همنشینی ابریشم با تار و پود گل سرخی
چهارگوشهای به نام گُلسرخ، شاهکار زنان و مردانِ هنرمند جیرفتی و تجلیگاه ذوق و هنر ایرانی به دنبال جایی در سبد صادرات غیرنفتی است تا از پستوی کُلبههای کوهستانی اسفندقه بیرون بزند و راهی جاده ابریشم شود.گُلسرخ اسفندقه را کسانی که به کشورهای اروپایی سفر کردهاند در کاخها و عمارتهای مجلل آن کشورها دیدهاند و این یعنی یک بازار مناسب برای صادرات این فرش گرانبها وجود دارد و تُجار زیادی حاضرند برای خرید این قالی، پول خوبی بپردازند، اما چرا تولیدکنندگان قالی گُلسرخ در اطراف شهرستان جیرفت از وضعیت مالی و شغلی مطلوبی برخوردار نیستند، چرا برای احیای این هنر اصیل آنگونه که باید برنامهریزی نشده است، مگر نه اینکه بزرگان اقتصاد ما هر ساله فریاد میزنند که باید روی صادرات غیرنفتی تمرکز کرده و از تکیه بر کسب درآمد از فروش نفت پرهیز کنیم، به راستی اگر ظرفیت تولید چنین کالای ارزشمندی در یکی از کشورهای اروپایی وجود میداشت آیا آنها با استفاده از همین ظرفیت بسیاری از مشکلات اقتصادی خود را حل نمیکردند، حال که این ظرفیت خارقالعاده در گوشهای از کشورمان وجود دارد چرا از آن بهره نگیریم.اصلا طرح گُل سرخ از کجا آمده، «قیصر خلیفه» که از بافندگان معروف قالی گُلسرخ در اسفندقه جیرفت به شمار میرفت احتمالا نمیدانست ۱۵۰ سال بعد طرح قالیاش به ثبت ملی میرسد و شهرتی جهانی پیدا میکند، او یک هنرمند پُر آوازه بود و تا چندی پیش طرح گُلسرخش به هنرجویان رشته فرشبافی آموزش داده میشد. اما برای اینکه در تولید این محصول به یک جهش اساسی برسیم، راهکارهایی وجود دارد که در سطور بعدی به آنها اشاره میشود.بیاییم قالی گُلسرخ را بهتر بشناسیم، علت نامگذاری فرش گُلسرخ به خاطر وجود دستهگلهای رُزی است که در متن این فرش به صورت سراسری تکرار شده و همچنین به خاطر رنگهای یشمی و سُرمهای و کِرِم که در بافت فرش استفاده شده است. حقیقتا دستهگلها نمای زیبایی به این فرش دادهاند.طرح گلسرخ طبق تحقیقات میدانی از بافندگان جیرفتی از پارچهای بنام گُلرخ که تُجار آن زمان برای خان این منطقه «محمدباقر خان» میآوردند اقتباس شده و چون محمدباقرخان از طرح این پارچه خوشش آمده به بافندگان این منطقه سفارش بافت آن را میدهد و بدین صورت از حدود ۱۵۰ سال قبل این طرح در این منطقه بافته میشود.جهان به قالی اصل و اصیل کرمان و گرههای محکم در تار و پود آن به عنوان سرمایهای پایدار نگاه میکند و میطلبد در سال جهش تولید، ما نیز چنین نگاهی به داشتههای ارزشمند خود داشته باشیم.آنچه فرش دستباف کرمان را سرآمد هنر قالیبافی کرده تنوع طرح، تعدد رنگ، نزدیکی طیف رنگها به طبیعت، استقامت پشم آن در مقابل سایش، رنگرزی گیاهی مواد و ترکیب رنگی بسیار استادانه بوده و بی دلیل نیست که میگویند فلانی همچون قالی کرمان هرچقدر از سنش میگذرد جوانتر میشود.این، همان ظرفیتی است که میتواند ارزآوری خوبی در حوزه صادرات غیرنفتی برای کشور داشته باشد. البته برای اینکه ارزآوری بسیار خوبی داشته باشیم میتوانیم قالی گُلسرخ را کمی ارتقا دهیم. شاید بپرسید چگونه، «با ترکیب ابریشم در تار و پود قالی»حتما از زنجیره تولید شنیدهاید، برای اینکه ارزآوری خوبی داشته باشیم شایسته است که زنجیره تولید را تکمیل کنیم تا با کاهش هزینهها، میزان تولید را افزایش دهیم و سود خوبی هم داشته باشیم. در این گزارش یعنی اینکه به عرصه تولید انبوه ابریشم ورود کنیم. نخ ابریشمی به واسطه نرمی، شفافیت همراه با ظرافت و استحکام فوقالعادهای که دارد، یکی از مهمترین و گرانبهاترین الیافها است.ابریشم نوعی لیف پروتئینی است (حدود ۹۸٪ وزن ابریشم را پروتئین تشکیل میدهد) که از پیله کِرم ابریشم بدست میآید که نرم، شفاف، ظریف و محکم است. کرم ابریشم این الیاف را از بزاق خود ترشح میکند و تولید انبوه آن بحث مفصل و جداگانهای است. سابقه تولید لباس و پارچه ابریشم در ایران به قبل از اسلام برمیگردد و موضوع تازهای نیست.اکنون به نقطه عطف مطلب رسیدیم، نوغانداری ( پرورش کرم ابریشم) ظرفیت بسیار خوبی در زمینه تولید و اشتغالزایی به شمار میرود. برگ درخت توت تنها غذای کرم ابریشم بوده و جنوب کرمان یکی از مناطق مستعد برای کاشت و تکثیر این درخت به شمار میرود، این یکی از حلقههای زنجیره تولید است که در بالا به آن اشاره کردیم.
پرورش کرم ابریشم امروزه به صنعتی خانوادگی تبدیل شده است
پرورش کرم ابریشم امروزه به صنعتی خانوادگی تبدیل شده که خانوادهها در کنار یکدیگر میتوانند آن را به عنوان شغل دوم خود انتخاب کنند و بهترین مزیت این صنعت سرمایه گذاری اندک، کوتاه بودن دوره پرورش و حضور همه افراد خانواده از کودکان تا میانسالان در کنار یکدیگر است.با رونق صنعت نوغانداری، ابریشمبافی هم، پا به عرصه اقتصاد میگذارد و زمینه فعالیت در این بخش مهیا میشود و در این چرخه زمینه اشتغالزایی و درآمدزایی برای افراد زیادی فراهم میشود. نوغانداری میتواند تحولی بزرگ در بخش تولید فرشهای دستباف ابریشمی رقم بزند و این مهم با توجه به ظرفیت منطقه جنوب کرمان یک استعداد بالقوه است که باید به فعلیت برسد.
توسعه صنعت نوغانداری با توزیع نهال توت اصلاح شده در جنوب کرمان
رییس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان از توزیع یکهزار اصله نهال توت اصلاح شده در جنوب کرمان خبر داد و گفت: توزیع این تعداد نهال توت برای توسعه صنعت نوغانداری برنامهریزی شده است.سعید برخوری افزود: این تعداد اصله نهال توت اصلاح شده در شهرستانهای جیرفت و عنبرآباد به دلیل اقلیم مناسب برای احداث توتستان بین متقاضیان توزیع شد.وی بر ضرورت توانمندسازی نوغانداران تاکید کرد و گفت: یکی از محورهای برنامهای توسعه این صنعت نگاه ویژه به مقوله آموزش و توانمندسازی کارشناسان و نوغانداران بوده که به صورت ویژه در دستور کار است.وی بر ضرورت توانمندسازی نوغانداران تاکید کرد و گفت: یکی از محورهای برنامهای توسعه این صنعت نگاه ویژه به مقوله آموزش و توانمندسازی کارشناسان و نوغانداران بوده که به صورت ویژه در دستور کار است.
هفت دوره آموزشی پرورش کرم ابریشم در جنوب کرمان برگزار شد
کارشناس پرورش کرم ابریشم نیز از برگزاری هفت دوره آموزشی پرورش این حشره در جنوب کرمان خبر داد و گفت: آموزش بهرهبرداران به صورت ویژه در دستور کار است.معصومه افشاریپور افزود: در گام نخست مسائل ترویجی برنامهریزی و در ادامه احداث توتستان و ایجاد گارگاه ابریشمکِشی در دستور کار است.این کارشناس کرم ابریشم گفت: استفاده از ابریشم در هنر فرشبافی جنوب کرمان آورده بیشتر اقتصادی برای فرشبافان این منطقه را به دنبال دارد.افشاری پور افزود: با توجه به ارزش مادی ابریشم به طور طبیعی وقتی در فرشی از ابریشم استفاده شود آن محصول ارزش اقتصادی بیشتری پیدا می کند.وی اسفندقه را یکی از مناطق مساعد برای پرورش نوغان اعلام کرد و گفت: قرابت قالی گلسرخ اسفندقه با تولید کرم ابریشم فرصت خوبی برای استفاده از ابریشم در این قالی جهانی است تا شاهد ارزندهتر شدن این محصول دستباف باشیم