زندگی در حاشیه‌های کرمان درد دارد

چوب قانون، بر سر مردمی که سرشان کلاه رفته

زندگی در حاشیه‌های کرمان درد دارد

   تپه‌های نخاله ساختمانی،زمین خاکی،کلاف‌های سردرگم سیم برق و …تصویر مشترک شهرک صنعتی،صیاد شیرازی، ۱۴ معصوم،شیشه گری،بنی هاشم و …در حاشیه شهر کرمان است؛حاشیه‌های کر‌مان درد می‌کند. روایت حاشیه‌نشینی متنِ دردمندی شهر کرمان است.نخاله های ساختمان، زمین خاکی، باغ پسته، خانه‌های ناهمگون، خانه های نوساز و قدیمی ساز، خانه‌های احداث شده براساس اصول مهندسی و غیر‌مهندسی، زمین‌های خالی، خانه‌های در حال احداث، سیم‌های برقی که مانند موهای دختری که چند روز شانه شان نکرده در ارتفاع حدود ۲ متری از زمین، مرد معتادی فرزند به بغل و … مناظر اولیه ایست که از منطقه مرزی بین محله های ۱۴ معصوم و شیشه گری دیده می‌شود.در وسط محله ایستادیم،آقای احمدی گفت که بدون همراهی یکی از معتمدین محله نمی توانیم گزارش تهیه کنیم و بسیار خطرناک است و رو به ما کرد و گفت چطور با هیچ کس هماهنگ نکردید؟ گفتیم ما تصور کردیم مانند کوره های شهرک صنعتی و سایر حاشیه هاست. از خودرو پیاده شد و به درب یکی از مغازه ها رفت و در این فاصله دختری حدود ۱۲ ساله با قلیان بزرگ که قلیان یک سر و گردن از دختر‌ک بالاتر بود، آرام از کنارمان رد شد که بعد از چند دقیقه آقای احمدی برگشت و گفت پسر این خانم مغازه دار کل محله را می‌شناسد و قرار شده همراهیمان کند. بعد از گذشت حدود ۲۰ دقیقه آقا مهدی آمد.از خودرو که پیاده شدیم چند خانم به سمتم آمدند یکی از آنها می‌گوید:از روستاهای رابر به دلیل کم آبی و خشک شدن درختان‌مان به امید زندگی بهتر به کرمان آمدیم اما وضعیت زندگی مان در روستا بهتر بود.

محو تماشای اسب سیاه زیبایی که در زمین خالی در حال چریدن بود، شده بودم و به صدای آقا مهدی که می‌گفت: دو نفر چند ماه پیش بر اثر برق گرفتگی در اینجا جان خود را از دست دادند، نیز گوش می دادم که با شنیدن این جمله تماشای اسب را رها کردم و به سمت آقا مهدی رفتم و او در ادامه گفت: هفته گذشته نیز به دلیل اتصالی ترانس برق دست یکی از اهالی قطع شد.خانم‌های منطقه آمدند و سفره دلشان را برایم باز کردند. آنها از ناامنی و بی آبی می نالیدند و در این میان یک جوان زباله‌گرد در سطل زباله خالی دنبال روزی اش بود؛مثل اینکه قصه تلخ نابرابری‌ها، تبعیض‌ها، نابسامانی‌های اقتصادی، اجتماعی و معیشتی تمامی ندارد در میانشان حتی خانواده شهید و جانباز نیز هست.طبق گفته اهالی ۶ماه آب آنها قطع است، از یکی از بانوان پرسیدم آب خود را در این چند ماه از کجا تامین می کرده اند؟ گفت:از طریق منبع آب خیریه‌ای که در این محله است، تامین می‌کنیم.او اظهار‌کرد:اهالی این منطقه از همه جای استان هستند و برخی نیز اهل شهر کرمان هستند که اینجا اسکان گزیده اند که در این میان یکی از خانم ها پاکت نامه ای به دستم داد و گفت روی آن شماره همراهم را یادداشت کن و در ادامه گفت:همسر جانباز اعصاب و روان هستم و این نامه را به دست آقای رئیسی برسانید. نامه را گرفتم.همانطور که با اهالی صحبت می کردم به دنبال همکارانم می گشتم تا در تیررس نگاه هم باشیم دیدم که در روی پشت بام یکی از خانه ها در حال عکاسی هستند.یکی دیگر از خانم‌ها گفت:تانکر آبی دارم و در این چند ماه می روم از اداره آب یا تانکر‌هایی که در میدان ها هستند آب خریداری می کنم و چاره ای به غیر از این نداریم.

در بعضی زمان‌ها ما به یادشان می افتیم

درباره وضعیت برق‌شان پرسیدم که یک خانه را نشانم دادند و گفتند از سال ۱۳۶۲ کنتور برق دارد ولی بهای آزاد می دهد. به ما کنتور نداده اند در حالی که ما حاضریم با هر قیمتی که بگویند انشعاب برق خریداری کنیم.یک خانم دیگر بازویم را گرفت و گفت:می‌گویند همه اهالی این محل، گردی(تصور می‌کنم که معتادین به هروئین و شیشه را گردی می گویند) هستند اما همه معتادین این منطقه از بالا شهر می آیند و اهل اینجا نیستند.همانطور که همه آنها با هم صحبت می‌کردند یکی از خانم‌ها گفت:مگر در تهران معتاد نیست؟ یکی دیگر می‌گوید: مگر پنج انگشت مانند یکدیگرند؟هر کسی یک چیزی می گفت که صحبت‌های یکی از آنها بسیار جالب،تکراری و دردآور بود که می گفت:موقع انتخابات کاندید‌ها اینجا حاضر می‌شوند و می‌گویند به ما رای بدهید ما مشکل شما را حل می‌کنیم و بعد از انتخابات دیگر آنها را نمی بینیم تا انتخابات بعدی.

دیگری می‌گوید: موقع انتخابات این منطقه حاشیه نیست و صندوق‌های سیار انتخابات می‌آیند و از مردم رای می‌گیرند.یکی دیگر از خانم‌ها می گوید ما مردم مظلوم،پول دادیم و این زمین‌ها را خریده و خانه‌ای را بنا کرده ایم.در پاسخ به این سوالم که شما زمین‌ها را از چه کسی خریده‌اید، گفتند:اینجا باغات پسته و کوره‌های آجرپزی بوده و ما از صاحبان آنها خریداری کردیم و افرادی در اینجا زندگی می کنند که از سال ۵۷ کنتور برق دارند چگونه است که در سال ۵۷ این زمین ها دولتی نبودند و اکنون دولتی شده اند؟متاسفانه افراد با زور زیاد پرونده سازی کرده اند که اینجا از سال ها قبل متعلق به مسکن و شهرسازی است و برخی اوقات نیز می گویند که این منطقه مال شهرداری است.

بانوی دیگری می گوید:چرا اولین ساختمانی که در اینجا بنا شد،با لودر آن را تخریب نکردند که اکنون بیش از ۶۰۰۰ نفر در اینجا ساکن نشوند؟

یک خانم دیگر می‌گوید: رابط بهداشت این منطقه بودم که چند سال پیش خانه بهداشت و مدرسه اینجا را تعطیل کرده و به روستای الله آباد منتقل شان کردند به طوری که شبانه تجهیزات آنها را بردند تا مردم متوجه نشدند و وقتی هم اعتراض می کنیم به ما برچسب می زنند و مسئله را سیاسی جلوه می دهند.

یک خانه نشان دادند و گفتند،این خانه از سال ۴۲ در اینجا احداث شده و کنتور آب و برق دارد و بیش از ۲۰ سال از عمر ما در این منطقه بدون آب و برق و هر گونه امکانات رفاهی تمام شد.یک خانه قدیمی نشانم دادند و گفتند صاحب این خانه جوانی اش را به پیری کرد و مُرد ‌و آرزوی داشتن آب و برق و خدمات رفاهی را با خود به گور برد. که مرا یاد شعر حاشیه قیصر امین پور انداخت که می گوید”مادرم می گوید: پدرت هم حاشیه نشین بود، در حاشیه به دنیا آمد، در حاشیه جان کند و در حاشیه مرد”

همسر جانباز اعصاب و روان می گوید:در زمستان نیز به درستی سهمیه نفت ما را نمی دهند و زمستان پارسال از شدت سرما خودم و همسرم رفتیم از باغ پسته هیزم جمع کرده و آوردیم با هیزم خودمان را گرم می کردیم.

در جمع تعدادی دیگر رفتم و درباره مدرسه فرزندانشان پرسیدم که گفتند:در اینجا دو مدرسه غیرانتفاعی دخترانه و پسرانه است که فقط تا کلاس سوم آموزش می دهند و بچه هایمان برای ادامه تحصیل یا باید به داخل شهر یا روستای الله آباد بروند.

یکی از خانم‌ها می‌گوید:مغازه دارم.همه اهالی اینجا افراد سالم و خانواده دار هستند و در این لحظه یک مرد میانسال که کمی قوزش بیرون زده بود صدا کرد و گفت جواب سوال‌های این خانم را می دهی؟ مرد آرامی بود، گفت: ۱۶سال راننده ام و در ترمینال زندگی می کنم،اهل نگار هستم(نگار یکی از بخش های شهرستان بردسیر است) و سرمان را کلاه گذاشتند و این زمین‌ها را به ما فروختند و سندهای این منطقه همه دستی هستند، بعد خداحافظی کرد و رفت.

در همین لحظه معتادی که مشخص بود ماه‌هاست حمام نرفته و روی خاک‌ها می خوابد را نشانم دادند و گفت:نمی دانم چگونه است که قاچاقچیان مواد‌مخدر ساکن در این منطقه را دستگیر می‌کنند و پس از چند روز می بینیم که دوباره برگشته اند سرکارشان. ای کاش نیروی انتظامی و دادگستری در خصوص این صحبت اهالی بررسی های دقیقی انجام می دادند و مشکل را ریشه‌ای حل می کردند. با نوشتن این صحبت های اهالی به دنبال تایید یا تکذیب این مدعا نیستم بلکه هدف، حل مشکل مردم اهالی است.

دختران فقیر ایرانی هم ناموس‌مان هستند

آقا مهدی گفت:خانه همه قاچاقچیان این منطقه مشخص است،زنان و دختران ما بعد از غروب آفتاب جرات بیرون آمدن از خانه را ندارند چون معتادین به شیشه که سلامت عقل ندارند در کوچه ها پرسه می زنند.در پاسخ این سوالم که گفتم آیا معتادین شیشه تا به حال برای شما مزاحمت ایجاد کرده اند؟ آقا مهدی معتادی که از کوچه می گذشت را نشانم داد و گفت: شلواری که به پای این آقا می‌بینی مال من است، این آقا یک روز بدون لباس به مغازه ام آمده بود.

دو خانم دیگر نیز گفتند:معتادین اینجا برخی اوقات لخت می‌شوند،همین طور که اهالی در این باره حرف می‌زدند نگاهم به چشمان معصوم دو دختری که ایستاده بودند و گره روسری شان را سفت می‌کردند و دائم دست به پیشانیشان می کشیدند که مبادا مویشان بیرون باشد افتاد، رگ غیرتم متورم و صورتم داغ شده و عرق کرده بودم، سرم تیر می کشید و با خود گفتم کدام مسئول حاضر است تا دختر معصومش چنین صحنه هایی را ببیند؟ اینان هم اگر چه فقیرند، اما دختران و ناموس ایرانند.اینقدر همهمه بود که برخی صحبت ها را متوجه نمی شدم و فقط صدای یکی را شنیدم که می گفت خانمی بیوه است و تحت پوشش هیچ دستگاه حمایتی نیست.یک خانم دیگر می گوید: خانم متاهل ۲۵ ساله ای چند روز قبل به علت انفجار گاز پیک نیک دچار سوختگی ۹۵ درصد شده است. عکسش را نشانم دادند خانم جوان و زیبایی بود.

آقا مهدی درخواست کرد تا با او در چند کوچه قدم بزنم تا ببینم در این منطقه آلونکی وجود ندارد و همه اش خانه است، هر چه به اطرافم نگاه کردم تا همکارانم را ببینم و به آنها اشاره کنم که دارم به کدام سمت می روم ندیدمشان. با آقا مهدی در کوچه ها قدم زدیم و او از عشقش به ولایت و حاج قاسم و اینکه در ایام شهادت حاج قاسم پذیرای زوار بوده است و اینکه همه اهالی این منطقه ولایتمدار هستند، گفت.بوی بد گاوداری اذیت می‌کرد در همین حال آقا مهدی گفت: متاسفانه بسته های حمایتی به افراد مستحق داده نمی شود به طور مثال به آقایی که در این منطقه ۷ یا ۸ فرزند دارد و یک پایش کوتاه است، تا کنون هیچ بسته حمایتی نداده اند و از مسئولین بالا دستی درخواست دارم که بر نحوه توزیع بسته های معیشتی نظارت کنند.

در حین قدم زدن در کوچه ها، خانه های در حال ساخت و نوساز مشاهده کردم که برایم این سوال پیش آمد که اگر اینجا ساخت و ساز غیرقانونی است پس چرا کسی جلوی ساخت و سازها را نمی گیرد و اگر نیست چرا خدمات به مردم ارائه نمی شود؟

اگر از همان ابتدا به جای آنکه چوب قانون را بر سر این مردمی که سرشان کلاه رفته، بزنیم، می رفتیم با کسانی که این زمین ها را به این مردم بدبخت و ساده فروخته اند برخورد می کردیم امروز با این دردها و زخم هایی که هرگز التیام نمی یابند، مواجه نمی شدیم.

از یک بانویی پرسیدم، آیا خیریه به شما بسته معیشتی می دهد؟ گفت: نه. ما برنج و روغن نمی خواهیم به ما فقط آب و برق بدهند دیگر هیچ نمی خواهیم.

اسباب بازی ‌ای از جنس خاک

صدای خنده کودکانی که در کوچه‌ها بازی می‌کردند و خاک تنها اسباب بازی‌شان بود که اگر چشم‌هایت را ببندی و فقط به خنده هایشان گوش کنی، روحت را قلقلک می دهد. این کودکان که در خاک ماوا گرفته و برخی اوقات با رفتارهای ناشایسته معتادین مواجه اند، بخشی از آینده کشور هستند.به یک محله دیگر که به باغ اسداللهی مشهور است رفتیم خانم ها دورم جمع شدند و گفتند اینجا اگر کسی بیمار شود اورژانس نمی آید چون هیچ آدرسی وجود ندارد.

خانمی که دارای لهجه زیبایی بود گفت: در زمستان ها برق نداریم و بچه های ما نمی توانند در شب درس بخوانند که در همین حین چند پسر جلو آمدند و گفتند اینترنت اینجا خوب نیست و برای درس خواندن باید در کوچه بنشینیم تا به اینترنت وصل شویم.

خانم لهجه دار افزود:اکنون قیمت هر کیلو حبوبات به ۵۰هزار تومان رسیده و همین طور سایر اقلام خوراکی نیز گران شده است،نمی دانیم با این حقوق کارگری همسرانمان چگونه شکم فرزندانمان را سیر کنیم.

یکی دیگر از اهالی با اشاره به قیمت سرسام آور لوازم التحریر می گوید:همسران ما کارگران روی میدان هستند و الان نزدیک به دو ماه به دلیل گران شدن سیمان، کاری نیست که همسرانمان سرکار بروند. سه فرزند مدرسه ای دارم و نتوانستم حتی یک جفت کفش برای آنها خریداری کنم.این خانم می گوید: دخترم که مدرسه می رود به او می گویند بوی نفت می‌دهی، او خجالت می‌کشد.یکی دیگر از خانم‌ها می‌گوید: کپسول گاز هم دیگر نیست و امروز به ما گفته اند کپسول از حالا به بعد کارتی شده است و ما سه یا چهار روز به دلیل نداشتن کپسول نمی توانیم غذا درست کنیم.

خانم دیگری می‌گوید:معتادین این محله‌ها اهل اینجا نیستند و اهالی اینجا همه با شخصیت و متدین هستند فقط بی بضاعت هستند که زن و مرد تلاش می‌کنیم از فقر بیرون بیاییم اما دولت باید آب و برق به ما بدهد و ما پول انشعابات آب و برق پرداخت می کنیم.

خانم “آرام” دستم را گرفت و گفت بیا خانه مرا بیا ببین، شهرداری چندین بار اخطار تخریب خانه ام را داده است، به خانه اش رسیدم خانه ای بلوکی بود و آنقدر اتاقش کوچک بود که کمد و اجاق گازش روی حیاط بودند با تعجب پرسیدم روی حیاط آشپزی می کنی، گفت: خانه مان کوچک است و مجبورم.

آرام بیان کرد:فرزندان دخترم سوم دبستان و دوم راهنمایی و پسرم دوم دبیرستان است و هزینه ثبت نامشان را نتوانستم بدهم و در ادامه با بغض گفت: مدرسه پسرم گفته اند که ۶۰۰ هزار تومان شهریه بدهم و هر چه می گویم ندارم باورشان نمی شود و فقط یک گوشی همراه داریم که نمی دانم چکار کنم چون کلاس های آنها با هم شروع می شود. ماهی ۱۰۰ هزار تومان هم باید هزینه اینترنت بدهم.

تشنگی و ضربات بی رحمانه خورشید توان ادامه راه را از ما گرفته بود،از آقا مهدی و از کوچه های خاکی، مادرانی که زخم زندگی نای حرف زدن را از آنها گرفته و پدرانی که دیگر بار زندگی کمرشان را راست نگه نمی دارد؛ خداحافظی کردیم.