سهم بالای زنان خانه‌دار و دانشجویان در جمعیت غیرفعال بازار کار کم‌رمق ایران

حدود ۵۹ درصـد از افـراد بـالای ۱۵ سـال در ایـران نـه شـغلی دارند و نـه به دنبال شـغل هسـتند، درحالی‌که میانگیـن جهانی ایـن نرخ در سـال ۲۰۲۴ نزدیـک به ۳۹ درصد است. طبق داده‌های مرکز آمـار، جمعیت بـالای 15 سـال در ایران حـدود 66 میلیـون نفر اسـت. از این تعـداد، نزدیک بـه 39 میلیون نفر در جستجوی شـغل نیسـتند. این گروه شـامل زنـان خانـه‌دار، دانش‌آموزان و دانشـجویان، سـالمندان و دیگر افرادی اسـت که به دلایل مختلف وارد بـازار کار نمی‌شوند و در آمار رسـمی به‌عنوان جمعیت غیرفعال شـناخته می‌شوند. از 27 میلیـون نفر جمعیت فعال باقی‌مانده، حـدود 25 میلیون نفر شـاغل و نزدیک بـه 2 میلیون نفـر بیکار محسـوب می‌شوند. با ایـن آمار، نرخ اشـتغال در کشـور 92/7 درصـد و نرخ بیـکاری 7/3 درصد اسـت. اولین نکته‌ای کـه در آمار فـوق جلب‌توجه می‌کند وجود جمعیت بـالای غیرفعال در جامعه اسـت. همان‌طور کـه گفتـه شـد جمعیـت غیرفعال در ایران کسـانی هسـتند که نه شـغلی دارنـد و نه خواهان شـغل هسـتند. حدود 59 درصد از افراد بالای 15 سـال در ایران نه شـغلی دارند و نه به دنبال شـغل هسـتند، درحالی‌که میانگیـن جهانی ایـن نرخ در سـال 2024 نزدیـک به 39 درصد اسـت. این شـکاف نشـان می‌دهد بـازار کار ایران نسـبت به بسیاری از کشـورها نـرخ مشـارکت پایین‌تری دارد. به‌عنوان نمونه، نرخ جمعیت غیرفعال در افغانسـتان 63 درصد، در کانـادا 35 درصد، فرانسـه 45 درصد، ایتالیا 50 درصد، عراق 59 درصـد، اردن 62 درصـد، آمریکا 38 درصـد و در قطـر تنهـا 13 درصـد اسـت. ایـران در میان کشـورهایی با نرخ  بـالای جمعیت غیرفعال قـرار می‌گیرد. البته شایان‌ذکر اسـت که کشـورهایی مانند افغانستان، الجزایر، عراق و اردن شـرایطی مشـابه یا دشـوارتری قرار دارنـد. در ایران‌بخش زیـادی از جمعیت غیرفعـال زنان خانـه‌دار هسـتند کـه در آمار رسـمی شـاغل محسـوب نمی‌شوند. البته به دلیل اینکـه در بسیاری از نقـاط ایران خانه‌داری زنان امری پسندیده بوده و از طرفی خانه‌داری، در محاسـبات آماری به‌عنوان شغل محسـوب نمی‌شود، می‌توان نسـبت به درصدی از ایـن فاصله با آمـار جهانی اغماض نمـود. به‌صورت آمـاری چیزی حـدود 60 درصد از جمعیـت زنـان غیرفعـال در جامعـه را زنـان خانـه‌دار تشـکیل می‌دهند. همچنین بخـشی از مـردان غیرفعال دانشـجویان و محصلاتی هسـتند که سـهمی نزدیک به 20 درصـد دارند. با وجـود این توضیحات، نرخ مشـارکت اقتصـادی در ایـران همچنان پایین اسـت. عوامـلی چون محدودیت فرصت‌های شـغلی، وابسـتگی به نفت و تنوع پایین فعالیت‌های تولیدی، گسـترش اقتصاد غیررسمی و دلسـردی از یافتن شـغل مناسـب در این موضوع نقش تعیین‌کننده دارند.