در سومین نشست «گفتکوهای آبی» مطرح شد؛ حاکمیت آب باید بر آبخوان‌ها اعمال شود نه بر چاه‌های آب

در سومین نشست «گفتکوهای آبی» مطرح شد؛ حاکمیت آب باید بر آبخوان‌ها اعمال شود نه بر چاه‌های آب
گزارش| بازار
در سومین نشست «گفتگوهای آبی» کارشناسان با تأکید بر نقش مشارکت مردمی در مدیریت منابع آب، بر هم‌افزایی و همراهی مسئولان با بهره‌برداران به منظور دستیابی بر پایداری منابع آب و امنیت غذایی تأکید کردند.
به گزارش بازار،سومین نشست «گفتگوهای آبی» با موضوع «مشارکت‌ مردمی در مدیریت، بهره‌برداری و حفاظت از منابع آب» به میزبانی سخنگوی صنعت آب شرکت مدیریت منابع آب ایران برگزار شد.
در این نشست عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب کشور، ابوالفضل کرباسی شرق رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی چاه‌داران دشت نیشابور، علیرضا رئیس‌السادات مدیرکل دفتر نظام‌های بهره‌برداری سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران و سیداحمد حیدریان مسئول کارگروه مدیریت مشارکتی آب کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص مدیریت مشارکتی منابع آب پرداختند.
عدم توجه به مشارکت نهاد مردم در مدیریت منابع آب
حیدریان مسئول کارگروه مدیریت مشارکتی آب کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران در سومین نشست گفتگوهای آبی با اشاره به چالش‌های مدیریت مشارکتی آب اظهار داشت: با اتکا بر تجربه سه دهه حضور در بخش آب کشور، در پیاده‌سازی مدیریت مشارکتی با سه دسته چالش روبرو هستیم.
وی، بهره‌برداران، مدیران دولتی مقتدر و بخش خصوصی را سه رکن توسعه مدیریت مشارکتی خواند و گفت: در صورت پذیرش این سه رکن، نخستین چالشی که با آن روبرو هستیم این است که آیا به دنبال مشارکت‌ مردمی هستیم یا هدف ما، توسعه مدیریت مشارکتی منابع آب است؟ که هدف این نشست قطعاً توسعه مدیریت مشارکتی منابع آب است.
مسئول کارگروه مدیریت مشارکتی آب کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران بیان داشت: چالش دوم این است که آیا مهارت و دانش لازم برای این موضوع تقویت شده است و سومین چالش نیز این است که آیا اراده و امکانات لازم در ذی‌مدخلان و افرادی که جایگاه تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی دارند، برای پیشبرد این برنامه وجود دارد یا خیر؟
حیدریان در بخش دیگری از سخنان خود، با بیان اینکه مسائل آب جز با مشارکت نواحی (مدیریت‌های مبتنی بر تقسیمات محلی) قابل حل نیست، اظهار داشت: اکنون گفتمان توسعه مدیریت مشارکتی، در نواحی به اجرا در نیامده است، بلکه نواحی برای اجرای تصمیمات حاکمیت به خدمت گرفته شده‌اند و در نتیجه، مشارکت اثربخش نبوده است.
وی با بیان اینکه نسخه‌های متعدد در عرصه مدیریت مشارکتی پاسخگوی حل مشکلات آبی نیست، گفت: اگر گفتمان مدیریت یکپارچه در نواحی محقق شود، منجر به نتیجه می‌شود، اما اراده اقدام در سطح نواحی را نداریم.
پایداری آب و امنیت غذایی با مشارکت مدیران آب و بهره‌برداران محقق می‌شود
در ادامه نشست، ابوالفضل کرباسی شرق رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی چاه‌داران دشت نیشابور، به مقایسه تعداد چاه‌های آب و میزان برداشت از آنها در دهه‌های اخیر پرداخت و گفت: دشت نیشابور با مساحت هشت هزار کیلومتر مربع، دارای یکصد رودخانه فصلی، ۲۰ رودخانه دائمی، ۱۷۴۲ حلقه چاه عمیق مجاز و ۹۱۴ رشته قنات بوده که بسیاری از آنها خشک شده‌اند.
وی با تأکید بر اهمیت شعار سال مبنی بر «تولید ملی با مشارکت مردمی» اظهار داشت: در طول تاریخ، دولت‌ها بدون مشارکت مردم موفق نبوده‌اند. بنا براین برای تحقق امنیت غذایی و پایداری منابع آب، مدیران آب باید در کنار بهره‌برداران قرار گیرند.
کرباسی در ادامه به تشریح مدیریت موفق کنترل برداشت از آبخوان‌ها در دشت نیشابور پرداخت و گفت: نخستین چاه غیرمجاز عمیق در سال ۱۳۳۳ حفر شد و هر سال بر تعداد این چاه‌ها نیز اضافه می‌شد تا اینکه در سال ۱۳۶۴ دشت نیشابور، ممنوعه اعلام و ادامه این روند باعث شد تا دشت نیشابور دارای فرونشست نیز اعلام شود.
حاکمیت باید بر آبخوان‌ها اعمال شود نه بر چاه‌های آب
عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب نیز در این نشست اظهار داشت: حاکمیت اعم از دولت و مجلس باید فضا را برای اقدام و تصمیم‌گیری بخش خصوصی و تشکل‌های مردمی باز کند.
بزرگ‌زاده بیان داشت: در برنامه هفتم پیشرفت و نیز نقشه‌راه آب کشور، موضوع ساماندهی بازارهای محلی و منطقه‌ای به عنوان یکی از ابزارهای مدیریت مشارکتی آب در جهت بهینه‌سازی مصرف لحاظ شده است. همچنین در این برنامه مقرر شده وزارت نیرو با همکاری وزارت جهاد کشاورزی نسبت به تهیه نظام‌نامه و استقرار مدیریت مشارکتی آب با ایجاد یا تقویت تشکل‌های بهره‌برداران در هر یک از آبخوان‌های کشور اقدام کند تا وظایف تصدی‌گری خود در حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی و سطحی را در صورت وجود تشکل‌های مذکور، با عقد قرارداد به آنها واگذار کند.
وی ادامه داد: موضوع اصلاح تعرفه‌ها نیز که هم بر بازار و هم مشارکت بخش غیردولتی در سرمایه‌گذاری در طرح‌ها اثرگذار است، در برنامه هفتم لحاظ شده است. همچنین استفاده از پتانسیل خیرین در اجرای طرح‌های آبی و لحاظ هزینه‌های انجام شده توسط آنان به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی از دیگر راهکارهای پیشنهادی مندرج در برنامه هفتم است.
سخنگوی صنعت آب کشور تأکید کرد: امید است با توجه به بررسی‌هایی که قبل از تدوین برنامه صورت گرفته و نهادسازی و بسترسازی حقوقی که در این برنامه لحاظ شده است، بتواند نقش مشارکت مردم را در مدیریت، بهره‌برداری و حفاظت از منابع آب پررنگ‌تر کند.
بزرگ‌زاده گفت: قطعاً برای حاکمیت، مواجهه و مدیریت بهره‌برداران یک میلیون چاه دشوار خواهد بود ولی ارتباط با تشکل‌هایی که هر یک تعدادی از چاه‌ها را در اختیار دارند، راحت‌تر و نتیجه‌بخش‌تر است.