تردید در موفقیت دهکده‌ خرما

 تردید در موفقیت  دهکده‌ خرما 

 مقداد تکلوزاده، دبیر انجمن ملی خرمای ایران در گفت وگو با «کاغذ وطن» اما این طرح را غیر اقتصادی می‌داند. او می‌گوید:«تراکم بسته بندی و سردخانه در یک جا اصلا توجیه پذیر نیست و همه دوستانی که تمایل داشتند دهکده  راه بیفتد بیشتر به دلیل وام با بهره مناسب بود. وقتی تورم  رسمی یک کشور 30 تا 40 درصد  باشد یکی وام 4 تا 6 درصدی برای هر شخصی بین 30 تا 35 درصد سودآوری دارد.»

مرضیه قاضی‌زاده

هنوز یک خشت هم برای دهکده خرما گذاشته نشده. طرحی که دوسال پیش با حضور معاون توسعه روستایی و مناطق محروم نهاد ریاست جمهوری کلنگ زنی شد و قرار بود تا سال 99 به بهره برداری برسد. بعد گذشت دو سال اما هیچ یک از سرمایه‌گذاران حاضر به خرج کردن ریالی برای این طرح نشدند.

نام دهکده خرما از اردیبهشت 98 بر سر زبان‌ها افتاد. قرار بود 40 واحد بسته بندی با ظرفیت ۱۲۰ تن خرما در حوالی منطقه ویژه اقتصادی ساخته شود. کلید واژه خبر اشتغال 800 نفری در منطقه بم بود. برای همین هم با تسهیلات اشتغال روستایی برای این طرح موافقت شد، ‌مکان اجرا را هم خارج از شهرک‌های صنعتی و منطقه ویژه گذاشتند تا خللی در دریافت تسهیلاتی که باید به روستاییان و واحدهای خرد داده شود،‌ایجاد نشود.

40 سرمایه گذار که عمدتا هم از میان سردخانه داران و تجار بودند پیش قدم شدند که هر کدام یک میلیارد بگذارند تا این واحد استقرار یابد. الباقی اعتبار که رقمی بالغ بر 160 میلیارد تومان بود هم بر عهده اعتبارات دولتی گذاشته شد. تسهیلاتی که با توجه به قرارگیری دهکده خرما در زمره طرح اشتغال روستایی با نرخ 4 تا 6درصد پرداخت می‌شد.

تا اوایل سال 98 حتی خبری از مشاور طرح هم نبود.این در حالی است که به گفته نایب رئیس انجمن خرمای استان الزام هر طرحی وجود مشاور است تا جانمایی و توجیه اقتصادی آن بررسی شود.

محمد حسین اکبری،  نایب رئیس انجمن خرمای از همان ابتدا هشدار انحراف این طرح را داده بود. اکبری از پشت پرده ای گفته بود که بر استقرار این واحد در بم اصرار داشتند: « دهکده خرما به آن شکل نزدیک نخلستان نیست اما به لحاظ مرکزیت در مرکز بم  قرار دارد. نظر دوستان هم این بود که این مجموعه حتما باید در شهرستان بم باشد.»

به گفته او در این شهرستان قریب به 190 پروانه بسته بندی صادر شده که عملیاتی نشده‌اند:« یک عده تنها پروانه گرفتند، یک عده در مراحل ساخت هستند و یا واحد شان را ساخته‌اند اما هیچ مشکلی را حل نکردند؛ چرا که هیچ کدام به سمت بسته بندی حرکت نکردند و به جایش سردخانه ساخته‌اند.»

زمین رایگان و تسهیلات پایین اما سرمایه‌گذارن را مشتاق به سرمایه‌گذاری کرده بود. حال آنکه با لحاظ تورم دو رقمی، تسهیلات 4 درصدی از هر زاویه‌ای سود آور است.

۲سال این طرح مسکوت ماند تا در نهایت هفته پیش بار دیگر مطرح شد. از دل جلسه دهکده خرما که در ساختمان شماره 3 استانداری تشکیل شد، مجتمع فرآوری سر درآورد. کل یک ساعت و نیم  وقت جلسه‌ای که به همین نام برگزار شد، در مورد طرحی دیگر صحبت شد و در آخر هم جلسه با این جمله خاتمه یافت که احداث دهکده‌ خرما در بم تولید ثروت می‌کند. همین هم شد تیتر رسانه‌ها.

حسین مهرابی، سرپرست معاونت هماهنگی اموراقتصادی استانداری کرمان در پاسخ به این پرسش که چرا از عنوان جلسه برای طرح دیگری استفاده شده، می‌گوید:«چون این طرح ادامه طرح دهکده خرما بوده جلسه با این نام تشکیل شده و من هم دراین جلسه سعی کردم تا مرز بین این‌ها را تفکیک کنم.»

بررسی‌های «کاغذ وطن» اما نشان می‌دهد که مجتمع فرآوری ربطی به دهکده خرما ندارد و حتی مکانش در جای دیگری است. بابک اسماعیلی، سرمایه گذار پروژه مجتمع فرآوری به «کاغذ وطن» می‌گوید:«این یک اشتباه کلامی بوده که پیش آمده و در طول جلسه هم کسی به این موضوع توجه نکرده است.» او که یکی از 40سرمایه گذاری است که در پروژه دهکده خرما هم سرمایه گذاری کرده است معتقد است که دهکده خرما چندان مشکلی از معضلات خرما حل نمی‌کند.او معتقد است چیزی که باعث پیش نرفتن این طرح شده تسهیلات دولتی است. موضوعی که حامد بدرآبادی، سرمایه‌گذار دیگر دهکده خرما هم آن را تایید می‌کند. بدرآبادی به «کاغذ وطن» می‌گوید: «تسهیلاتی که دولت قرار بود بابت این طرح پرداخت کند طولانی شد و قیمت‌ها هم  چندین برابر شد. با این اوصاف تسهیلات دولتی جوابگوی این طرح نیست و برای همین هم هیچ کس حاضر به سرمایه گذاری در این طرح نشد.» او معتقد است که این طرح بدون تسهیلات دولتی چندان توجیه اقتصادی ندارد.

سرپرست معاونت هماهنگی اموراقتصادی استانداری کرمان به «کاغذ وطن» می گوید که دو بار برای این طرح از سرمایه‌گذاران دعوت شده است. یک بار از 40نفر 10 نفر حاضر به سرمایه‌گذاری شدند و بار دیگر باز هم از این تعداد آب رفت.

حالا اما پیشرفت فیزیکی طرحی که تا دوسال پیش نجات دهنده اقتصاد شرق استان خوانده میشد، صفر است. 

مقداد تکلوزاده، دبیر انجمن ملی خرمای ایران در گفت وگو با «کاغذ وطن» اما این طرح را غیر اقتصادی می‌داند. او می‌گوید:«تراکم بسته بندی و سردخانه در یک جا اصلا توجیه پذیر نیست و همه دوستانی که تمایل داشتند دهکده  راه بیفتد بیشتر به دلیل وام با بهره مناسب بود. وقتی تورم  رسمی یک کشور 30 تا 40 درصد  باشد یکی وام 4 تا 6 درصدی برای هر شخصی بین 30 تا 35 درصد سودآوری دارد.»

به گفته او تجمع جغرافیایی 40 واحد سردخانه در منطقه‌ای مثل بم توجیه ندارد:«شاید چنین عنوانی در خوزستان و یا در بوشهر با تعداد کم توجیه پذیر باشد اما در منطقه‌ای که ما 235 سردخانه فعال در شرق و 130واحد در قلعه گنج داریم، صحبت از ایجاد سردخانه دیگر و بسته بندی توجیه پذیر نیست.»

به گفته او هم اکنون 20 درصد مازاد بر نیاز استان، سردخانه وجود دارد.« هم اکنون در بخشی از سردخانه‌های کرمان خرمای سیستان بلوچستان و زاهدان نگهداری می‌شود. به عبارت دیگر در یک بازه زمانی 5 تا 6 ساله با سرمایه گذاری‌هایی که  سیستان در ساخت سردخانه داشته ، بخشی از سردخانه‌های کرمان خالی می‌ماند.»

اینکه چرا احداث متراکم صنایع مرتبط با بسته بندی و سردخانه در یک جا توجیه پذیر نیست، ساده است. مکان فعلی به نحوی است که فاصله نخلستان‌ها تا واحد بسته بندی به 20 کیلومتر هم می‌رسد. تکلوزاده می‌گوید:«با این شیوه هزینه حمل و نقل بر محصول خرما سوار می‌شود. اگر این هزینه صرف ایجاد چند صنعت بسته بندی در نقاط محروم شده بود و یا تسهیلات کم بهره‌ای به واحدهای بسته بندی موجود می‌دادند تا تجهیزات شان را به روز کنند و در بخش فرآوری فعال شوند، این طرح ثمر بخش‌تر بود در غیر این صورت این طرح هدر رفت تسهیلات است و خروجی خاصی هم ندارد.»