ابَرخشت و آبخوان‌داری درمانگر سیلاب. علی خالوئی

ابَرخشت و آبخوان‌داری درمانگر سیلاب. علی خالوئی
افزون بر ۱۰ روز است که سیستان‌وبلوچستان در سیلاب فرو رفته. سیلابی که حدود ۳۰۰ روستا را در آب فرو برده و راه‌های ارتباطی روستایی بسیاری را تخریب و قطع کرده است. کنشگران محلی از ناتوانی دولت در امدادرسانی گله‌مندند و معتقدند امدادرسانی، به‌موقع و در حد و اندازهٔ بحران نیست. از طرفی دولت هم می‌گوید از تمام ظرفیتش برای ارائهٔ خدمات استفاده می‌کند. ولی مشکل جای دیگری ست، مشکل را قبل از رخداد باید پیش‌بینی و حل کرد. برای جلوگیری از رخداد چنین اتفاقاتی که می‌تواند نه‌تنها حیات را به بلوچستان‌ و سیستان بازگرداند، و از طرفی کاستن از شدت تخریب و بحران کاسته شود دو پیشنهاد وجود دارد که پیش از این نیز مطرح شده است: «آبخوان‌داری» و پخش سیلاب و دیگری سازه‌های «ابرخشت».
بافت رسوبی و دشتی سیستان‌وبلوچستان بهترین شرایط را برای ایجاد پروژه‌های «آبخیزداری»، «آبخوان‌داری» و پخش سیلاب فراهم می‌کند. «پروژه‌های پخش سیلاب» و «آبخوان‌داری» قنات‌ها را تغذیه و چشمه‌ها را دایر می‌کند، سیلاب حاصل از بارش‌های سیل‌آسا را در دشت‌های مسطح پخش می‌کند، هم خاک و هم پوشش گیاهی را حفاظت می‌کند، به‌علاوه باعث نفوذپذیری بیشتر آب می‌شود و از تبخیر آن جلوگیری می‌کند.
با تکرار این پروژه‌ها در اراضی پایین‌دست‌، محل‌های تمرکز حوزه‌های آبخیز، شرایط تولید جنگل‌های طبیعی و دست‌کاشت گونه‌های مناسب و اقتصادی در پروژه‌هایی مانند «زراعت چوب» یا «زنبورداری» را فراهم می‌کند. «ابرخشت» (Super Adobe) نیز یک پروژهٔ «زمین‌محور» است که ماحصل ۳۵ سال تلاش و مطالعهٔ «پروفسور نادر خلیلی» است. پروژه‌ای که برگرفته از خانه‌سازی «مردم بیابان‌نشین کاشان و یزد» است. ابرخشت و خالق آن، در سال ۲۰۰۴ موفق به کسب جایزهٔ «آقاخان» شدند. ابرخشت شکل و روشی از ایجاد یک سازه‌ٔ طبیعی است که علی‌رغم سادگی، محیط زیستی و سازگار با طبیعت، از مقاومت قابل قبولی در برابر زلزله، سیل، آتش‌سوزی و دیگر بلایایی طبیعی برخوردار است.
پیشنهاد ابرخشت، توسط پروفسور خلیلی، مابین ده‌ها و یا شاید صدها طرح، برای ایجاد سازهٔ انسانی در ماه، توسط «ناسا» پذیرفته شد و می‌تواند برای سیستان‌وبلوچستان هم گردشگری، هم بوم‌گردی و هم اکوتوریسم را تقویت کند؛ و هم خون را در رگ‌های اقتصادی جامعهٔ روستایی تزریق کند و روستانشینان تفتیده از سیلی گرما و سرما را، از باران، از سرمای زمستان، از گرمای تابستان و از آتش‌سوزی، سیل و زلزله، حفاظت کند. ابَرخشت سازه‌هایی‌ است به‌نهایت ارزان که تنها با هزینه‌های کارگری بدون دانش و آگاهی‌های آکادمیک، می‌تواند گره‌ٔ کور صاحب‌خانه‌شدن در سیستان‌وبلوچستان را حل کند.
ابَرخشت تشکیل‌شده از کیسه‌های درازی گونی شکلی با عرض ۵۰-۴۰ سانتی‌متر با طولی متغیر است که از ترکیب نمدار خاک، ماسه بادی و آهک پر می‌شوند و به کمک دو ردیف سیم‌خاردار، در هم تنیده می‌شوند و سازه‌های گنبدی شکلی ایجاد می‌کنند. این سازه می‌تواند بهترین سازه برای ساخت مدارس روستایی، خانه‌ها یا مراکز درمانی و بهداشتی باشد. سازه‌ای که با مشارکت اهالی روستا، ساخت آن ارزان است و از طرفی همدلی را بین روستائیان ایجاد می‌کند. به‌علاوه سازه‌ای مقاوم و البته سریع ساخته می‌شود. ابَرخشت می‌تواند در کنار پروژه‌های پخش سیلاب، آبخوان‌داری و آبخیزداری، صنعت گردشگری، کشاورزی و مرتعداری، زنبورداری و صنعت گیاهان دارویی سیستان‌وبلوچستان را پویاتر و فعال‌تر کند. سیستان و بلوچستان را می‌شود با همت مردمانش، با سازه‌های بومی و محلی‌ و با «تفکر احترام به زیست‌بوم» آباد کرد. با «آبخوان‌داری» و با «ابرخشت».