سند سازگاری با کم‌آبی نه بودجه دارد، نه ناظر
محاسبه کاهش مصرف آب بدون کنتور
مرضیه قاضی زاده |کاغذ وطن
گزارش
روزبهانی، دبیر کارگروه سازگاری با کم آبی شرکت آب منطقه ای کرمان: جهاد کشاورزی مسئولیت آمار صرفه‌جویی آب را بر عهده بگیرد. بودجه جداگانه‌ای برای سازگاری با کم آبی نداریم
جهاد کشاورزی سال ۱۴۰۰ به اتمام نرسیده از هدف صرفه‌جویی آب خود جلو زده! این قصه روایت همه دستگاه‌های اجرایی به غیر از آب منطقه‌ای به عنوان متولی سند سازگاری با کم‌آبی است. گزاره‌ای که بیش از آنکه خوب بودن خبر را در ذهن متبادر کند، صحت آمار را دچار تردید می‌کند. آماری که که سینا روزبهانی، دبیر کارگروه سازگاری با کم آبی شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان نه آن را تایید و نه رد می‌کند . او معتقد است که جهاد کشاورزی خود باید مسئولیت آمارش را به عهده بگیرد. به گفته روزبهانی سندی به این مهمی نه بودجه کشوری برایش مشخص شده و نه دستگاهی برای پایش و رصد آمارتعیین شده. آب منطقه‌ای اما به دنبال این است که با دعوت از اساتید دانشگاه و سازمانهای مردم نهاد اتاق فکری را تشکیل دهد و بعد هم نظارت بر روند اجرا و رصد این اطلاعات را بر عهده آن بگذارد. اتاق فکری که البته هنوز مشخص نیست آیا اختیارت لازم برای برخورد با متخلفان را خواهد داشت یا خیر.
در این گفت‌و‌گو به موضوعاتی همچون آمار چاههای پلمب شده و وظایف هر دستگاه در سند سازگاری با کم‌آبی و اهرم اجرایی و نظارتی این سند پرداخته شد .
*یکی از اصلی‌ترین انتقاداتی که به گزارش عملکرد دستگاه‌های اجرایی در میزان صرفه جویی آب وارد شد بالاتر بودن درصد پیشرفت ارگان‌هایی مثل جهاد کشاورزی نسبت به آب‌منطقه‌ای بود. آقای روزبهانی چطور جهاد کشاورزی از برنامه جلوتر است و آب منطقه‌ای به عنوان متولی عقب‌تر؟
برنامه‌های دستگاه‌ها با هم متفاوت است. وظیفه ما این بود چاه غیرمجاز را ببندیم و از این طریق صرفه جویی انجام دهیم. ما این کار را انجام دادیم و گزارش پیشرفت‌مان را هم طبق برنامه آورده بودیم. در واقع آب منطقه‌ای هم از برنامه عقب نیست. این گزارش براساس برنامه‌ای است که تا پایان ۱۴۰۰باید انجام می‌شد که ما در ۶ماه نخست سال ۵۹درصد آن را محقق کردیم. مطابق همین برنامه ما در اصلاح و تعدیل پروانهها ۸۴درصد پیشرفت داشتیم.
*در گزارش ارائه شده قید شده که از ۲۵۰.۴میلیون متر مکعبی که باید تا پایان سال در بخش کشاورزی صرفه‌جویی می‌شد، ۲۶۵.۷میلیون متر مکعب محقق شده، شما این میزان از صرفه‌جویی را تایید می‌کنید؟
برای بخش کشاورزی تا سال ۱۴۰۵باید ۹۵۷.۶میلیون متر مکعب صرفه جویی صورت گیرد که از این میزان ۲۳۵میلیون مترمکعب را از طریق بستن چاههای غیرمجاز انجام می‌شود که وظیفه ما به عنوان آب منطقه‌ای و ۷۲۲.۶میلیون متر مکعب صرفه جویی آب هم به عهده سازمان جهاد کشاورزی است.
وظیفه اصلی با جهاد کشاورزی است و اگرجهاد گفته این کار را کرده است، من از آنها دفاع می‌کنم. ما اصلا نمی‌خواهیم بگوییم که آنها کوتاهی کردند و در این برنامه سعی می‌کنیم تا دوستانه پیش برویم.
جهادکشاورزی باید مسئولیت آمارش را خودش بر عهده بگیرد و قطعا در این حوزه جواب می‌دهد که چه‌طور توانسته این میزان از صرفه‌جویی را محقق کند.
مسئله دیگر آنکه به واسطه اینکه حجم پایینی از چاهها نه تنها در کرمان بلکه در خیلی از مناطق کشور به کنتور هوشمند وصل هستند؛ لذا تمامی این مناطق میزان صرفه‌جویی خود را براساس عملیات اجرایی خود می‌گویند. واقعیت این است که با توجه به هزینه بالای خرید و نصب کنتور هوشمند ما نمی‌توانیم همه چاهها را به کنتور هوشمند وصل کنیم، با این حال با کمک استاندار توانستیم تسهیلاتی برای نصب کنتور خصوصا در جنوب استان بگیریم اما فعلا براساس عملیات اجرایی این موضوع رصد می‌شود.
**اشاره داشتید که ۸۴درصد در اصلاح و تعدیل پروانه چاهها پیشرفت داشتید، میزان صرفه‌جویی آبی که از این طریق صورت گرفته چقدر بوده؟ چقدر این آمار واقعی است؟
ما پروانه ۱۷ هزار و ۸۷۱ حلقه چاه را باید تا پایان سال اصلاح و تعدیل کنیم. در ۶ماه نخست امسال هم توانستیم ۵۸۵۰ حلقه چاه را اصلاح و تعدیل کنیم که مجموعا ۵۲۱میلیون متر مکعب آب از این طریق صرفه‌جویی شده است. میزان تعدیل پروانهها هم با توجه به میزان توان آبخوان در هر منطقه صورت گرفته و در مناطقی که توان آبخوان بسیار پایین بوده کارگروه‌های استانی برای کاهش پروانه به میزان بیشتر از ۲۵درصد صورت گرفته.
*در کدام مناطق کاهش دبی پروانهها بیشتر از ۲۵درصد بوده؟
اطلاعی در این رابطه ندارم اما در خیلی از مناطق پروانهها به میزان ۲۵درصد هم کاهش نیافته و میزان کاهش براساس میزان توان آبخوان در هر منطقه صورت گرفته.
*یکی از وظایف آب منطقه‌ای در سند سازگاری با کم آبی پلمپ چاههای غیر مجاز است، تا کنون چه تعداد چاه پلمپ شده است؟
ما ۴۱۰۲چاه فرم پنج داریم و ۵۴۷۴ چاه فرم یک داریم . فرم پنج‌ها که مربوط به چاه‌هایی است که بعد از سال ۸۵بوده باید پر و بسته شوند اما فرم یک‌‌‌ها باید تعیین تکلیف شوند. طبق قانون مصوب مجلس هم آن‌‌هایی که قبل از سال ۸۵ حفر شدند تا سقف ۲۵متر مکعب در روز می‌توانند پروانه بگیرند که بایستی تعیین تکلیف شوند و حتی ممکن است بعضی از این چاهها پر شوند. در مجموع از ابتدای برنامه تا ۶ماه اول سال ما هزارو ۴۹۴ حلقه چاه را توانستیم ببندیم. ببینید حتی بستن یک حلقه چاه هم بدبختی دارد، باید نیروی انتظامی را هماهنگ کرد، دستور قضایی بگیریم و شورای تامین را تشکیل دهیم.
*به گفته شما اصلاح و تعدیل پروانهها منجر به صرفه‌جویی ۵۰۰میلیون متر مکعب آب شده است. به چه نحو می‌توان اطمینان حاصل کرد که میزان کاهش آب صرفا روی کاغذ نبوده؟
وقتی پروانه را اصلاح و تعدیل می‌کنیم، فرد به ما مراجعه می‌کند و پروانه اصلاح می‌شود اما واقعیت این است که صرفا در جایی که کنتور نصب باشد این صرفه‌جویی بالقوه تبدیل به بالفعل می‌شود. فرض کنید رفتیم بازدید کردیم، خوب چکار می‌توان کرد؟ من نوعی چکار می‌توانم انجام دهم ؟ آیا کنتوری دارم که آبش را قطع کنم؟ یا اصلا شرکت آب منطقه‌ای می‌تواند آب چاه کسی را که بیشتر از پروانه مصرف کرده قطع کند؟
در بحث نظارتی نمی‌توانیم کاری را پیش ببریم. باید این ارتباط دو سویه باشد و از طریق فرهنگ‌سازی این مورد را پیش ببریم.
* هیچ اهرم اجرایی برای برخورد ندارید؟
خیر. تا زمانی که کنتور نباشد هیچ اهرم اجرایی نداریم. وقتی که کنتور باشد این چاهها دست ما می‌آیند و می‌توانیم با قطع آب جلوی برداشت را بگیریم.
*در مصوبات و آیین‌نامه سازگاری با کم‌آبی این نظارت بر عهده کدام دستگاه گذاشته شده؟
اهرمی برای نظارت بر اجرای برنامه سازگاری با کم آبی دیده نشده است و فعلا هم چیزی در نظر گرفته نشده است.
* آقای روزبهانی ما ۲۴هزار حلقه چاه در استان داریم، چه تعداد از این چاهها مجهز به کنتور هوشمند هستند و مورد رصد قرار می‌گیرند؟
از ۲۴ هزار حلقه چاهی که هست حدود ۵هزار چاه مجهز به کنتور هوشمند است. در واقع شهرستان‌های بردسیر و رفسنجان وتاحدودی زرند مجهز به کنتور هستند و میزان آب مورد استفاده آن مانیتورینگ می‌شود.
*رصدی روی این ۵هزار حلقه چاه صورت گرفته که چقدر مطابق پروانه مصرف کردند، همه این ۵هزار کنتور فعالند؟
خیر هر ۵هزار حلقه چاه فعال نیستند و صرفا در این سه شهرستان ما این کنتورها را فعال کردیم که آمارش به حدود ۲هزار حلقه چاه می‌رسد.
*علت فعال نکردن همه ۵هزار حلقه چاه چیست؟
باید همه کشاورزان یک شهرستان نصب کنند و یا درصد نصب در یک شهرستان بالا رود تا به سیستم وصل شوند؛چرا که همین بعدها منجر به اختلاف می‌شود. بر فرض یک نفر می‌گوید که من چون قانونی عمل کردم و کنتور نصب کردم آب کمتری مصرف می‌کنم و همسایه‌ام چون نصب نکرده نه. برای همین هم صرفا در مناطقی که در نصب کنتور به درصد بالایی رسیدند کنتورها فعال خواهند شد.
* بودجه استانی سازگاری با کم آبی چقدر است؟
زمانی که کارگروه کشوری سازگاری با کم آبی تشکیل شد همان موقع اعلام کردند که ما یک قرون هم اضافه تر برای برنامه سازگاری با کم آبی نخواهیم داد و صرفا برنامه را منسجم کردیم. بودجه جداگانه‌ای برای بحث سازگاری با کم آبی داده نشده و تمام برنامه‌های مصوبی که داخل سند است، ردیف اعتباری دارد. برای نمونه جایگزینی کشت گلخانه ای از وظایف جهاد کشاورزی است و اصلا قرار نیست بودجه جداگانه‌ای برای این موضوع اختصاص دهند.
*در آخرین جلسه سازگاری با کم آبی مقرر شد تا ارگانی خارج از دستگاه‌های اجرایی بر آمار و گزارش‌های صرفه‌جویی آب نظارت کند، چه نهادی برای این امر انتخاب شد؟
ما یک نامه به تمامی دانشگاه‌ها و سازمانهای مردم نهاد مثل مرکز تحقیقات کشاورزی جنوب کرمان زدیم که می‌خواهیم اتاق فکری را به منظور نظارت و پایش برنامه سازگاری با کم آبی شکل دهیم. تا به حال نامه‌ها زیادی برای ما ارسال شده و از این موضوع استقبال کردند. بنا داریم که در قالب این اتاق فکر در بخش های مختلف حقوقی و اجتماعی و غیره این مسائل را پیش ببریم.
1822 | ۰۳/۰۹/۰۱
1821 | ۰۳/۰۸/۳۰
1820 | ۰۳/۰۸/۲۹