رونمایی از مستند «تاریخ تجارت کرمان» در تالار فرهنگ و هنر کرمان

فاطمه آقاملایی – مراسم رونمایی از کتاب دکتر موسی غنی‌نژاد و فیلم مستند «تاریخ تجارت کرمان» به کارگردانی علی‌محمد خوانساری روز جمعه ۲۱ شهریورماه ۱۴۰۴ در تالار فرهنگ و هنر کرمان برگزار شد. این آیین به همت مؤسسه فرهنگی و هنری «رواق زبرجد» و با حضور جمعی از نخبگان، فرهیختگان اقتصادی، فرهنگی و هنری کشور برگزار شد و فرصتی مغتنم برای بازخوانی تاریخ تجاری، فرهنگی و اجتماعی کرمان فراهم آورد.
در این مراسم چهره‌های شناخته‌شده‌ای در حوزه اقتصاد و فرهنگ حضور داشتند که از جمله می‌توان به یحیی آل‌اسحاق، علیرضا بخاری، محمدمهدی بهکیش، سعید بیابانکی، مسعود حسن‌زاده، پیروز خسروشاهی، ولی‌الله سیف، مسعود خوانساری، غلامحسین شافعی، حجت‌الله صیدی، محمد هاشمیان، محمد طبیبیان، موسی غنی‌نژاد، ، علی‌نقی مشایخی، علی میرزاخانی، مسعود نیلی، فرهاد نیلی و محمد نهاوندیان اشاره کرد.
هویت فرهنگی، عامل بازدارنده مهاجرت نخبگان است
محمد نهاوندیان، اقتصاددان و سیاستمدار برجسته، در سخنرانی خود در این مراسم با اشاره به چالش مهاجرت نخبگان اظهار داشت: «گرچه شرایط اقتصادی یکی از عوامل مهم مهاجرت نخبگان است، اما هویت فرهنگی و تعلق فرد به تاریخ، فرهنگ و ارزش‌های سرزمینش نقش اساسی در تصمیم‌گیری برای بازگشت یا ماندن دارد.»
او افزود: «انسان تنها با معیشت اقتصادی زندگی نمی‌کند و ابعاد فرهنگی و هویتی، شخصیتی و وابستگی‌های روحی به سرزمین، تأثیر عمیقی بر زندگی و انتخاب‌های او دارد. برنامه‌های فرهنگی و هنری از جمله فیلم مستند «تاریخ تجارت کرمان» می‌تواند هویت فرهنگی جوانان را تقویت کند و آنان را به سرمایه‌گذاری بر روی سرزمین خود ترغیب کند.»
نهاوندیان همچنین با تأکید بر نقش بخش خصوصی در توسعه کشور گفت: «در هر نقطه‌ای از جهان که سازندگی و صلح شکل گرفته، بخش خصوصی پیشگام بوده است. تاریخ کرمان نشان می‌دهد که بسیاری از آبادانی‌ها و رونق‌های اقتصادی این استان به همت فعالان اقتصادی و تجار شکل گرفته است. امروز نیز اگر می‌خواهیم ظرفیت‌های بالقوه کشور از جمله مکران بالفعل شوند، باید فرصت‌ها و امکانات لازم را در اختیار بخش خصوصی قرار دهیم تا از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی برای توسعه بهره‌برداری کنند.»
او در پایان سخنان خود تصریح کرد: «بازتعریف جایگاه بخش خصوصی در ذهنیت عمومی یکی از نیازهای مهم امروز کشور است. متأسفانه گاهی تصویرسازی‌های نادرست، نقش فعالان اقتصادی را مخدوش می‌کند، در حالی که تاریخ نشان داده است بسیاری از تجار و فعالان اقتصادی با رویکردی اخلاقی و اجتماعی، سهم بزرگی در توسعه ایران داشته‌اند. تشکل‌های اقتصادی نیز نباید صرفاً به اهداف مالی محدود شوند؛ بلکه ایفای نقش اجتماعی می‌تواند اعتماد عمومی و هویت ملی را تقویت کند.»
نگاه تجاری به توسعه، رمز موفقیت اقتصاد کشور است
محمدمهدی دهکیش، رئیس اتاق ایران – ایتالیا و دبیرکل اتاق بازرگانی بین‌المللی ایران، در این مراسم با تأکید بر اهمیت نگاه تجاری در توسعه اقتصادی کشور گفت: «امروز مسیرهای دریایی ارزشی بسیار بیشتر از راه‌های زمینی دارند. صنایع مستقر در کنار بنادر از مزایای لجستیکی و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل برخوردارند، در حالی که انتقال برخی صنایع بزرگ به نقاط دور از بنادر، هزینه‌های تولید را افزایش داده و مشکلاتی ایجاد کرده است.»
او با اشاره به تجربه کشورهای منطقه افزود: «یکی از بهترین موقعیت‌های جغرافیایی جهان در اختیار ایران است، اما بخش کوچکی از این ظرفیت در خارج از کشور، مانند دبی، اقتصادی ده برابر اقتصاد ما ایجاد کرده است. مستند «تاریخ تجارت کرمان» نشان می‌دهد حتی بحران‌ها نیز می‌توانند به فرصت تبدیل شوند، به شرط آنکه نگاه مدیریتی کشور، اقتصادی و تجاری باشد.»
دهکیش ادامه داد: «اگر اقتصاد به‌عنوان محور توسعه قرار گیرد، تجارت معنای واقعی خود را پیدا خواهد کرد و صنعت نیز در مسیر رقابت‌پذیری و رشد قرار خواهد گرفت. صنایع باید با توجه به مسیرهای تجاری، نزدیکی به مواد اولیه، بازار مصرف و کاهش هزینه‌ها شکل بگیرند تا هم نیاز داخلی را تأمین کنند و هم بتوانند صادرکننده باشند. در غیر این صورت، باز شدن دروازه‌ها می‌تواند صنایع ما را با مشکل مواجه کند.»
جاده ابریشم، نماد فرهنگ، طبیعت و روح جمع‌گرای ایرانی است
مسعود نیلی، اقتصاددان و تحلیلگر برجسته، نیز در این مراسم به نقش تاریخی جاده ابریشم در هویت فرهنگی و اجتماعی ایرانیان اشاره کرد و گفت: «جاده ابریشم تنها یک مسیر تجاری نبود، بلکه نمادی از اصالت فرهنگی، احترام به طبیعت و روح جمع‌گرای مردم ایران است. انتخاب این مسیر به عنوان شاهراه تجارت جهانی نشان می‌دهد ایرانیان در طول تاریخ مردمانی برون‌گرا و اجتماعی بوده‌اند.»
نیلی افزود: «نگاه ایرانیان به طبیعت صرفاً بهره‌برداری نبوده، بلکه احترام و پایدارسازی آن، ریشه‌های عمیق در فرهنگ ایرانی دارد. همچنین نقش زنان در تاریخ ایران، در روایت‌های تاریخی و اجتماعی، نمایانگر نگرش پیشرو جامعه ایرانی است و نشان می‌دهد زنان همواره در توسعه فرهنگی و اجتماعی نقش سازنده‌ای ایفا کرده‌اند.»
کرمان شهری است زنده در ذهن و فرهنگ کشور
سعید بیابانکی، شاعر و عضو شورای سیاست‌گذاری جشنواره شعر فجر، با بیان خاطرات خود از حضور در محافل ادبی و فرهنگی گفت: «هر شهری که می‌روم، نام و یاد کرمان به نوعی زنده است و این نشان‌دهنده ریشه‌های عمیق فرهنگی و تاریخی این شهر است.»
بیابانکی با اشاره به تأثیر ماندگاری آثار فرهنگی گفت: «گاهی یک شعر، یک کتاب یا حتی یک رفتار ساده می‌تواند اثر ماندگار و پیوندی عمیق میان انسان‌ها و سرزمین‌ها ایجاد کند. این رسالت فرهنگ و ادبیات است که حافظ هویت و میراث جمعی یک ملت باشد.»
پیگیری توسعه استان بر پایه معادن، گردشگری، کشاورزی هوشمند و انرژی‌های نو
محمدعلی طالبی، استاندار کرمان، در این آیین به تشریح برنامه‌های توسعه‌ای استان پرداخت و گفت: «کرمان با بهره‌گیری از ظرفیت‌های طبیعی، فرهنگی، اقتصادی و تاریخی می‌تواند به یکی از محورهای اصلی توسعه کشور تبدیل شود. سند «کرمان برفراز» اولویت‌های توسعه‌ای استان را در بخش‌های مختلف مشخص کرده است.»
او افزود: «در حوزه معدن، پاکسازی معادن جنوبی و آغاز اکتشافات جدید در دستور کار است. در بخش صنعت، توسعه زیرساخت‌های صنایع کوچک و متوسط مورد توجه قرار گرفته و گردشگری به عنوان یکی از مزیت‌های مهم استان، برنامه‌های گسترده‌ای برای معرفی جهانی ظرفیت‌های آن تدوین شده است. در حوزه کشاورزی، حرکت به سمت کشاورزی هوشمند و ایجاد پایانه‌های صادراتی از اولویت‌های اصلی است.»
استاندار کرمان ادامه داد: «در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان، توسعه پارک‌های علم و فناوری و راه‌اندازی نخستین نوآورمرکز کشور در کرمان پیش‌بینی شده است. همچنین استان در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر پیشگام بوده و رتبه نخست کشور در اجرای نیروگاه‌های خورشیدی را داراست. کرمان از جایگاه ویژه‌ای در جذب سرمایه‌گذاری خارجی برخوردار است و برنامه‌های متنوعی تا پایان سال برای بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها دنبال خواهد شد.»
مستند «تاریخ تجارت کرمان»؛ روایت جاده ادویه و شاهراه‌های اقتصادی
در این مراسم، فیلم مستند «تاریخ تجارت کرمان» به کارگردانی علی محمد خوانساری نیز به نمایش درآمد. سناریوی مستند با معرفی جاده ادویه آغاز می‌شود؛ مسیری که اهمیت آن در انتقال کالا، تجارت و فرهنگ‌ها و تمدن‌ها کمتر از جاده ابریشم نیست. این جاده از هند آغاز و از جنوب شرقی تا شمال غربی ایران امتداد داشته و مسیر آن از شهرهای مختلف استان کرمان عبور می‌کند.
مستند با به تصویر کشیدن ظرفیت‌های طبیعی، جغرافیایی، تمدنی و تاریخی کرمان و مسیر جاده ادویه، نشان می‌دهد که ارگ‌ها و شهرهای بزرگ تاریخی ایران در مسیر شاهراه‌های ارتباطی شکل گرفته‌اند. این مسیرها نه تنها تجارت را رونق می‌بخشیدند، بلکه شبکه‌ای برای تبادل فرهنگی، علمی و اجتماعی میان شهرها و اقوام مختلف فراهم می‌آوردند.
در کنار روایت تاریخی، این مستند به تحلیل اهمیت امروز این مسیرها و فرصت‌های اقتصادی و گردشگری ناشی از آن‌ها نیز می‌پردازد و نقش مردم و فعالان اقتصادی در شکل‌گیری این شبکه‌های ارتباطی را برجسته می‌سازد.