مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان در گفت و گو با «کاغذ وطن» مطرح کرد:
با حقابه هم تالاب جازموریان احیا نمی‌شود
*خانم شاکری،کرمان کمترین میزان بارندگی را داشته و بارها اعلام شده که این استان غبار خیزترین استان کشور است. طی چند سال اخیر تعداد روزهای با هوای پاک استان چه تغییری داشته؟
پایشی از روند تغییرات در سال‌های گذشته نداریم، اما بنا به تشخیص سازمان حفاظت از محیط زیست و طرح مطالعاتی که انجام شده کرمان غبار خیز ترین استان کشور است. این استان تحت تاثیر کویر لوت و کویر مرکزی است و علاوه بر این‌ها انتظار می‌رود که با اتمام ذخایر معدنی، فضای معدن تبدیل به کانون جدید گرد و غبار شود.
ما امسال دو بار تعطیلی در مرکز استان داشتیم که هر دو متاثر از ورود گرد و غبار از خارج از استان بود؛چرا که محیط زیست مرز سیاسی نمی‌شناسد. کرمان هم اکنون تحت تاثیر کانون‌های گرد و غبار در استان‌های یزد، اصفهان و چهار محال بختیاری است.
*شما در مصاحبه های خود بارها از خطر تبدیل معادن به کانون‌های گرد و غبار گفتید؛ اداره محیط زیست چه برنامه ای برای کنترل و یا حداقل جلوگیری از ایجاد کانون‌های جدید گرد و غبار دارد؟
خداروشکر معادن استان اینقدر غنی هستند که هنوز این اتفاق نیفتاده که کسی معدنی را ول کند و برود، اما از همین حالا ما برنامه‌های جدی داشتیم. به طور مثال در منطقه گل گهر در دوسال گذشته پیگیر تدوین طرح جامع زیست محیطی بودیم.
گل گهر به عنوان یک مرکز صنعتی بزرگ در استان کرمان مشکلات بسیار زیادی از نظر مسائل محیط زیستی دارد. البته این موضوع صرف گل گهر نیست و منظور منطقه گل گهر است که شامل تعداد زیادی از صنایع می‌شود که مسلما نیاز است که هر کدام برنامه جداگانه ای داشته باشند. در این برنامه ما از این معادن خواستیم تا به صورت تجمیعی برنامه ها به ما ارائه کنند و این برنامه ها به همان شکل دنبال شود. تاکنون روی بسیاری از نوار نقاله‌ها سرپوش قرار گرفته که از انتشار گرد و غبار جلوگیری کند؛ البته این موضوع غبار را به صفر نمی‌رساند اما تا د زیادی آن را کنترل می‌کند و در سلامت تاثیر گذار خواهد بود. این برنامه یک برنامه 5 ساله است که تدوینش در حال اتمام است و در بعضی شرکت ها پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است. در این برنامه 5ساله پساب‌ها، سد باطله، کانون های احتمالی ریزگرد، لندفیل درون منطقه و غیره در دستور کار قرار گرفته و یک برنامه جامع برای رفع آلودگی هوا و مسائل این چنینی در نظر گرفته شده است.
*وضعیت کانون‌های فعلی گرد و غبار مثل تالاب جازموریان به چه شکل است؟ ترسالی سال پیش تاثیری در احیای این تالاب داشته است؟
متاسفانه در سالیان گذشته درگیر دو دهه خشکسالی بودیم. در دو سال گذشته هم که بارندگی شدیدی داشتیم، ریز دانه‌ها شسته و وارد بستر تالاب شد. هر چند تالاب آبگیری شد واین آب پوشش گیاهی مناسبی ایجاد کرد، اما این سیلاب باعث شد ریزدانه‌هایی که در کف رسوب می کند، به کانون ریزگرد تبدیل شوند. بنابراین ما در موسم وزش بادها شاهد بودیم که زهکلوت ، رودبارجنوب و شهرها و سکونتگاه‌هایی که در اطراف تالاب هستند کشاورزیشان آسیب ببیند و متضرر شوند.
*منظورتان این است که با وجود ترسالی سال پیش، صد درصد تالاب خشک است؟
امسال فقط همین بارندگی موسمی اخیر باعث شد یک مقداری کف تالاب مرطوب شود، ولی میزان آبگیری تالاب به درصد نمی‌رسد . به هر حال نمی توان در مورد تالاب جازموریان عددی را به درصد اعلام کرد؛ چرا که تصاویر ماهواره‌ای لکه‌های آبی را نشان نمی‌دهد. درحالیکه این لکه‌های آبی در منطقه وجود دارد و آبشخور حیات وحش، دام‌های اهلی و شتر است.
با این حال بارندگی‌ها بیشتر به تقویت پوشش گیاهی کمک کرد تا آبگیری تالاب. این نکته را هم اضافه کنم که جازموریان حالت اسفنجی دارد و نمی‌شود انتظار یک تالاب عمیق داشت که کشتی بر رویش حرکت کند. تالاب جازموریان یک تالاب فصلی است و در ادوار گذشته در فصولی آب داشته و در فصول دیگر آب نداشته.
*سد جیرفت همواره از متهمان اصلی خشکی تالاب جازموریان بوده، نظر شما در این باره چیست؟ با رهاسازی حقابه تالاب از سد جیرفت این تالاب احیا می‌شود؟
من نمی‌توانم بگویم که مقصر اصلی سد هست. عوامل بسیاری در این حوزه دخیل هستند که سبب شده این مسئله اتفاق بیفتد.علاوه بر این چاه‌های مجاز و غیر مجاز، شیره جان تالاب را بیرون می‌کشد. البته من باور دارم که حتی اگر حقابه تالاب جازموریان از سد جیرفت رها شود، با توجه به فاصله‌ای که سد تا تالاب دارد، این آب جذب منابع آب زیرزمینی می‌شود و به مرکز تالاب نمی‌رسد.
*بارها آب منطقه ای عنوان کرده که حقابه تالاب را اختصاص داده، اما همچنان تالاب خشک است. شما این ادعای آب منطقه‌ای را می پذیرید؟
اعداد و ارقامی که آب منطقه‌ای بر حسب دستگاه دولتی و متولی بودن خود اعلام می‌کند، ما می‌پذیریم. آنها می‌گویند حقابه را رها کردیم اما اختلاف نظری بین ما و آنها وجود دارد و ما احساس می کنیم که آب منطقه ای حتی ورودی‌های خارج از سد را هم جز حقابه تالاب به حساب می آورد .
این شک و تردید همواره وجود دارد و تنها وقتی می‌توانیم این شک را از بین ببریم که دستگاه هیدرومتری داشته باشیم و این موضوعات را بسنجیم.
*این حقابه هرچند وقت یک بار رها می‌شود؟
به ما اعلام می شود که این حقابه به صورت مستمر است، اما ما چنین تصوری نداریم؛ اگر چنین چیزی صحت داشت باید قابل ملاحظه می‌بود.
در هر حال امیدواریم که با تصویب طرح مجلس و ادغام سازمان محیط زیست با آب، یک درد مشترک ایجاد شود و ما به یک راهکار مناسب برسیم.
*به گفته معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست 40 درصد تالاب‌های ایران کانون گرد و غباراند. راهی که همواره منابع طبیعی برای سرکوب شن های روان داشته، مالچ پاشی است. نظر شما در این باره چیست؟
کم آبی در تالاب جازموریان مشهود است و حتی تبدیل شدن جازمرویان به کانون ریزگرد و فرسایش بادی. به خاطر همین اتفاق هم کشاورزان تحت تاثیر قرار گرفتند و بسیاری از گلخانه ها از بین رفتند.
نمی‌توان برای تالاب برنامه ای به جز احیا داشت. نمی‌توان گفت می رویم کف تالاب مالچ می پاشیم که مشکل گرد و غبار حل شود، چنین چیزی در دنیا و در قوانین محیط زیستی پذیرفته نیست. تالاب باید تالاب باشد و به همون صورت هم احیا شود. اگر همه ما به برنامه ای که برای تالاب جازموریان تدوین شده پایبند باشیم و برنامه کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را آنطور که در سند دیده شده انجام دهیم و به آن اعتبار دهیم می‌توان امیدوار بود که طی ده سال تالاب احیا شود. البته باید چاه‌های غیر مجاز هم مسدود شود. بسیاری از چاه های غیر مجازی که در محدوده جازموریان حفر شده برای کشاورزان وابستگی ایجاد کرده. ما باید وارد این مقوله شویم و این چاه ها را مسدود کنیم، این‌ها ضروریات طرح است و در پیوست طرح دیده شده.
*در این سند ده ساله احیای تالاب چه وظایفی برای آب منطقه‌ای، در نظر گرفته شده است؟
د راین طرح میزان نیاز آبی تالاب برای احیا نوشته شده که البته مورد موافقت آب منطقه‌ای قرار نگرفته است.مدیر عامل آب منطقه‌ای مدعی است که حقابه ای که در این طرح باید رها کند، 5برابر ورودی سد هست. برای صحت سنجی این موضوع ما نیاز به دستگاه‌های هیدرومتری داریم.
محیط زیستی در بسیاری موارد نیاز به راستی آزمایی دارد و این نیازمند آزمایشگاه‌های مختلف است و باید اعتبار آن تامین شود. دستگاه‌هایی که هیدرومتری را بسنجد و مشخص کند که این آب در طول مسیر به کجا می‌رود.
1842 | ۰۳/۰۹/۲۸
1841 | ۰۳/۰۹/۲۷
1840 | ۰۳/۰۹/۲۶