ورزشگاه شماره یک رفسنجان جای اشتباه بنا شد. سرمایه‌گذاری روی حفره

ورزشگاه شماره یک رفسنجان جای اشتباه بنا شد. سرمایه‌گذاری روی حفره
عکس‌های منتشرشده از حفره‌ای عمیق در میانهٔ چمن ورزشگاه مس رفسنجان همه‌چیز را برملا کرد: «میلیاردها تومان هزینه صرف ساخت ورزشگاه روی زمینی شده که دو رشته‌قنات از میان آن عبور کردند و در بالایش دکل برق قرار دارد». این اولین فروچاله نیست، در کرمان آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک شکافته شده است. ترک‌های عمیق که بعد از مسدود کردن مسیر قناتی که از خیابان شهاب به‌سمت زندان می‌رود، این ساختمان آزمایشگاهی را در بر گرفته است. خطر ریزش‌های ناگهانی زمین در استان کرمان جدی است و «محمد محمدحسنی»، مدیر دفتر منطقه‌ای جنوب‌شرق مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کشور می‌گوید انجام مطالعات شناسایی قنوات در مسیر شهرهای در پهنهٔ دشت، مثل کرمان، سیرجان، رفسنجان و زرند ضروری است.
بحث اصلی در میان جنجال بازی «استقلال-مس رفسنجان» و مکان برگزاری بازی گم شده است. هنوز مشخص نیست که مسئولان باشگاه چه زمانی متوجه وجود قنات در زیر مجموعهٔ ورزشگاه شدند. ایسنا ۱۳ مهر اعلام کرده بود که این عکس‌ها برای سال قبل است، اما روزنامهٔ فرهیختگان از فروکش کردن این زمین از فصل قبل گفته و نوشته است: «فصل پیش در یکی از جلسات تمرین تیم مس رفسنجان متوجه می‌شوند که یک‌ششم زمین به‌خاطر وجود قنات در زیر آن ریزش داشته است.»
«علی علیزاده» معاون پیشین باشگاه مس رفسنجان که از عید دیگر در این ورزشگاه حضور ندارد، در گفت‌و‌گو با «پیام ما» این مورد را تأیید می‌کند. دو رشته‌قنات از زیر ورزشگاه شهدای مس رفسنجان گذشته است. یک رشته‌قنات درست از مرکز زمین عبور کرده و رشتهٔ دیگر از گوشه زمین در قسمت کرنر سر درآورده است. علیزاده در این گفت‌وگو تأیید می‌کند که ورزشگاه به‌نوعی روی قنات ساخته شده است: «حدود ۱۳ سال قبل مدیر پروژه‌هایی که آمدند اینجا نباید این ورزشگاه را تأسیس می‌کردند. دو تا قنات وحشتناک از زیر ورزشگاه گذشته است. آن موقعی که ما در باشگاه بودیم، این قنات‌ها را ترمیم کردیم و درست کردیم.» علیزاده مدعی است که تمامی قنات‌ها پر شدند و مسیر عبور آب هم مشخص شده است و خطری متوجه مردم نیست: «با پیمانکار شرکت مس این ترمیم انجام شد. تا موقعی که من بودم، قنات‌هایی که داشتیم پر کردیم و هیچ مشکلی نبود و حتی از گوشهٔ قنا یک راه برای اینکه آب از داخل قنات رد شود، گذاشته شده تا اگر آب از جایی به قنات منتقل شد، در جایی تجمع نکند و خطرآفرین باشد.»
به‌رغم پیگری‌های این رسانه، «آخوندی»، مجری احداث پروژهٔ ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان تا لحظهٔ تنظیم این گزارش پاسخگو نبود. مهندسان این پروژه مدعی‌‌اند همهٔ قنات‌های زیر زمین را پیدا کرده‌اند و می‌توانند در ورودی آنها ستون کار بگذارند تا هیچ خطری زمین چمن را تهدید نکند. بااین‌حال برگزار نشدن بازی مس و استقلال علی‌رغم ادعای آماده بودن این ورزشگاه خود گواهی بر نظر مخالف سازمان لیگ با این مسئله است، مخالفتی که احتمالاً ریشه در ناامن بودن این ورزشگاه دارد.
علیزاده، در گفت‌وگو با «پیام ما» مدعی است که نه او و نه تیم مدیریتی قبلی و قبل‌ترش در جریان این رشته‌قنوات نبودند: «این ورزشگاه در جای درستی ساخته نشده، از بالایش که دکل برق گذشته و وقتی هم که نقشهٔ هوایی را خواستیم، مشخص شد که از زیرش هم قنات رد شده است. شما بروید و پیمانکاران و مدیر پروژهٔ ۱۴ سال قبل را پیدا کنید که چرا این ورزشگاه را اینجا ساختند؟»
* ساخت ورزشگاه بدون استعلام
کرمان خاستگاه قنات است. طبق عددی که باستانی پاریزی به آن اشاره کرده فقط در مورد شهری مثل سیرجان ۳۰۰ رشته‌قنات وجود دارد. عددی که «محمد محمدحسنی»، عضو هیئت‌علمی دانشگاه و مدیر دفتر منطقه‌ای جنوب‌شرق مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کشور مدعی است در سایر شهرهای استان نیز حدود همین میزان است. باوجوداین و به‌رغم ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران کشور مبنی‌بر اخذ استعلام از راه‌وشهرسازی، محمدحسنی می‌گوید که هیچ استعلامی هنگام ساخت ورزشگاه شماره یک رفسنجان از این مرکز نشده است.
محمدحسنی در این رابطه به «پیام ما» می‌گوید: «در زمان انجام کارهای عمرانی در شهرها متأسفانه به موضوع قنوات توجه نمی‌شود و درواقع اصلاً به زیرساخت توجه نمی‌شود.» آن‌طور که مدیر دفتر منطقه‌ای جنوب‌شرق مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کشور می‌گوید هنوز هیچ مطالعاتی روی قنوات استان و شناسایی این قنوات صورت نگرفته و علی‌رغم درخواست‌های مکرر هنوز بودجهٔ این امر اختصاص پیدا نکرده است.
اینکه چند میلیارد تاکنون خرج ورزشگاهی شده که روی قنات ساخته شده، مشخص نیست؛ اما فقط هزینهٔ نگهداری ورزشگاه از کارگر گرفته تا ابزار و مسائل دیگر، در ماه حدود سه میلیارد تومان است که در سال سر از ۳۶ میلیارد تومان هزینه بر‌می‌دارد.
* دالان قنات زیر ساختمان «مکانیک خاک» کرمان
فروچاله و تبعات ساخت‌وساز روی قنوات فقط دامنگیر ورزشگاه شماره یک رفسنجان نبوده است. پیگری‌های «پیام ما» نشان می‌دهد که مسدود شدن مسیر قنات باعث شکاف‌های عمیق در ساختمان آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک استان کرمان شده است. مدیر دفتر منطقه‌ای جنوب‌شرق مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کشور دربارهٔ دلیل ایجاد این ترک‌ها می‌گوید: «این ساختمان در مسیر قناتی بوده که از سه راه جوپاری در مسیر خیابان شهاب عبور می‌کرده و به‌سمت زندان کرمان می‌رفته، اما در مسیر اداره مکانیک خاک، مسیر این قنات به‌خاطر ساخت‌وسازی مسدود می‌شود و بعداً آب‌وفاضلاب خوابگاه دانشجویان در این مسیر وارد این قنات می‌شود و فاجعه‌ای درست می‌کند که الان می‌بینید این ساختمان ترک خورده است» طبق توضیحات محمدحسنی نه‌فقط در مورد رفسنجان و کرمان، بلکه ضروری است در مسیر شهرهای واقع در پهنهٔ دشتی کرمان مثل کرمان، سیرجان، رفسنجان و زرند موضوع قنوات به‌صورت جدی در دستورکار قرار گیرد و در ابتدای امر این قنوات شناسایی شوند.
هر لحظه ممکن است قسمت‌های از زمین در کرمان دهن باز کند. ریزش ناگهانی زمین جدی‌ترین بحرانی است که کرمان با آن روبه‌روست. مین‌هایی خفته در زیر زمین که به گفتهٔ محمدحسنی با هر بارندگی سیل‌آسا و ورود این آب به درزهای زمین می‌توانند فعال شوند.