فاجعه‌ای به نام شکاف طبقاتی

فاجعه‌ای به نام شکاف طبقاتی

براساس آمار، از ۱۰ دهک طبقاتی در ایران، دو دهک در سطح بالا،سه دهک در سطح متوسط 

و پنج دهک در خط فقر قرار دارند.

فروش بستنی با روکش طلا، جگر و گوشت حتی تا ۹ برابر قیمت معمول در بازار، شهرک‌هایی که رفت و آمد در آن مخصوص هر کسی نیست، همه و همه، فکرها را به سمت موضوعی به نام شکاف طبقاتی سوق می‌دهد. شکافی که برخی آن را قبول نداشته و مدعی‌اند که حس طبقاتی است نه شکاف طبقاتی. یعنی درآمد و هزینه‌های خانواده ای در دهک‌های پایین جامعه، برابر پول تو جیبی دو روزِ نوجوانی در خانواده مرفه. در ایران ۱۰ دهک طبقاتی وجود دارد که تنها ۲ دهک بالا از درآمد خوبی برخوردار هستند و به گزارش سازمان توسعه و عمران مللاین دو دهک نیمی از مصرف را در اختیار دارند. در ادامه این گزارش، به بررسی وضعیت دهک‌های موجود در کشور، پیامدهای شکاف طبقاتی، عوامل ایجاد و تشدید شکاف طبقاتی و در نهایت رتبه ایران در لیست شکاف طبقاتی در جهان پرداخته می‌شود.

براساس آمار، از ۱۰ دهک طبقاتی در ایران، دو دهک در سطح بالا،سه دهک در سطح متوسط و پنج دهک در خط فقر قرار دارند. با در نظر گرفتن داده‌های مرکز آمار، شکاف ثروت در دهه ۹۰ به اوج خود رسیده و سال ۹۷ بدترین وضعیت را داشته است. گزارش سازمان توسعه و عمران ملل متحد می‌گوید: نیمی از اقلام مصرف در اختیار ۲۰% جمعیت ایران است. یعنی مصرف ۲ دهک بالای درآمد کشور برابر هشت دهک دیگر است.

پیامدهای شکاف طبقاتی

ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺩﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﮐﺮﺩﺍﺭ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ مردم ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﺩﺍﺭﺩ، ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﻨﯿﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﻓﮑﺮﯼ ﻭ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﯼ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﻟﺮﺯﺍﻥ ﻣﯽ ﺳﺎﺯﺩ. خبرهای زیادی از نفوذ گروه‌های قاچاق و فرقه‌های ضددینی از گوشه و کنار کشور به گوش می‌رسد. هنگامی که به سرمنشأ این قضایا نظری می‌افکنیم، متوجه عمق ماجرای شکاف طبقاتی می‌شویم. بسیاری از قربانیان آنها، جوانانی هستند که در سودای زندگی بهتر به دام آنها افتاده‌اند.

عوامل ایجاد و تشدید شکاف طبقاتی

از متمهمان اولیه تشدید شکاف طبقاتی می‌توان به رشد اقتصادی، اشاره کرد. موضوعی که به جای بهتر کردن حال و اوضاع مردم دهک‌های پایین کشور، به ضرر آنان تمام شده است. یعنی جیب ثرومندان موجود در دو دهک بالا را بیشتر پر کرده و سودهای کلانی را به سمت آنان سرازیر کرده است. به گزارش «مشرق»، «این وضعیت در حالی رخ داده که یکی از اهداف انقلاب اسلامی و سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی، بهبود توزیع درآمدها و کاهش شکاف طبقاتی است.»

از دیگر عواملی که در دو سال اخیر، باعث وخیم‌تر شدن اوضاع مردم شده است، کاهش ارزش پول ملی است. برخی از اقتصاددانان معتقدند که کاهش ارزش پول ملی، قدرت خرید مردم را کم می‌کند. از طرفی باعث افزایش صادرات می‌شود که این موضوع نیز به ثروتمند شدن ۲دهک بالا کمک می‌کند در حالی که  صادرکنندگان این ۲ دهک ملزم به ورود ارز به سامانه نیمایی بودند، اما بسیاری از آن ها، ارز حاصل از فروش کالای صادراتی را وارد این سامانه نکرده اند.

تورم متهم دیگر ماجرای افزایش شکاف طبقاتی است. به گفته اقتصاددانان، ارزش دارایی‌های ۲دهک بالا، به فاصله کمی، چندین برابر شده است. بازارهای وارداتی، مسکن و… در دست ۲۰ درصد پردرآمد کشور قرار دارد، از این رو با افزایش تورم، قیمت بسیاری از کالاها افزایش یافته است و  دهک‌های متوسط از پس هزینه‌های جاری خود برنیامده و  به سمت دهک‌های پایین سقوط کردند، یعنی تعداد گروه‌های کم درآمد در جامعه زیاد شده است. همه این موارد در بیشتر شدن شکاف طبقاتی تاثیر گذار است.

سهم هر ایرانی از یارانه‌های آشکار و پنهان

براساس گزارش «تسنیم»، دولت در سال ۹۸ نزدیک به ۹۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه آشکار و پنهان پرداخت خواهد کرد که اگر نظام توزیع یارانه‌ها کارآمد ‌بود، باید به‌ازای هر ایرانی معادل ۱۰.۴ میلیون تومان یارانه پنهان می‌رسید، با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد به‌جهت ناکارآمدی نظام فعلی توزیع یارانه‌ها، سهم سه دهک پردرآمد از یارانه پنهان ، هفت‌برابر سه دهک کم‌درآمد است.

رتبه شکاف طبقاتی ایران در سطح جهانی

در حالی صحبت از اوج شکاف طبقاتی در دهه ۹۰ در کشور می‌شود که بر اساس گزارش شورای جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۸، ایران رتبه ۶۳ جهان را در شکاف طبقاتی دارد. این موضوع حاکی از وضعیت وخیم شکاف طبقاتی در کشور است.

جایگاه استان کرمان در شکاف طبقاتی و سطح نابرابری

براساس بررسی ها استان کرمان در مقایسه با دهه‌ی ۵۰، از سطح نابرابری بیشتری برخوردار است و عدم رسیدگی به آن، ناهنجاری‌های شدیدتری را به دنبال خواهد داشت. مردمی در جنوب و روستاهای استان کرمان زندگی می کنند که از حداقل ­های زندگی نیز برخوردار نیستند. معضل خشکسالی نیز به آن اضافه و شکاف طبقاتی را بیش از بیش نمایان می کند.