بر طبل توخالی پتروشیمی نکوبید

بر طبل توخالی پتروشیمی نکوبید

 حکایت پتروشیمی در کرمان همان مثل معروف «رفت به نان برسد، به جان رسید» است. میخ پتروشیمی از دولت نهم در کرمان کوبیده شد،  همان موقع که خوزستان و عسلويه هم پی این صنعت نان و آبدار را گرفتند. استان‌هایی که حالا در یکی از مناطقشان بیش از 24 واحد پتروشیمی دارند و کرمان بعد از ده سال همان دو پروژه‌اش را هم به سرانجام نرسانده.

چهار پروژه پتروشیمی 

به تصویب هیات دولت رسید

سال 86  مدیران استانی، سفر اول رئیس جمهور را فرصت مغتنمی ‌شمردند تا چهار پروژه پتروشیمی را در کرمان به تصویب هیات دولت برسانند. واحد پی وی سی جیرفت به ظرفیت 600 هزار تن واحد پلی اتیلن بم به ظرفیت 300 هزار تن، واحد پی وی سی بردسیر به ظرفیت 300 هزار تن و واحد پی وی سی بافت به ظرفیت 600 هزار تن. از این 4 پروژه تنها پتروشیمی کرمان که به جهت محل استقرارش در ارزوئیه به پتروشیمی بافت هم شهره است از روی کاغذ جلوتر رفته و پتروشیمی فجر.

با موافقت هیات وزیران قرار بود این  پروژه‌ها تا سال 93 به بهره برداری برسند.اما پتروشیمی فجر تا سال 97 چیزی جز یک تابلو در زمین خالی نبود. آن طور که مشخص است با وجود پیشرفت فیزیکی هر دو پروژه هیچ یک به بهره برداری نرسیدند. آذر 99 مشکلات این صنعت در 3ایتم اساسی ‌خوراک ، آب و تامین مالی شناخته شد. موانعی که هر کدامشان برای توقف یک پروژه کافی است.  

پورابراهیمی:‌ پتروشیمی 

هدیه وزیر نفت به زاهدی نبود 

8 سال پیش اما بحث بر سر این بود که چه کسی موافقت اجرای این پروژه‌ها را گرفته، پورابراهیمی یا زاهدی؟

اواسط بهمن ماه 92،محمد رضا پور ابراهیمی، نماینده مردم کرمان و راور گفته بود:«در جلسه‌ای با وزیر نفت موضوع پروژه‌های پتروشیمی را مطرح کردم و ایشان بیان کردند که این موضوع هدیه‌ی وزیر نفت به آقای زاهدی نبوده است و این یک تصمیم برای کل استان است، البته این که این اقدام وزیر نفت را بنام شخصی تعریف کردند یک بداخلاقی سیاسی به حساب می‌آید.» پورابراهیمی البته این نکته را هم اضافه کرده بود که پتروشیمی از مصوبات دولت قبلی بود و خیانت برخی در استانداری، دولت را مجبور کرده که مصوبه جدید بدهد: «زمانی که بنده معاون استاندار بودم در دولت نهم پیگیری‌هایی برای پتروشیمی انجام شد، بحث اصلی هزینه اجرای پروژه بود که توافق اولیه‌ای با وزیر نفت وقت انجام شد ولی عملیاتی نشده بود و هیچ تعهد و تضمینی به وزارت خانه ارائه نشده بود.» 

دعوا بر سر محل استقرار پتروشیمی

بعد از بحث بر سر اینکه چه کسی موافقت دولت برای احداث پتروشیمی در استان را گرفته، بحث بر سر این بود که این پتروشیمی‌ها کجا اجرا شوند. حسین آذین، نماینده وقت مردم رفسنجان و انار اواخر بهمن همان سال در نامه‌ای به استاندار گلایه کرده بود:« پروژه پتروشیمی بیش از دو سال است که توسط مجتمع صنعتی رفسنجان در حال پیگیری جهت اخذ موافقت اصولی بوده است، اما حال که موافقت‌های لازم صادر شده  است، متاسفانه در کمال ناباوری با خبر شدیم با اعمال نفوذ برخی مسئولان استان به شهرستان کرمان منتقل شده است و حق مسلم مردم رفسنجان تضییع شده است».

به پتروشیمی طمع نکنید که ضرر می‌کنید

در این سال‌ها  که هر کدام از نمایندگان به دنبال اجرای این پروژه‌ها در شهرستان حوزه انتخابیه خود بودند، فعالان اقتصادی داد توجیه نداشتن این پروژه‌ها در کرمان را می زدند. صدایی که البته میان این هیاهوی نمایندگان شنیده نشد. مصطفی پورمحمدی که آن زمان عهده‌دار مسئولیت بازرسی کل کشور بود، پتروشیمی‌های شرق کشور را فاقد توجه اقتصادی خواند و به سرمایه‌گذاران هشدار داد به پتروشیمی‌های شرق طمع نکنند که ضرر می‌کنند.

کسی این گفته را گوش نکرد اما حالا بعد از گذشت 7 سال از کلنگ زنی پتروشیمی فجر، هنوز حتی فاز یک آن به بهره برداری نرسیده. آن طورکه مرجان شاکری، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان به «کاغذ وطن» می‌گوید این پروژه کماکان مجوز محیط زیستش را نگرفته :« پتروشیمی فجر تقاضا کرده خط تولیدش را به نحو دیگری انجام دهد و پیگیر گرفتن مجوزش است اما هنوز  مجوزی به این پتروشیمی داده نشده است.» اگرچه پتروشیمی بافت مجوز محیط زیست را گرفته اما این پروژه نیز همانند پروژه پتروشیمی فجر با مشکلاتی همچون خوراک و مسائل تامین مالی دست به گریبان است و به مرحله افتتاح نرسیده.

آب فاضلاب را به پتروشیمی می‌دهیم

در جلسه‌ای که در آذر 99 با حضور استاندار برگزار شد قرار شد تا مشکل آب این پتروشیمی با همکاری سازمان صمت برطرف شود وحالا مهدی حسینی نژاد در گفت و گو با «کاغذ وطن» این مسئله را حل شده می‌داند:« آب این پروژه از محل فاضلاب کرمان تامین می‌شود و مشکلی در این رابطه ندارد.» صحبت از آب فاضلاب،  برای تامین آب پتروشیمی درحالی مطرح شده که فولادی‌ها هم مشتری این آب هستند. 

خط لوله گاز برای شرق نداریم

بابک اسماعیلی رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق کرمان در گفت و گو با «کاغذ وطن» پروژه‌های پتروشیمی را جز  پردرآمدترین صنعت ها می داند که اجرایی نشد نشان در کرمان حکایت از توجیه  اقتصادی نداشتن‌شان است:«پتروشیمی بیزینس قدرتمندی است. قطعا پشت این جوازها سیستم های پولی قدرتمندی وجود داشته که توانستند مجوز پتروشیمی را بگیرند. بنابراین تصور من این است که این پروژه در کرمان اقتصادی نبوده و شاید یکی از دلایلش فاصله طولانی آن از منابع تامین گاز است.»آنچه مشخص است هنوز خط لوله گاز برای این پروژه کشیده نشده است. حسین زمان زاده،  نایب رییس هیات مدیره انجمن صنایع همگن پلاستیک استان ، عضو انجمن ملی پلیمر ایران و همچنین عضو انجمن لوله و اتصالات پلی اتیلن ایران در گفت و گو با «کاغذ وطن» می‌گوید: « خط انتقال گاز تا غرب کشور می‌رود و در مسیر شرق ما چندان پروژه پتروشیمی نداریم.» 

تغییر تولید از پلی الفین به پلی استال

به نظر می‌آید که همچنان  قرار نیست که خط لوله گازی برای این پروژه کشیده شود. حال آنکه در آذر سال گذشته اخباری مبنی بر واگذاری سهام سرمایه گذار پتروشیمی فجر و تغییر تولید از پلی الفین به پلی استال منتشر شد. دهم آذر ماه 99 محمد مهدی زاهدی، نماینده مردم کرمان و راور به تسنیم  گفته بود:«در جلسه پیگیری اجرایی شدن پروژه پتروشیمی که با حضور رزم‌حسینی وزیر صمت، برگزار شد. مقرر شد تا بانک پاسارگاد یک واحد پلی استال به ظرفیت 40 هزار تن احداث کند که در مجموع حدود 250 میلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.»

نکته عجیب آنکه در متن خبر به نقل از زاهدی،عنوان شده که بانک سرمایه گذار که به عنوان یکی از نهادهای اصلی تامین مالی در هر کشوری است،  قادر به تامین مالی پروژه اصلی پتروشیمی نیست و سهام خود را واگذار می‌کند. در این خبر قید شده که بانک پاسارگاد سهام خود در پتروشیمی فجر را از 67 درصد به 34 درصد کاهش می‌دهد. این خبر در آذر سال گذشته  منتشر شده و زاهدی در این خبر اعلام کرده که هر کدام از صنایع بزرگ استان اعلام آمادگی کنند، بانک پاسارگاد حاضر به واگذاری سهام به آن شرکت و عملیاتی شدن پروژه را دارد . 6ماه از این زمان گذشته و حسینی نژاد در گفت و گویی که با «کاغذ وطن»  داشته  همچنان مشکل بزرگ این پروژه را تامین مالی می‌داند. این موضوع حکایت از این امر دارد که هنوز هیج سرمایه گذاری حاضر به سرمایه گذاری در این پروژه نشده. مسئله‌ای که بیشتر از گذشته این سوال را پررنگ می‌کند که آیا اساسا احداث پروژه پتروشیمی در کرمان توجیه اقتصادی دارد؟

عضو انجمن ملی پلیمر ایران، جواب این پرسش را این گونه می دهد:« اینکه کرمان بخواهد واحد پتروشیمی  مثل عسلويه در منطقه احداث کند غیر ممکن است چرا که خوراک ورودی ندارد.»

اما تفاوت پلی استال با پلی الفین که بانک پاسارگاد حاضر به سرمایه گذاری در آن شده چیست؟ یک سرچ ساده نشان می‌دهد که  پلی استال از ترمو پلاست‌های گرمانرم است که در پلاستیک‌‌های مهندسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخلاف پلی الفین‌ها، خوراک  پلی استال از پتروشیمی‌های داخل کشور قابل تامین است. اما آنچه باعث توجیه اقتصادی این طرح در کرمان ‌می‌‌شود، بی رقیب بودنش است. به طوریکه در کشور ما و در منطقه خاورمیانه، واحد تولید کننده پلی استال رزین وجود ندارد و تمامی نیازهای منطقه و ایران از طریق واردات از کشورهای اروپایی و چین تامین می‌شود. این انحصار البته چندان هم قابل اتکا نیست. چرا که به گفته محمد حسین میر نجفی زاده، دبیر انجمن صنایع همگن پلاستیک استان کرمان در حال حاضر پتروشیمی کازرون و پتروشیمی دشتستان تولید پلی استال را در دستور کار خود دارند:«اگر این اتفاق بیفتد قطعا این شرکت‌ها می‌توانند با توجه به نزدیکی به پتروشیمی‌های ماهشهر یا عسلویه پلی استال ارزانتری تولید کند؛ چرا که متانول مورد نیازشان با هزینه کمتری به دستشان می‌رسد. بحث هزینه حمل روی قیمت بسیار تاثیر گذار است؛ اگر پتروشیمی فجر بخواهد مواد اولیه خود را  از پتروشیمی ماهشهر و یا عسلویه تامین کند، قطعا در رقابت با کازرون و دشتستان متحمل هزینه تولید بیشتری خواهد شد.»