهیلات بانکی با کشاورزانی که از الگوی کشت تبعیت می‌کنند، را از دیگر الزامات فرابخشی مهم در اجرای الگوی کشت اعلام کرد.
*لغو عوارض گمرک در عوض الگوی کشت
رئیس اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه موضوع مهم در اجرای الگوی کشت مدیریت آب است، گفت: زیرساخت‌های اجرای این طرح مهیا نشده و تنها ابلاغ شده است و لذا برای اجرای آن دولت باید از قابلیت صنف استفاده کند.
در حالی که بخش کشاورزی غالبا از نداشتن برنامه تولید رنج می برد، سال ها است متولیان امر از ارائه الگوی کشت به کشاورزان صحبت می کنند اما به نظر می‌رسد همتی برای اجرای کردن آن ندارند. این در شرایطی است که عدم اجرای این طرح تبعات منفی بسیاری به همراه دارد.
قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی در این خصوص در گفتگو با بازار گفت: همانطور که می‌دانید الان یکی از مهمترین مسائلی که در کشور با آن مواجه هستیم بحث بحران آب و مدیریت آن است که اجرای الگوی کشت کمک کننده است، با این وجود هزینه‌هایی در این مسیر هست که باید تامین شود. اگر بر فرض قرار است فضای باز را به کشت گلخانه‌ای تخصیص بدهند که مصرف آب کاهش یابد برای هر هکتار تخصیص این منبع باید ۲۰ تا ۳۰ میلیارد تومان تخصیص داده شود اگر فضای باز زیر گلخانه برود با این وجود کشاورز توان مالی این را ندارد. بنابراین یکی از تبعات پشت گوش انداخت اجرای الگوی کشت مسئله آب است.
پیشه‌ور افزود: از سوی دیگر همانطور که می‌دانید دولت به دنبال خودکفایی در حداقل ۵ محصول استراتژیک است و برای رسیدن به این هدف روی اجرای الگوی کشت حساب می‌کند با این وجود کشاورز غالبا به دنبال صرفه اقتصادی خود است و لذا تا کشت محصولی برای او صرفه نداشته باشد از الگوی کشت تبعیت نمی‌کند و این عواملی است که دولت باید در مورد آن به درستی عمل کند.
او خاطرنشان کرد: از سوی دیگر همانطور که می‌دانید در بحث صادرات زیرساختها هوایی و زمینی حل نشده ضمن اینکه روابط سیاسی باید مهیا باشد که آیا بعد صادرات ارز به کشور برمی‌گردد یا خیر؟ همچنین در صورتی که قرار باشد الگوی کشت پیاده شود عوارض گمرکی باید به حداقل یا به صفر برسد. اینها در واقع برخی از پارامترهایی است که باید در الگوی کشت دیده شود تا کشاورز بیاید همکاری کند.
*طرح الگوی کشت یک موضوع فراقوه‌ای است
پیشه ور خاطر نشان کرد: در حقیقت بحث اجرای طرح الگوی کشت یک موضوع فرا قوه ای است برای اجرای درست آن باید وزارت نیرو، وزارت کار، وزارت نفت و چند ارگان و سازمان دیگر نیز در کنار وزارت جهاد کشاورزی روی کار بیایند تا محصول تولید شود و این طرح اجرا گردد.
او همچنین در پاسخ به این سوال که چرا اینگونه به نظر می‌رسد که زارعان و کشاورزان نگاه چندان خوبی به این طرح ندارند نیز گفت: در واقع الگوی گشت به این معنا است که بدانیم چقدر محصول مورد نیاز کشور است، چه مقدار بازار هدف طراحی شده که به این کشورها صادر شود و غیره آیا کشاورز از این موضوعات اطلاع دارد؟ خیر. بلکه کشاورز بر اساس آنچه در ذهن خود دارد محصول کشت می‌کند و می‌بینیم وقتی یک محصول امسال گران می شود سال بعد همه آن محصول را می‌کارند و محصول دیگری کمبود می‌شود اینها پارامترهایی است که شخص کشاورز نسبت به این موضوع بیگانه است. در حالی که یکی از راهکارها این است که بحث ساماندهی کشاورزان برای اجرای الگوی کشت به عهده اتاق اصناف یا اتحادیه های صنفی کشاورزی باشد. یعنی سیاستگذار به اینها اعلام کند بر فرض امسال باید ۱۰۰ هزار تن سیب‌زمینی کشت شود و به این صد هزار خدمات ارائه می دهیم و بعد از آن هیچ تضمینی نمی‌کنم.
پیشه ور ادامه داد: بر اساس الگوی کشت بر فرض می‌گویند سه استان شمالی باید برنج بکارند لذا کشاورز باید اطلاعات را ثبت کنند، سطح زیر کشت مشخص شود پروانه کسب اخذ شود و غیره. متاسفانه هیچ کدام از محصولات کشاورزی امروز ما در مبدا تولید لیبل تولید ندارد یعنی اطلاعاتی راجع به اینکه در کجا تولید شده، چه سم و کودی مصرف شده برای کشت و غیره وجود ندارد. با این وجود وظیفه صنف این است مساله اینحا است که در بازار اتحادیه صنفی داریم، اما در کشاورزی نداریم.