درحالی‌که کشاورزان نگران برداشت حق بیمه اجباری از قیمت خرید تضمینی گندم خود هستند، مسئولان می‌گویند این مبلغ از اعتبار ردیف خرید تضمینی کسر می‌شود. دلواپسی های گندمکاران در طرح اجباری گندم

درحالی‌که کشاورزان نگران برداشت حق بیمه اجباری از قیمت خرید تضمینی گندم خود هستند، مسئولان می‌گویند این مبلغ از اعتبار ردیف خرید تضمینی کسر می‌شود. دلواپسی های گندمکاران در طرح اجباری گندم
معاون امور بیمه‌ای صندوق بیمه کشاورزی کشور: بر اساس قانون حق بیمه گندم در طرح اجباری از محل مطالبات کشاورز و اعتبار ردیف خرید تضمینی کسر می‌شود
کاغذوطن
بند ح ماده ۳۳ برنامه هفتم توسعه درباره بیمه اجباری محصولات اساسی با هدف کاهش خطر در تولید و تأمین امنیت غذایی وضع شده است، اما حالا برخی کارشناسان محل پرداخت سهم کشاورز از حق بیمه را موضوعی نیازمند اصلاح می‌دانند و حتی کمیسیون کشاورزی مجلس نیز اعلام کرده است دولت در متممی که قرار است برای بودجه ۱۴۰۴ ارائه دهد، می‌تواند این موضوع را لحاظ کند. منتقدان می‌گویند سهم کشاورز از حق بیمه باید در زمان قیمت‌گذاری محصولات برای خرید تضمینی لحاظ می‌شد؛ یعنی حق بیمه اجباری به قیمت خرید تضمینی اضافه می‌شد. صندوق بیمه کشاورزی اما مشکلات خودش را دارد و مدیران آن می‌گویند اگرچه محصولات اساسی شامل گندم، دانه‌های روغنی، حبوبات، نیشکر، چغندر قند، ذرت و برنج است، اما در عمل، فقط گندم و حدود ۳۰ درصد از دانه‌های روغنی خرید تضمینی می‌شود که این موضوع، پرداخت حق بیمه از محل مطالبات خرید تضمینی سایر محصولات اساسی را دچار مشکل می‌کند. صندوق دارای محدودیت‌هایی همچون محدودیت‌های ابلاغی و ایجاد سازوکار مناسب برای ایجاد بیمه فراگیر محصولات است و تصمیم بر این شده که این نوع بیمه امسال فقط برای گندم و دانه‌های روغنی انجام شود. اعتبار پیشنهادی دولت و مصوب مجلس در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ برای صندوق بیمه کشاورزی ۱۲ هزار میلیارد تومان است. این درحالی‌است که کشاورزان محصولات اساسی به‌ویژه گندم‌کاران هر سال به قیمت خرید تضمینی هم اعتراض دارند.
گرچه کشاورزی ایران و به‌ویژه الگوی کشت ناهماهنگ با اقلیم هر منطقه، همچنین بهره‌وری پایین این بخش همواره مورد انتقاد گسترده کارشناسان بوده است، اما براساس آمار رسمی وزارت جهادکشاورزی بخش کشاورزی با تولید سالانه ۱۳۰ تا ۱۳۵ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی در کشور نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی دارد. مسئله‌ای که اعمال حمایت همه‌جانبه از کشاورزان به‌منظور کاهش ریسک تولید ضروری نشان می‌دهد. ماده ۳۳ برنامه هفتم بیمه اجباری در مورد محصولات زراعی شامل گندم، دانه‌های روغنی، حبوبات، نیشکر، چغندر قند، ذرت و برنج را از جمله برنامه‌های صندوق بیمه کشاورزی نام برد که بنابر رایزنی‌های صندوق با وزارت جهادکشاورزی، سازمان برنامه‌وبودجه و مجلس تکلیف به انجام آن قید شده است.
همچنین، آمار وزارت جهادکشاورزی می‌گوید سال زراعی گذشته ۵۳ تا ۵۴ درصد بخش زراعت کشور، ۳۳ تا ۳۴ درصد باغات، ۹۹ درصد طیور و ۴۳ تا ۴۴ درصد آبزیان و ۱۴ تا ۱۵ درصد دام تحت‌پوشش بیمه قرار گرفته است که براین‌اساس، طیور بالاترین سطح بیمه را داراست. همچنین، براساس آخرین آمار اعلامی صندوق بیمه محصولات کشاورزی از ابتدای سال حدود ۴۹ هزار و ۱۷۹ میلیارد ریال غرامت به کشاورزان پرداخت کرده است و روند پرداخت غرامت تا پایان سال ۱۴۰۳ (فرصتی کمتر از یک ماه) ادامه خواهد داشت.
صندوق بیمه کشاورزی در سال ۶۳ با هدف پوشش محصولات بیمه کشاورزی تأسیس شد و بعدها با اضافه شدن ماده واحده عوامل تولید و زنجیره تولید بخش کشاورزی را هم در برگرفت‌.
*نارضایتی از پرداخت غرامت
«قاسم پیشه‌ور»، رئیس اتاق اصناف کشاورزی، روز گذشته در خبری که در وب‌سایت این صندوق منتشر شد، گفت: «اصل بیمه برای کشاورزان لازم است؛ چراکه بخش کشاورزی در معرض خطراتی همچون سیل، طوفان، یخ‌زدگی و… است، اما به‌دلیل آنکه رقم پرداخت غرامت پاسخگوی هزینه کشاورزان نیست. بنابراین، آنها تمایلی به بیمه محصولات کشاورزی ندارند.»
به گفته او، فرآیند پرداخت غرامت نیز طولانی است و رقم پرداخت، هزینه‌های تولید را پوشش نمی‌دهد. همچنین، با وجود اینکه دولت باید 100 درصد بیمه تمام خطر گندم را پرداخت کند، پس از تحویل محصول، مبلغی از حساب کشاورزان کسر می‌شود که این برای کشاورزان قابل پذیرش نیست.
بنا بر آمار وزارت جهاد کشاورزی بخش کشاورزی با تولید سالانه ۱۳۰ تا ۱۳۵ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی در کشور نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی دارد، مسئله‌ای که اعمال حمایت همه‌جانبه از کشاورزان به‌منظور کاهش ریسک تولید ضروری نشان می‌دهد. ماده ۳۳ برنامه هفتم بیمه اجباری در مورد محصولات زراعی شامل گندم، دانه‌های روغنی، حبوبات، نیشکر، چغندر قند، ذرت و برنج را از جمله برنامه‌های صندوق بیمه کشاورزی نام برد که بنابر رایزنی‌های صندوق با وزارت جهادکشاورزی، سازمان برنامه‌وبودجه و مجلس تکلیف به انجام آن قید شده است.
همچنین، آمار وزارت جهادکشاورزی می‌گوید سال زراعی گذشته ۵۳ تا ۵۴ درصد بخش زراعت کشور، ۳۳ تا ۳۴ درصد باغات، ۹۹ درصد طیور و ۴۳ تا ۴۴ درصد آبزیان و ۱۴ تا ۱۵ درصد دام تحت‌پوشش بیمه قرار گرفته است که براین‌اساس، طیور بالاترین سطح بیمه را داراست. همچنین، براساس آخرین آمار اعلامی صندوق بیمه محصولات کشاورزی از ابتدای سال حدود ۴۹ هزار و ۱۷۹ میلیارد ریال غرامت به کشاورزان پرداخت کرده است و روند پرداخت غرامت تا پایان سال ۱۴۰۳ (فرصتی کمتر از یک ماه) ادامه خواهد داشت.
قیمت‌گذاری اشتباه در خرید تضمینی
«علی‌رضا عباسی» به «پیام‌ما» می‌گوید: «به‌دلیل اهمیت تأمین امنیت غذایی، صندوق بیمه کشاورزی مکلف به بیمه تمام‌خطر هفت محصول اساسی شده است. سهم کشاورز از حق بیمه می‌بایست در زمان قیمت‌گذاری محصولات برای خرید تضمینی لحاظ می‌شد؛ به این‌صورت که اگر امسال قیمت گندم ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین می‌شود، باید حدودیک هزار تومان یا هزار و ۵۰۰ تومان به‌عنوان حق بیمه اجباری به این عدد اضافه می‌شد. براساس ماده ۳۳ لایحه برنامه هفتم، صندوق بیمه کشاورزی موظف است از طریق کارگزاری شرکت‌های بیمه، تمامی محصولات اساسی موضوع قانون تضمین خرید محصولات اساسی کشاورزی را در مقابل خسارت‌های ناشی از سوانح طبیعی و حوادث، بیمه اجباری تمام‌خطر کنند. بیمه گندم، کار خوبی است، اما پول آن باید از محل و منبعی غیر از حساب کشاورزان تأمین شود.
«قدرت‌الله نوری»، معاون امور برنامه‌ریزی صندوق بیمه کشاورزی، نیز می‌گوید: «محصولات اساسی اگرچه شامل گندم، دانه‌های روغنی، حبوبات، نیشکر، چغندرقند، ذرت و برنج است، اما در عمل، فقط گندم و حدود ۳۰ درصد از دانه‌های روغنی خرید تضمینی می‌شود که این امر، پرداخت حق بیمه از محل مطالبات خرید تضمینی سایر محصولات اساسی را دچار مشکل می‌کند.»
نوری با بیان اینکه برای کاهش ریسک و تأمین امنیت غذایی لازم است بیمه در سایر اجزای زنجیره تولید نیز رواج یابد، می‌گوید: «عوامل تولید در بخش کشاورزی از جمله تأسیسات، ابنیه، قنوات، چاه‌ها، انبارها، سیلو‌ها و ماشین‌های کشاورزی کاشت و برداشت و زنجیره ارزش تولید و صنایع تکمیلی و تبدیلی و کارخانه‌های تولید خوراکی بخش کشاورزی مانند کارخانه‌های تولید ماکارونی، رب و بیسکوییت‌سازی و … نیز باید از حمایت بیمه‌ای برخوردار باشند.»
بر اساس برنامه هفتم توسعه، صندوق بیمه کشاورزی موظف است محصولات اساسی را در مقابل خسارت‌های ناشی از سوانح طبیعی و حوادث، بیمه اجباری تمام خطر کند. حق بیمه سهم کشاورز از محل مطالبات کشاورز و از محل اعتبار ردیف خرید تضمینی پرداخت می‌شود. با این حال، اجرای کامل این برنامه، نیازمند رفع موانع و چالش‌های موجود است.
پیش‌ازاین، «محمدجواد شمس‌زاده»، معاون امور بیمه‌ای صندوق بیمه کشاورزی، اعلام کرده بود: صندوق دارای محدودیت‌هایی همچون محدودیت‌های ابلاغی و ایجاد سازوکار مناسب برای ایجاد بیمه فراگیر محصولات است و تصمیم بر این شده که این نوع بیمه امسال فقط برای گندم و دانه‌های روغنی انجام شود که طبق پیش‌بینی‌ها شش میلیون هکتار گندم و ۲۵۰ هزار هکتار هم دانه‌های روغنی در نظر گرفته شده است.