«سیر» شهداد بوی پیاز می‌دهد

«سیر» شهداد  بوی پیاز می‌دهد

تجارتی که قرار بود سکوی پرتاب شود، زیر پایش خالی شد. کشاورزانی که با دیدن شرایط قیمت سال گذشته امسال «سیر» کشت اصلی‌شان بود. از زمین غصه درو می‌کنند. داستانی شبیه آنچه در «جنوب کرمان» رقم خورده است. دولت درمانده است اما انتقاداتی به کشاورزان هم وارد است.

مرضیه قاضی‌زاده

تمام شهداد بوی «سیر» می‌دهد. از پارسال که به واسطه کرونا قیمت «سیر» تا 15 هزار تومان بالا رفت، همه رفتند سراغ کشت «سیر». محمد همت آبادی، عضو شورای شهر همت آباد گفته بود که هرچه گاو و گوسفند دارید بفروشید و بذر «سیر» بخرید. خودش هم همین کار را کرده بود، دار و ندارش را فروخته بود و بذر «سیر» خریده بود. به خیال خودش گوسفند و گاو و مرغ را بعدا با سود «سیر» می‌خرد. حالا اما او مانده و 3هکتار سیری که دیگر کسی حتی نگاهش هم نمی‌کند.

سال قبل اما شهداد شرایط استثنایی داشت. انگار مردم به جای «سیر»، گنج از زمین برداشت می‌کردند.300 تا 350 میلیون تومان سود خالص برای هر هکتار برداشت «سیر».

همین شد که هر که رفته بود به روستا برگشت. کشاورزان می گویند که حتی از کرمان هم برای کاشت «سیر» آمده بودند. محصولی که حالا از رونق افتاده، برخی می گویند راه صادرات بسته است و عده‌ای دیگر هم معتقدند که دیگر کسی به پیشگیری کرونا با «سیر» باور ندارد.

حالا اما گوشه گوشه شهر پر شده از سیرهایی که دیگر ساقه‌هایشان هم خشکیده. «سیر» شهداد اما تنها با ساقه‌اش است که ارزش صادرات دارد. ملک پور به ««کاغذوطن»» می‌گوید: «دلالان می بیند وضع ما آشفته است اما صبر کردند نا ساقه‌ها بخشکد، اینقدر نخریدند تا قیمت پایین آمد و چیزی برای صادرات نماند.»

عمده خریدار منطقه تاجران ترک زبان‌اند. او می‌گوید:«خودشان نمی‌توانند محصول را بخرند چرا که آشنایی در منطقه ندارند، این دلالان هستند که «سیر» را به هر قیمتی که دلشان می‌خواهد می‌خرند و به آن ها تحویل می دهند.»

گوشه به گوشه شهر بار «سیر» است. حتی هوا هم عطر «سیر» مانده گرفته. محمد یکی از ساکنین شهداد است که مدتهاست از خانه بیرون نیامده، دقیقا از همان وقتی که فصل برداشت شد و قیمت 2 تا سه هزار تومانی را دید. زهرا، همسرش معتقد است که جنون گرفته و تاب بیرون رفتن ندارد.

اهالی تا جایی که می‌توانستند محصولشان را در زمین نگه داشتند، شاید تا قیمت بالا رود. امیدشان که خشکید، رو آوردند به ذخیره محصول در خانه هایشان و فراروی محصول. با این حال بخش قابل ملاحظه ای از محصول در زمین مانده. علی نجف آبادی به««کاغذوطن»»می‌گوید:«اتاق، پشت بام، حیاط، هر جای خانه را پر کردیم از «سیر» تا خشکشان کنیم اما هنوز قریب به هزار کیلو «سیر» در زمین مانده.»

زهرا تکابی از فعالان اجتماعی و ساکنین شهداد می‌گوید:«بخشی از محصول را سیر ترشی کردیم، بخشی را پودر سیر اما تمامی ندارد.»

او و شوهرش سالهاست که به دنبال راه اندازی کارگاه فرآوری «سیر» هستند. ایده‌ای که بعد از سه سال هنوز در حد حرف مانده. تکابی چرایی این موضوع را این گونه تشریح می‌کند:« زمین خانه بهداشت را برای راه اندازی کارخانه در نظر داشتیم. متروکه بود و حتی کسی نگاهش هم نمی‌کرد، اما بعد گفتند که مالک شخصی دارد و به ما نمی‌دهند ، بعد هم که هزینه سرسام آور تجهیزات را دیدیم عقب نشستیم.»

تکابی می‌گوید که همه انتظار «سیر» 10هزارتومانی را داشتند:« تمام برنامه هایمان بهم ریخت، هیچ کس حتی فکرش را هم نمی کرد که «سیر» به زیر 7 هزار تومان برسد.»

این اولین بار نیست که کشاورزان چوب کشت «سیر» را می‌خورند. تکابی می‌گوید به غیر از پارسال همه سال این تجارت سود چندانی برای کشاورزان نداشته است.

علت این اصرار برای کاشت «سیر» چیست؟ تکابی میگوید:«من بارها از خودم پرسیدم که چرا این مردمان با وجود زیان‌هایی که این محصول برایشان داشته باز هم «سیر» کاشتند اما واقعیت این است که راه دیگری برای امرار معاش بلد نیستند و حالا دیگر با این محصول خو گرفتند.»

شهداد 37 روستا دارد. این عدد صرفا شامل روستاهای دارای دهیاری است. رضا اعتماد، بخشدار شهداد در این باره به ««کاغذوطن»» می‌گوید: «جمعیت شهداد 24 هزار نفر است که عمده شان هم معیشتشان از طریق کشت «سیر» تامین می‌شود.»

او معتقد است کشت «سیر» تنها راه معیشت این ساکنان است. اما عباس کدخدا فتح آبادی از روحانیونی که در الگوهای جهادی شهداد، قلعه گنج و رودبار جنوب مشارکت داشته معتقد است که مسئولین این شهرستان کم کاری کرده اند.

فتح آبادی به ««کاغذوطن»» می‌گوید:« این منطقه نه الگوی کشت دارد و نه حتی یک سردخانه. سالهاست که این مردم به غیر از «سیر» چیز دیگری نکاشتند در حالی که این منطقه هم برای زعفران مناسب است و هم برای گل خشت و پسته.»

اعتماد، اما نظر دیگری دارد و معتقد است که به جای کشت جایگزین باید کشت «سیر» در شهداد سه برابر شود. او می‌گوید:«اینکه کنار «سیر» محصول دیگری بکاریم خوب است اما «سیر» محصول پایه این مردمان است و امکان جایگزینی آن وجود ندارد.»

او در پاسخ به این پرسش که چرا بعد از گذشت 8 سال این منطقه یک سردخانه ندارد، می گوید که متقاضی برای احداث سردخانه نبوده است.

محسن دهقانی، مسئول مرکز جهاد کشاورزی شهداد اما ایده ساخت سردخانه را غیر اقتصادی می‌داند.

او به ««کاغذوطن»» می‌گوید: « این «سیر» را به طور سبز برای کشورهای چون روسیه و عمان صادر می‌کنند برای همین هم نگهداری آن در سردخانه فایده ای ندارد و هر سردخانه داری را ورشکسته می کند.»

او معتقد است که حتی در شرایطی هم که راه صادرات بسته باشد مردم تمایلی به نگهداری «سیر» در سردخانه ندارند:« در تمام گروه ها گذاشته ایم که مردم سیرشان را در سردخانه های اندوهجرد که 30 کیلومتر تا اندوهجرد فاصله دارد، ذخیره کنند اما کسی اقدامی برای این موضوع نکرده است.»

از نگاه این مسئول جهاد کشاورزی، مردم فقط در مواقعی که به بحران می‌خورند یاد نهادهای دولتی می‌افتند و سرتاسر سال گوششان بدهکار هیچ توصیه ای نیست.

او درباره سیاست الگوی کشت به««کاغذوطن»» می گوید:«سال پیش از هر هکتار 300 تا 350 میلیون تومان سود بردند، فکر می‌کنید اگر ما می‌گفتیم اینقدر «سیر» نکارید کسی گوش می‌کرد؟»

دهقانی در ادامه می‌گوید:«بارها بار به کشاورزان گفته‌ایم که سیستم آبیاری را اصلاح کنند، حتی جهاد کشاورزی تسهیلات بلاعوض 17 میلیون تومانی برایشان گذاشته است اما هیچ کس مراجعه نمی کند. درست همانند کلاس‌هایی که در مسجد برایشان برگزار کردیم و حتی 5 نفر هم حاضر نشدند.»