بخت بلند غیربومی‌ها برای مدیرعاملی مس در دولت‌های اصولگرا

بخت بلند غیربومی‌ها برای مدیرعاملی مس در دولت‌های اصولگرا

آیا استاندار و نمایندگان اصولگرای استان کرمان برای اولین بار موفق می‌شوند یک مدیر بومی را در دولت اصولگرا بر صندلی شرکت صنایع مس ایران بنشانند؟

باز هم کرسی مدیرعاملی مس به یک غیر کرمانی می‌رسد؟ این سوالی است که با رفتن احتمالی علی رستمی از شرکت ملی صنایع مس در گروههای فضای مجازی در استان کرمان شنیده می‌شود. نیم قرن از فعالیت این شرکت می‌گذرد و بررسی‌ مدیران ادوار گذشته مس نشان می‌دهد،  شانس انتخاب یک کرمانی در دوره اصلاحات و اعتدال بیشتر بوده. به بیان دیگر در تمام دوره‌هایی که اصولگرایان فرمان دولت را به دست گرفتند، افراد غیربومی به عنوان مدیرعامل شرکتی که ۸۰ درصد درآمدش مربوط به استان کرمان است، انتخاب شدند. 

شرکت صنایع ملی مس ایران از سال ۸۳ سهامی عام شد و دو سال بعد هم با نماد «فملی» وارد تالار بورس شد.

 طبق قانون انتخاب مدیر عامل با هیات مدیره است اما این ساز و کار در مورد شرکتی که بیش از ۵۰درصد سهامداران اصلیش را حقوقی‌ها تشکیل می‌دهند، قدری متفاوت است.  رویه مشابهی که در مورد مدیر عاملی گهر زمین هم تکرار شد. 

در «گهرزمین» پس از انتصاب وحید میرزایی به سمت مدیر عامل شرکت سنگ آهن گهرزمین در ۵ شهریورماه بود که چند تن از نمایندگان استان با ارسال نامه‌ای به رئیس جمهور از مداخله برخی از افراد منتسب به وزارت صمت به توصیه سرقینی سرپرست وقت وزارت خبر داده و به نوعی در انتصاب مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی گوهر زمین ورود کردند.

 پست مدیر عامل شرکت‌های بزرگی معدنی همواره برای دولت با اهمیت بوده است. دلیل آن هم حجم بالای درآمد عملیاتی و سوددهی این شرکت‌هاست. «فملی» تنها در ۱۰ ماهه ابتدای پارسال بیش از ۶۲هزار میلیارد تومان فروش داشته. رقمی نزدیک به ۵ درصد کل منابع عمومی دولت در بودجه ۱۴۰۰.

دست دولت در جیب معدنی‌ها

این شرکت  نقش پررنگی هم در درآمدهای دولت دارد. بالای ۷۰ درصد حقوق دولتی کشور از محل اعتبارات معادن استان کرمان و یزد است، سهم کرمان آنطور که رئیس سازمان صمت استان اعلام کرده بیش از۶۵درصد است.  غالب آن را هم شرکت صنایع ملی مس ایران بر دوش کشیده. رقمی که سال ۹۹ به عنوان حقوق دولتی  وصول شد و به خزانه کشور واریز شد ۲هزار و ۵۰۰میلیارد تومان بوده که البته این عدد در ۶ماه نخست سال ۱۴۰۰ به ۷هزار و ۳۰۰میلیارد تومان رسید.

با این حال در تمامی این سال‌ها مبلغی که از حقوق دولتی به استان برگشته بسیار ناچیز بوده. به عنوان مثال سال ۹۹ فقط ۴۰ میلیارد تومان حقوق دولتی معادن به استان کرمان برگشت داده شد.

اهمیت مدیر کرمانی در راس این شرکت صرف حقوق دولتی و وصولی ناشی از قانون یک درصد از فروش معادن نیست. این موضوع حتی در مسئولیت‌های اجتماعی شرکت هم که ساز و کار درست و مشخصی ندارد و مبالغش همیشه مبهم بوده نیز بروز و ظهور داشته. 

با این حال در دو دهه گذشته تنها دو فرد کرمانی به عنوان مدیرعامل این شرکت انتخاب شدند. یکی از این افراد احمد مرادعلیزاده است که اصالتا زرندی است و یک بار در دولت روحانی در دهه ۹۲ تا ۹۶ مدیرعامل بوده و بار دیگر در دولت خاتمی بین سال‌های ۸۰ تا ۸۴. دومین فرد نیز بنی اسدی‌راد است که در زمان دولت روحانی بین سال‌های ۹۶ تا ۹۸ مدیرعامل بوده است. طبق تجربه اما در دولت‌های نزدیک به جریان اصولگرا شانس انتخاب فردی کرمانی برای مدیرعاملی این شرکت کمتر بوده، موضوعی که در دوره رئیسی با انتخاب علی رستمی که اصالتا تهرانی است نیز دوباره تکرار شد. 

علی‌رغم انتخاب سرپرست برای شرکت صنایع ملی مس ایران ولی به نظر می‌رسد علی رستمی ادامه خدمت‌اش را بایستی در صندلی غیر از مدیرعاملی شرکت مس ادامه دهد و اخباری از حضوری او در مسئولیت‌های بانکی شنیده می‌شود. حالا پنج گزینه، جمشید ملارحمان، علی طاهرزاده، حسین احمدی، محمد اسفندیار و احد علیخانی روی میز انتخاب هستند. از بین  این پنج گزینه مطرح،  کرمانی‌ها با ۲ گزینه احمدی و علیخانی شانس در اختیار گرفتن تصدی شرکت صنایع مس را دارند.

 حسین احمدی کاظم آبادی، فردی رفسنجانی است که  عضویت در هیات مدیره شرکت مس و مدیریت مجتمع مس سرچشمه را در کارنامه خود دارد و البته حمایت بخش قاطع از نمایندگان استان کرمان را نیز با خود دارد.

احد علیخانی نیز گزینه دیگری است که تا‌کنون نام کمتری از او در رسانه‌ها آمده است. علیخانی اصالتا کرمانی‌ است و مسئولیت پروژه اکتشاف طلا در سودان، مجری پروژه سرب و روی شرکت توسعه و معادن، مدیریت شرکت توسعه طلای کردستان و عضویت در هیات مدیره مجتمع معادن کرومیت اسفندقه را در کارنامه خود دارد. از بین این ۵ نفر  حسین احمدی کاظم آبادی، محمد اسفندیار سابقه عضو  در هیات مدیره شرکت مس را برعهده داشته و البته جمشید ملارحمان نیز به عنوان فردی غیر بومی مدیرعامل سابق گل گهر را در کارنامه کاریش دارد و با این فضا آشناست. 

با وجود اینکه روند انتخاب مدیرعامل شرکت‌هایی در قواره مس همواره تحت تاثیر عوامل سیاسی فراوانی هستند، باید نشست و دید آیا اصولگرایان کرمانی بالاخره می‌توانند برای اولین بار در زمانی که دولت را در اختیار دارند کرسی هدایت شرکت صنایع مس را به یک مدیر کرمانی بسپارند.

از سوی دیگر استاندار تازه منصوب شده کرمان هم که معتقد است، کمک بخش صنعتی و معدنی است که می‌تواند چرخ سرمایه‌گذاری و اشتغال و تحول آفرینی را به حرکت درآورد، آیا خواهد توانست با نفوذی که در بدنه دولت دارد، فاطمی امین در وزارتخانه صمت را متقاعد کند که کرمان نیاز به حضور یک مدیر بومی در راس شرکت ملی مس را دارد.