ریزگرد نفس اقتصاد شرق را گرفت

دست خالی شرق کرمان از اعتبارات

ریزگرد نفس اقتصاد شرق را گرفت

طوفان شن و ریزگرد مهم ترین مشکل شرق استان کرمان به شمار می رود و با اعتبارات ناچیز نمی توان گره از مشکلات این منطقه محروم گشود.

 الهام پِی‌پَر

گزارش

یران دارای ظرفیت های مختلف طبیعی، تنوع اقلیمی و آب و هوایی است و بر این اساس در مناطق شمال و غرب کشور شاهد بارندگی و نزول رحمت الهی هستیم اما در نقطه مقابل مناطق جنوب و شرق کشور بارندگی و پوشش گیاهی آن کمتر است و این امر زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است.

استان کرمان نیز که در شرق کشور و در منطقه ای کویری واقع شده از این امر مستثنی نیست و در این میان شرق استان به طور خاص تحت تاثیر ریزگردها، گرد و غبار و طوفان قرار دارد به طوری که هر ساله در ماه های مختلف سال شاهد افزایش غلظت هوا و طوفان شن در این منطقه هستیم.

ریگان و فهرج از جمله شهرستان های محروم استان کرمان هستند که اتفاقا با مشکل ریزگردها و طوفان شن هم مواجه هستند و این مساله مشکلات عدیده ای برای آنها به وجود آورده و علاوه بر اینکه سلامت مردم این مناطق تحت تاثیر قرار گرفته است، طوفان شن اقتصاد آنها را به شدت آسیب پذیر کرده است.

به گفته مسئولان تاکنون ۱۶ روستای ریگان به علت وضعیت ریزگردها و وقوع متعدد طوفان های شن خالی از سکنه شده است و مردم مجبور به ترک خانه هایشان شده اند. در آخرین مورد که دهم دی ماه جاری رخ داد ریگانی ها باز هم با طوفان شن و ریزگرد مواجه شدند و ۱۵۰ روستا در محاصره شن های روان قرار گرفت. این مساله باعث مسدود شدن یک ساعته مسیر «ریگان – نرماشیر» شد و رفت آمد در محور ترانزیتی «ریگان- ایرانشهر» هم به سختی انجام می شد.

جنگ ریگانی ها با طوفان شن

امین باقری فرماندار ریگان با اشاره به اینک ریزگردها و گرد و غبار در ریگان به صورت محلی است و در طول سال به دلیل وضعیت جغرافیایی منطقه شاهد طوفان و ریزگردها هستیم، افزود: از جمله دلایل این مسئله می توان به کم بودن پوشش گیاهی و خشک شدن سفره های زیرزمینی اشاره کرد که موجب به خطر افتادن سلامتی و محصولات کشاورزی مردم می شود.

 باقری با بیان این مطلب که فرهنگ سازی در جهت استفاده مفید از منابع آبی و حفظ محیط زیست از جمله فعالیت های صورت گرفته در شهرستان است، عنوان کرد: در برنامه کوتاه مدت مالچ پاشی انجام شده اما کاشت درختچه ها و پوشش گیاهان باید افزایش پیدا کند.

او با اشاره به اینکه شهرستان ریگان بعد از خوزستان دارای بیشترین فرسایش بادی در کشور است، اظهار داشت: علی رغم اینکه فعالیت های زیادی برای مقابله با ریزگردها و طوفان انجام می شود اما به دلیل استمرار طوفان های شن و ریزگردها در طول سال، اثرگذاری لازم را ندارد.

فرماندار ریگان با بیان این مطلب که باید روش های نوین و دانشگاهی جایگزین روش های فعلی شود، بیان کرد: برخی ها اعتقاد دارند که مالچ پاشی تاثیر منفی بر محیط زیست دارد که خب صحیح است اما این امر حداقل به ما فرصت می دهد که از سایر روش ها بتوانیم استفاده کنیم و تلفات را کمتر می کند از طرف دیگر روش های جایگزین مناسب اما گران قیمت است که در این زمینه مشکل اعتباری داریم.

او گفت: پروژه ای ۵ ساله برای مقابله با ریزگردها توسط اداره کل منابع طبیعی تعریف شد،  بخشی از تامین اعتبار آن مربوط به استان و بخش دیگر ملی بوده است که بر این اساس هر ساله باید مبلغ ۱۲۰ میلیارد تومان اختصاص پیدا می کرد اما اعتبار آن به طور کامل تامین نشد.

باقری با بیان این مطلب که میزان فرسایش خاک چند برابر فعالیت های انجام شده است، بیان کرد: ۳۰ درصد شهرستان ریگان کوهستانی است و شاهد سیلاب های مخربی هم در منطقه هستیم از طرف دیگر وضعیت ریزگردها در شرق استان بر مشکلات افزوده است.

مشکلات مالی مانعی برای بهبود وضعیت فهرج

در ادامه امیر باقری زاده فرماندار فهرج گفت: به صورت ترکیبی شاهد طوفان و ریزگردها در منطقه هستیم همچنین وضعیت شهرستان های همجوار و طوفان های ۱۲۰ روزه سیستان شهرستان فهرج را تحت تاثیر قرار داده است.

او با بیان این مطلب که خشکسالی سال های اخیر موجب شده تراکم درختان کهورها کم، سطح زیر کشت کشاورزی پایین بیاید و در نتیجه مناطق بیابانی بیشتر شود، ابراز داشت: ما درحال حاضر مشکل طرح و برنامه نداریم بلکه مشکلات ما در حوزه مالی است و اگر اعتبار لازم اختصاص پیدا کند تا چند سال آینده وضعیت منطقه بهتر خواهد شد.

شرق کرمان تشنه است

حجت الاسلام موسی غضنفرآبادی نماینده مردم بم، ریگان، نرماشیر و فهرج در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: در راستای بیابان زدایی اقدامات خیلی خوبی همچون مالچ پاشی، ایجاد تله های رسوب گیر، بیان زدایی و جنگل افزایی انجام شده و در دست اقدام است، همچنین مرحله بعد کمک و راهنمایی به ساکنین در مسیر ریزگردها است.

او اظهار داشت: «طرح جف» که توسط سازمان های بین المللی انجام شده در راستای بیابان زدایی منطقه شرق استان بوده است که بر این اساس در سال های ۸۵ و ۸۶ حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیارد تومان به این امر اختصاص پیدا کرده بود که عدد قابل توجهی بوده است.

نماینده مردم بم،ریگان، نرماشیر و فهرج در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مشکل اساسی ما کمبود آب است، تصریح کرد: ضرورت دارد که طرح انتقال آب از خلیج فارس یا دریای عمان انجام شود، هر چند این پروژه اعتبار بالایی را می طلبد اما این موضوع در آینده اجتناب ناپذیر است و واقعا یک نگرانی بسیار جدی است.

سد نسا پوشش گیاهی شرق کرمان را خشک کرد

مهدی رجبی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان با اشاره به اینکه ۲۰ درصد مناطق بیابانی کشور در استان کرمان واقع شده اند، افزود: از این تعداد حدود ۴.۷ آن حساس به فرسایش بادی هستند لذا بر اساس مطالعات انجام شده ما ۲۸ کانون حساس به فرسایش بادی در استان داریم.

او با بیان این مطلب که حدود ۴۶۰ هزار هکتار در استان مشمول کانون های به شدت حساس بادی هستند که از این تعداد حدود ۲۶۰ هزار هکتار آن یعنی ۶۰ درصد آن در شرق استان قرار دارند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان با اشاره به اینکه از ۱۶ شهرستان در شمال استان، ۱۳ شهرستان بیابانی و یا در معرض بیابانی شدن هستند، اظهار کرد: در این فرآیند عمده مشکل ما در شرق استان است که حدود ۵۰ درصد مساحت آن بیابانی است.

او تصریح کرد: دلیل اینکه شرق استان درگیر وضعیت گرد و غبار و ریزگردها است این است که شرق استان تحت تاثیر بادهای شمال (از کوه های سد نسا) و بادهای جنوب (هامون زابل) است.

رجبی با اشاره به اینکه فعالیت های بیابان زدایی از سال ۱۳۶۰ در شرق استان در حال انجام است و در این ۴۰ سال حدود ۴۵ هزار هکتار جنگل های بیابانی انجام شده است، اضافه کرد: اما در ادامه هامون در افغانستان خشک شد و شرق استان تحت تاثیر بادهای ۱۲۰ روزه سیستان قرار گرفت.

او اظهار داشت: در خصوص سد نسا باید گفت که در گذشته که هنوز سد ساخته نشده نبود آب به صورت سیلاب در دشت های ریگان و فهرج سرازیر می شد و شاهد رشد جنگل ها و پوشش گیاهی بودیم اما به مرور زمان که سد شروع به کار کرد متاسفانه پوشش منطقه خشک شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان ابراز داشت: بحث حق آبه که مطرح شده است که هنوز اجرایی نشده چرا که باید آب مازاد باشد تا اجرایی شود و حتی اگر هم اجرایی شود این آب به هیچ وجه کفایت نمی کند لذا در ساخت سد نسا شاید توجه لازم به بحث پوشش گیاهی منطقه نشده است.

اعتبارات جوابگو نیست

او ادامه داد: در سال ۹۵ طرح جامع ۵ ساله ای را جهت مقابله با گرد و غبار و ریزگردها ارائه کردیم که نیازمند ۵۳۷ میلیارد تومان اعتبار بود که در ادامه به دلیل افزایش قیمت ها و تورم، این اعتبار جوابگو نبود.

رجبی عنوان کرد: در ۴ سال اخیر در شرق استان حدود ۲۵۰ میلیارد تومان هزینه کردیم و فعالیت هایی همچون نهال کاری، مدیریت روان آب، تله های رسوب‌ گیر، بادشکن های غیر زنده و مالچ پاشی انجام شد و در حال حاضر نیز مال پاشی در فهرج در حال انجام است.

او با بیان این مطلب که با توجه به طوفان خیز بودن منطقه نمی توانیم ادعا کنیم که به طور کامل می توان شرایط را کنترل کرد اما می توان در قالب طرح های بیابان زدایی محیط پیرامونی را محافظت کرد، افزود: حدود هزار تا یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم تا بتوان امنیت نسبی برای مردم شرق استان ایجاد کنیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان بیان داشت: یک کار مشترک با رویکرد اجتماعی با سازمان ملل در حال حاضر تحت عنوان (احیای جنگل های تخریب یافته با تاکید بر اصلاح خاک های شور) در حال انجام است که به دنبال افزایش توان اقتصادی مردم محلی است تا مردم با انگیزه بیشتر در منطقه حضور داشته باشند و در راستای بیابان زدایی همکاری بیشتری داشته باشند.

او تصریح کرد: ۹۹ درصد اعتبارات ما ملی است لذا در سال جاری اعتبار ما در استان فقط ۱۵۰ میلیون تومان و اعتبار ملی حدود ۷۰ میلیارد تومان بوده است.

رجبی با اشاره به اینکه درخواست ما این است که در اعتبارات ۱۴۰۱، اعتبارات استانی بیشتری دیده شود، بیان کرد: در سفر رئیس جمهور به استان به دنبال این هستیم که مبلغ ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار در زمینه بیابان زدایی پیشنهاد بدهیم که اگر اختصاص پیدا کند ۹۰ درصد آن در شرق استان هزینه می شود.

طی چند سال گذشته مسئولان مربوطه خدمات و تلاش های فراوانی در راستای بیابان زدایی در شرق استان انجام داده اند اما واقعیت این است که با توجه به میزان گرد و غبار و طوفان خیز بودن منطقه این مقدار فعالیت برای رسیدن به امنیت لازم کافی نیست چرا که هر ساله شاهد به خطر افتادن سلامتی، کشاورزی و در مجموع زندگی مردم در شرق استان هستیم.

از طرف دیگر مشکل جدی و بسیار نگران کننده این منطقه، وضعیت آب است که باید چاره ای اساسی اندیشیده شود چرا که کمبود و نبود آن می تواند منجر به مهاجرت مردم و نابودی زندگی آنها در مناطق روستایی و حتی شهری شود لذا می طلبد مسئولان مربوطه در استان با تصمیمی جدی در سطح وزارتخانه های مربوطه برای حل این مسائل پیگیر امور باشند.