واکنش‌ها به تصمیم شورای شهر کرمان درباره تغییر نام یک خیابان از «میرزا آقاخان کرمانی» به «میرزا کوچک‌خان‌جنگلی» ادامه دارد. کارزاری برای حفظ هویت یک خیابان
گزارش | کوثر نمک‌شناس
موافقان: میرزا آقاخان یک غرب‌گرا از فرقه بابیه است مخالفان: میرزا آقاخان یک روشنفکر مهم کرمانی است
قرار است نام یک خیابان قدیمی کرمان را عوض کنند. می‌خواهند نامش را از «میرزا آقاخان » به «میرزا کوچک‌خان جنگلی» تغییر دهند. شاید به نظر برسد این نامها خیلی تفاوتی ندارند اما مسئله در فضای فرهنگی کرمان صورتی جدی به خود گرفته است. تا آنجایی که یک کارزار هم برای جلوگیری از این تغییر نام به راه افتاده و تا زمان نگارش این گزارش ۹۳۰ امضا برای جلوگیری از تغییر نام این خیابان جمع‌آوری شده است.
ماجرای تغییر نام خیابان «میرزا آقاخان» از پیش از انتخابات شوراهای شهر آغاز شد. برخی فعالان رسانه‌ای که نزدیک به جریان پایداری و اصولگرایی در کرمان بودند از حدود ۲ سال قبل در صفحه‌های اینستاگرامشان شروع به موضع‌گیری در خصوص برخی اسامی خیابان‌های کرمان کردند یکی از این صفحه‌ها که دنبال‌کننده بالایی هم داشت، میرزا آقاخان را یک غرب‌گرای لیبرال معرفی کرد. پس از روی کار آمدن لیست معروف به «میثاق» در شورای شهر کرمان، این افراد که نزدیک به لیست میثاق هم هستند، انتقادات از این شخص را بیشتر کردند و همانطور که انتظار می‌رفت کمیته نام‌گذاری شورای شهر کرمان برای تغییر نام خیابان میرزا آقاخان دست به کار شد.
یک پژوهشگر تاریخ کرمان و نویسنده می‌گوید: میرزا آقاخان یکی از مهمترین کرمانی‌های تاریخ و یک آزادی‌خواه است که شهید راه آزادی وطن شده و خدمات بسیاری به کرمان کرده است
میرزا آقاخان روشنفکر یا فرقه‌گرا؟
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر کرمان در نشست عمومی شورای شهر عنوان کرد که چندین ماه در محله میرزا آقاخان بنرهای دریافت پیشنهادهای مردم برای تغییر نام خیابان نصب شده بود و پس از چند جلسه در مسجد و با شورای محله «سه‌نام»، شهید «نشاط»، «اربعین» و «میرزاکوچک خان جنگلی» برای این خیابان انتخاب شده است. به گفته او نام میرزا کوچک‌خان جنگلی ۳۵۰ رای و بیشترین رای را در نظرسنجی از مردم منطقه کسب کرده است. «محمود بابایی» پیش از این در گفت‌وگویی عنوان کرده بود: «از بین بیش از ۳هزار و پانصد خانواری که در این محله سکونت داشتند، ۵۰۰ خانوار با روش‌های درست نظرسنجی انتخاب شدند و با مراجعه حضوری نظر آن‌ها درباره سه نام پیشنهادی گرفته شده است.» بابایی درباره انتقادات به این تغییر نام هم می‌گوید: «من استاد علوم سیاسی هستم و می‌دانم در فضای تاریخی و علوم اجتماعی میرزا آقاخان به یک فرد در فرقه بابیه معروف است.»
«محمد علی گلاب‌زاده»، پژوهشگر تاریخ کرمان و نویسنده می‌گوید: «او یکی از مهمترین کرمانی‌های تاریخ و یک آزادی‌خواه است که شهید راه آزادی وطن شده و خدمات بسیاری به کرمان کرده و در زمان حضورش در کرمان به‌دلیل زیاد شدن مالیات کرمانی‌ها با حاکم کرمان وارد درگیری و مجادله شده است.» به گفته گلاب‌زاده اینکه می‌گویند آقاخان بابی است به دلیل ازدواج با دختر یکی از بزرگان این فرقه بوده است که بعد هم از او جدا شده است.
پس از این واکنش‌ها در فضای مجازی و ورود رسانه‌های محلی به ماجرای این تغییر نام یکی از مشاوران شهردار کرمان که در فضای مجازی فعالیت زیادی دارد، بخشی از کتاب سه مکتوب نوشته میرزا آقاخان کرمانی را منتشر کرد که آقاخان انتقادی به شیوه عزاداری ایرانیان برای امام حسین(ع) را مطرح کرده است و این نوشته را توهین به امام حسین(ع) خواند. او نوشت: «اگر نیاز باشد علاقه‌مندان امام حسین(ع) یا هیاتی‌ها چنان جمعیتی را به رخ مخالفان این تغییر نام می‌کشند که دیگر با امام حسین(ع) شوخی نکنند.»
آقاخان کیست؟
روایت‌های تاریخی اما آقاخان را به‌عنوان یکی از چهره‌های تاثیرگذار تاریخ مشروطه معرفی می‌کند که نتیجه فعالیت‌های او و نزدیکانش منجر به تشکیل قانون اساسی و پارلمان در نظام سیاسی ایران شد. میرزا آقاخان تا ۳۰ سالگی کرمان بود و پس از آن به استانبول رفت، آنجا با زبان انگلیسی و فرانسه آشنا شد و علاقه و نزدیکی‌اش به مکتب‌های اجتماعی سیاسی و فلسفی غربی بیشتر شد. آقاخان مسیرش را از تاریخ‌نگاری سنتی ایرانی جدا کرد و حتی به آن تاخت. شاگرد او «ناظم‌الاسلام کرمانی» هم به شیوه او «تاریخ بیداری ایرانیان» را نوشت. گویا میرزا رضا کرمانی در اعترافاتش بعد از ترور ناصرالدین شاه قاجار، اعتراف‌هایی علیه میرزا آقاخان می‌کند. به همین دلیل «مظفرالدین شاه»، «میرزا آقاخان کرمانی»، «شیخ احمد روحی» و «حاج میرزا حسن خان خبیرالملک» را از دولت عثمانی طلب می‌کند. دولت عثمانی نیز، این افراد را در ۱۲۷۵ خورشیدی در مرز به آذربایجان ایران تحویل می‌دهند. سپس در باغی در شمال شهر تبریز شکنجه می‌شوند و خود محمدعلی میرزا ولیعهد وقت، از آن‌ها استنطاق و بازجویی می‌کند و در نهایت این اشخاص کشته می‌شوند.
«سیدعلی میرافضلی»، نویسنده و پژوهشگر کرمانی در خصوص انتقادات به غرب‌گرا بودن میرزا آقاخان به «پیام ما» می‌گوید: «این مسئله مختص کرمانی‌ها نیست و گروهی از روشنفکران ایرانی که با اندیشه‌های نوین آشنا شده بودند این عقاید جدید را مطرح کردند.»
این نویسنده درباره انتقادات به غرب‌گرا بودن میرزاآقاخان می‌گوید: « این عقاید مطرح شده الان شاید به نظر ما پیش پا افتاده یا غرب‌گرا به نظر برسد اما در واقع این افراد پل ارتباطی میان فرهنگ ایرانی و اندیشمندان غربی بوده‌اند.»
فقط شباهت نامها نه چیز دیگری
به گفته میرافضلی، آقاخان در استانبول با یک حلقه ارتباطی با کرمانی‌ها و ایرانی‌های مقیم ترکیه تشکیل داده و نوشته‌هایشان به نسبت زمانه‌شان بسیار پیشرو بوده است. او درباره تغییر نام میرزا آقاخان به میرزاکوچک‌خان جنگلی هم می‌گوید: «فرض کنیم اگر انتقادات به میرزا آقاخان مورد قبول همه بود و خواستیم نام این خیابان را عوض کنیم ، چرا باید نام یک شخصیت گیلانی را روی خیابانی قدیمی در کرمان بگذاریم؟ بهتر است از بین مشاهیر شناخته و ناشناخته کرمانی این نام انتخاب شود، لذا یک دلیل مهم در مخالفت مردم برای تغییر نام همین نام جایگزین است، البته میرزاکوچک‌خان جنگلی هم یک شخصیت بزرگ است اما ربطی به اقلیم کرمان ندارد.» حال اینکه شورای شهر و مدیریت جدید شهرداری کرمان تصمیم گرفته نام یک نویسنده و تاریخ‌نگار مهم کرمانی را از این خیابان بردارد، چرا میرزا کوچک خان جنگلی؟ یک ملی‌گرای چریک و البته گیلک که می‌خواست گیلان را از اشغال روسیه نجات دهد. اینکه میرزا کوچک خان جنگلی چه ربطی به کرمان دارد، احتمالا پاسخش فقط شباهت نام او به نام میرزا آقاخان است. شهردار کرمان در یکی از نشست‌های شورای شهر پیشنهاد کرد نام «سید محمود دعایی» مدیر مسئول فقید روزنامه اطلاعات و روحانی میانه‌رو و خوش‌روی کرمانی بر روی یکی از خیابان‌های کرمان گذاشته شود اما انگار باز هم تصمیم کمیسیون فرهنگی شورای شهر ارجحیت نام میرزا کوچک‌خان جنگلی به نام کرمانی‌های مهم است.»
نویسنده و پژوهشگر کرمانی: «فرض کنیم اگر انتقادات به میرزا آقاخان مورد قبول همه بود و خواستیم نام این خیابان را عوض کنیم ، چرا باید نام یک شخصیت گیلانی را روی خیابانی قدیمی در کرمان بگذاریم؟ بهتر است از بین مشاهیر شناخته و ناشناخته کرمانی این نام انتخاب شود، لذا یک دلیل مهم در مخالفت مردم برای تغییر نام همین نام جایگزین است، البته میرزاکوچک‌خان جنگلی هم یک شخصیت بزرگ است اما ربطی به اقلیم کرمان ندارد.»
1842 | ۰۳/۰۹/۲۸
1841 | ۰۳/۰۹/۲۷
1840 | ۰۳/۰۹/۲۶