پنج میلیارد هزینه برای هیچ

چرخه باطله کمپ‌های ماده 16

پنج میلیارد هزینه برای هیچ

ملکشاهی، معاون امور توسعه و پیشگیری بهزیستی استان کرمان: با وجود هزینه هنگفتی که در  این نوع درمان می‌شود ما چندان  رضایت درمانی نداریم و  اعتقادی هم به این شیوه نداریم

دم عید اوج ترافیک کاری کمپ‌های ماده 16 است.اسفند به آخر نرسیده، کل مراکز پر می‌شود از معتادان سرگردانی که اوراق هویتی ندارند، اما وجود خارجی دارند. مثل خانواده هایشان، شهر هم پذیرایی این افراد نیست؛حداقل در ایام عید که همه چیز قرار است نونوار شود. رد هویتشان را  از طریق عنبیه چشم می‌گیرند. 90 درصدشان همان پذیرش شدگان قبلی‌اند.چرخه معیوبی که هر ساله تکرار می‌شود . آژیر پلیس، دستبند، آمدن به کمپ،یک الی دو ماه مصرف متادون و دوباره بازگشت به همان پاتوق‌های قبلی، اعتیاد و کارتن خوابی. سال گذشته 5.5میلیارد تومان صرف کمپ‌‌‌های ماده 16 شد، چرخه معیوبی که بازدهی‌اش تنها 5 درصد است.

 هر نفر روزی 28 هزار تومان. کل هزینه‌ای که بابت خوراک، پوشاک و خدمات روانشناسی و مراقبت‌های بهداشتی بابت هر معتاد به مراکز خصوصی پرداخت می‌شود.سه مرکز با ظرفیت  بم 100 نفر، سیرجان 100 نفرو کرمان بین 150 تا 200 نفر. 

معاون امور توسعه و پیشگیری بهزیستی: معتادان از کف خیابان که وضعیت بهتری دارند

مجموع ظرفیت به 400 نفر نمی‌رسد ، اما فروردین امسال مرکز کرمان بالغ بر 700 معتاد پذیرش کرد. درست در بازه زمانی که قرار بود به واسطه کرونا ظرفیت پذیرش به نصف برسد.  اینجا دیگر واژه‌ای به نام تخت مضحک جلوه می‌کند، همه کف خوابند و اگر این 28 هزار تومان کفاف دهد تغذیه حداقلی هم دریافت می‌کنند. خسرو ملکشاهی، معاون امور توسعه و پیشگیری بهزیستی استان کرمان به «کاغذ وطن» می‌گوید: «این مراکز خصوصی هستند و مسلما  دنبال سودآوری اما به هر حال وضعیت این افراد نسبت به کف خیابان بهتر است و مدت نگهداری هم بیشتر از دو ماه نیست.»

پذیرش 4 برابر ظرفیت

به گفته او این مراکز تحت نظارت دائم قرار دارند و موسسه موظف است پس از غربالگری اولیه،استحمام ؛ استقرار و اصلاح این افراد را در دستور کار قرار دهد. با هیچ منطق اقتصادی، ۲۸هزار تومان حتی کفاف سه وعده غذایی صبحانه، ناهار و شام را هم نمی‌دهد، اما معاون امور توسعه و پیشگیری بهزیستی استان کرمان مدعی است که این افراد در کنار دریافت تغذیه سالم، خدمات بهداشتی، درمانی و حرفه آموزی را هم دریافت کردند. 

او می‌گوید:«ممکن است  بحث تغذیه کمی لنگ بزند اما مقررات بهداشتی با سختگیرانه ترین روش ها اجرا می‌شود.» موضوعی که خود جای این سوال را باز می‌گذارد که چگونه رعایت بهداشت با پذیرش 4 برابری ظرفیت ممکن است؟

افزایش سال به سال معتادان متجاهر 

سال 97 حدود هزار و 520نفر، سال 98 عدد 3 هزار و 79نفر و سال 99 به غیر از 4 ماه ابتدای سال که این مرکز هیچ پذیری نداشت بالغ بر 3 هزار نفر را تحویل گرفتند. تنها در سال گذشته  5 میلیارد و 479 میلیون تومان برای درمان این افراد هزینه شده. اعتباری که نتیجه‌اش تنها 5 درصد پاکی است.

به گفته ملکشاهی 95 درصد از افرادی که در کمپ ماده 16 پذیرش شدند بار دیگر به چرخه اعتیاد برگشتند. رصد عنبیه افراد در هنگام پذیرش هم حاکی از پذیرش چند باره 70درصد از مراجعین است.

 چرخه معیوبی که حالا ملکشاهی درباره آن می‌گوید: «متاسفانه با توجه به هزینه هنگفتی که در  این نوع درمان میشود ما چندان  رضایت درمانی نداریم و البته  اعتقادی  هم به این شیوه درمانی نداریم.» در این شیوه، درمان اعتیاد به صورت اجباری و از طریق متادون است. فرد تا انتهای مدت دو ماهه متادون مصرف کرده و بعد رها می‌شود. افراد بی خانمانی که به متادون اعتیاد دارند و بعد از رهاسازی به هر نوع ماده مخدری از شیشته گرفته  تا هروئین پناه می‌برند. ملکشاهی معتقد است که اعتیاد به متادون به طور کلی یک نکته منفی نیست: «اگر ما بتوانیم همه معتادان  را به متادون  وابسته کنیم یک گام مثبت برداشتیم. متادون یک داروی قانونی  است که باید جایگزین ماده پر عارضه‌ای مثل هرویین شود.» نکته اینجاست که این افراد بعد از ترخیص از کمپ به متادون هم دسترسی ندارند.

بهزیستی وظیفه تامین متادون را ندارد

معاون امور توسعه و پیشگیری بهزیستی استان کرمان می‌گوید تامین متادون بیماران بعد از ترک با بهزیستی نیست: « تامین متادون در ید سازمان بهزیستی نیست و تصمیم گیران در وزارت بهداشت این مسئولیت را به عهده دارند. همین مشکل  را ما در زندان‌ها هم داریم.  70 درصد زندانی‌ها درگیر مواد مخدرند؛ یا مصرف کننده ویا توزیع کننده. افرادی  که در دوره حبس، متادون مصرف کرده و بعد از آزادی به دلیل تامین نشدن متادون، لاجرم به سمت مواد مخدر کشیده شدند.»

آنچه این چرخه را معیوب کرده تنها شیوه ترک نیست. دوره دو ماهه درمان برای فردی که شاید از دوره کودکی مواد مصرف کرده و حتی از سمت خانواده هم ترد شده کافی نیست. ملکشاهی می‌گوید:« بیش از 20 دستگاه در کمیته فرهنگی پیشگیری از مواد مخدر،عضوند.  در این کمیته هر دستگاهی آماری می‌دهد و نهایتا به این نتیجه رسیدیم که هزار و 800 معتاد متجاهر داریم. ما باید به هر نحو که شده روی بحث پیشگیری کار کنیم و ورودی‌ها را کم کنیم.»

در کنار این موضوع ایجاد دهکده‌های ترک و الگو برداری از کشورهایی همچون اروپا نیز از دیگر راهکارهای ملکشاهی است. او می‌گوید: «در کشورهای اروپایی خانواده در کنار مراکز مستقر می شود و حرفه آموزی به معنای واقعی برای این افراد صورت می‌گیرد. چرخه کاملی که جای آن در ایران خالی است.» او مدعی است که با وجودی که 20دستگاه در این امر دخیل هستند صفر تا صد ساماندهی این افراد بر دوش بهزیستی است: «سازمان صمت،خیریه‌ها و سمن‌ها باید دست به دست هم دهند و هم‌افزایی داشته باشند اما الان همه دستگاه می‌گویند که ساماندهی این افراد وظیفه آنها نیست؛‌ تا جایی که الان به جایی رسیدیم که اگر در مرکز ماده 16 بهزیستی آب نیست می‌گویند بهزیستی خودش مشکلش را حل کند.»

شیوه ترک در کمپ ماده ۱۶بلافایده است

عباس صادق زاده، مدیر کل بهزیستی استان کرمان هم معتقد است تا وقتی چرخه حمایت پس از خروج توسط دستگاه‌ها ایجاد نشود،  این شیوه ترک بلا فایده است. او به «کاغذ وطن» می‌گوید: «تا زمانی  که چرخه حمایت‌های پس از خروج را توسط همه دستگاه‌ها ایجاد نکنیم، برنامه همین است و اتفاقی در سالیان آینده نخواهد افتاد .»

 به گفته صادق زاده از مرداد 99 تا پایان سال 5.5میلیارد تومان صرف نگهداری افراد در سیستمی شده که بازدهی آن 5 درصد است، اما برای  برای پیشگیری از اعتیاد تنها 200 میلیون تومان هزینه شده.

معتادی که دو بار دستگیر شود، مجرم است

قریب به 70 درصد از پذیرش شدگان کمپ ماده 16 تکراری‌اند. رقمی که در سال گذشته به دلیل وصل کردن این افراد به خانواده‌هایشان تا مرز 30 درصد کاهش یافته. این سازمان  اما برنامه دارد برای کاهش مراجعات تکراری، افرادی که برای بار دوم به این مرکز فرستاده می‌شوند را در لیست مجرمین قرار دهد. ملک شاهی می‌گوید: « مطابق حکم قانون گذار افرادی که بیش از دو بار دستگیر شوند مجرم تلقی شده و به اردوگاه ماده 42 فرستاده می‌شوند تا به مدت دو سال نگهداری و روی مسائل روان شناختی آن‌ها کار شود.» زیر ساخت‌های این موضوع البته در کرمان فراهم نیست و همچنان تمامی افراد مطابق حکم قضایی به کمپ‌های ماده 16 فرستاده می‌شوند. به گفته ملک شاهی تاکنون تنها در دو استان تهران و خراسان رضوی  این موضوع پیش رفته است .