برنج ایرانی، به رنج ایرانی تبدیل شد

برنج ایرانی، به رنج ایرانی تبدیل شد

در حالی که طی ماه‌های اخیر قیمت برنج با نوسانات بالایی در بازار عرضه می شود و کارشناسان دلایل مختلفی برای آن عنوان می کنند، وزارت جهاد کشاورزی برای کنترل قیمتها سیاست کشت قراردادی را اتخاذ کرده است. برنج یکی از پرمصرف ترین غلات در جهان است که با توجه به شرایط خاص اقلیمی مورد نیاز برای تولید آن تنها برخی از مناطق دنیا قابلیت کشت آن را دارند. ایران نیز یکی از کشورهایی است که قابلیت کشت دارد و به طور خاص در مناطق شمالی کشور این محصول کشت می شود. اگرچه طی سالهای اخیر برخی مناطق دیگر از جمله زنجان و خوزستان نیز اقدام به کشت برنج کرده اند که خود مسائل و چالش های بسیاری را به همراه دارد. به طوری که مهدی عباسی رئیس انجمن زیتون کشور در خصوص تبعات کشت برنج در استان زنجان و بخش هایی از استان گیلان پیش از این به خبرنگار بازار گفته بود: یکی از اصلی ترین چالش‌های ما در این منطقه مسائلی است که کشت این محصول برای باغات زیتون ایجاد کرده است. در واقع کشت برنج در این مناطق که به اصلاح زیتون خیز است موجب شیوع یکسری بیماری های قارچی که مختص باغات و زیتون است شده است و عملکرد باغات زیتون را کاهش می دهد.

خشکسالی تولید برنج را در ۱۴۰۰ حدود ۲۰ درصد کاهش داد

بر اساس این گزارش، در حالی که ایران خود تولید کننده برنج است اما برای تامین نیاز بازار، بخش زیادی از برنج مورد نیاز خود را از کشورهایی همچون هند و پاکستان وارد می کند. به طوری که بر اساس جدیدترین گزارش منتشر شده از سوی سازمان فائو در سال زراعی ۲۰۲۰-۲۰۲۱ بیش از یک میلیون و ۳۳۰ هزار تن برنج آسیاب شده در ایران تولید شده است. همچنین در گزارش فائو آمده است: در سال زراعی ۲۰۲۰-۲۰۲۱ ایران وارد کننده بیش از یک میلیون و ۱۱۲ هزار تن برنج آسیاب شده بوده است.

با وجود اینکه نیمی از نیاز برنج کشور از طریق واردات تامین می شود به دلیل تغییر فرهنگ مصرف کنندگان طی یک تا دو سال اخیر شاهد استقبال مردم از برنج ایرانی هستیم. با این وجود طی ماه های اخیر افزایش بی سابقه قیمت برنج ایران یکی از پر چالش ترین مسائل مطرح در بازار بود که دلایل مختلفی برای آن از سوی مسئولان مطرح شده و می شود. به طوری که پرویز اوسطی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس به خبرنگار بازار گفت: بالا رفتن قیمت برنج ایرانی چند دلیل خاص داشت؛ اول اینکه به دلیل خشکسالی با ۲۰ درصد کاهش تولید مواجه بودیم. از سوی دیگر اینکه ذائقه مردم هر سال بیشتر به سمت مصرف برنج ایرانی متمایل می شود بخصوص اینکه برنج ایرانی کیفیت بالایی دارد و لذا اگر توان خرید باشد مردم طالب آن هستند بنابراین تقاضا برای برنج ایرانی افزایش یافته و به تبع قیمت ها بالا کشیده است. در این بین مسئولان سازمان حمایت از مصرف کنندگان نیز بارها اعلام کرده اند: درست است که برنج مشمول قیمت گذاری تثبیتی است اما متولی تولید، تامین و مدیریت این کالا وزارت جهاد کشاورزی است و با توجه به اعلام قیمت، برخورد با متخلفان در این حوزه با این وزارتخانه است.

با این وجود اگرچه قیمت برنج کماکان در بازار نوسانات بالایی دارد و نظارت چندانی بر قیمت ها صورت نمی گیرد اما به گفته «شایگان ادیبی» مجری طرح برنج وزارت جهاد کشاورزی رویکرد وزارت جهاد کشاورزی برای کنترل قیمتها، کشت قراردادی برنج است تا دست واسطه ها کوتاه و از کشاورزان حمایت شود. حال باید دید طرح کشت قراردادی برنج که در استان مازندران نیز شروع شده است چقدر می تواند در کنترل قیمت ها و حمایت از کشاورزان در زمان برداشت برنج و همچنین حمایت از مصرف کنندگان موثر واقع شود.

افزایش هزینه های تولید و حضور واسطه‌ها

مهدی رضایی کارشناسان بخش کشاورزی نیز به خبرنگار بازار گفت: یکی از موضوعات مهم در بحث افزایش قیمت برنج به بالا رفتن هزینه های تولید برمیگردد؛ به طوری که در بحث هزینه کارگری، قیمت نهاده های تولید و دیگر هزینه های مربوطه شاهد افزایش قیمتها تا ۲۰۰ درصد هستیم. 

رضایی افزود: در واقع نسبت به سال قبل افزایش قیمت برنج ایرانی حدود ۵۰ درصد بوده است و قیمت برنج خارجی نیز افزایشی حدود ۳۰ درصد داشته است. با این وجود باز هم شاهد هستیم که مصرف کنندگان راغب به مصرف برنج ایرانی هستند و این خود نشان از کیفیت بالای محصول ایرانی دارد. لذا انتظار می‌رود دولت با سیاست هایی که به کار می‌گیرد و با قطع کرد دست واسطه‌ها شرایط دسترسی مصرف کنندگان به برنج ایرانی با کیفیت با قیمت مناسب را فراهم سازد.  وی ادامه داد: مساله اینجا است که در مقطعی به دلیل یکسری موانع موجود واردات برنج محدود شد و با کم شدن برنج خارجی در بازار برخی افراد سودجو نیز برنج ایرانی را با قیمت های چند برابری به بازار تزریق کردند. این در حالی است که دست کشاورز از چنین سودهایی کوتاه مانده است و دلالان در این بین بیشترین منفعت را دریافت کرده اند.

برنج هفدهمین محصول تولیدی ایران از نظر حجم در سال ۲۰۲۰

گفتنی است در حالی که محصول برنج به عنوان هفدهمین محصول تولیدی ایران از نظر حجم تولید محسوب می شود که بر اساس گزارشات منتشر شده در سال زراعی ۲۰۲۰-۲۰۲۱ کشور چین بیش از ۱۴۸ میلیون تن برنج آسیاب شده تولید کرد که این حجم بالاتر از هر کشور دیگری بوده است. این در شرایطی است که هند نیز با تولید ۱۲۲ میلیون تن برنج آسیاب شده در آن سال زراعی در جایگاه دوم قرار گرفت.

این گزارش همچنین نشان می دهد: در بحث تولید کنندگان برتر پس از چین و هند کشورهای «اندونزی با ۳۵ میلیون تن، بنگلادش با ۳۴ میلیون تن، ویتنام با ۲۷ میلیون تن، تایلند با حدود ۱۹ میلیون تن، برمه با ۱۲ و نیم میلیون تن، فیلیپین با ۱۲ میلیون تن، پاکستان با حدود ۸ و نیم میلیون تن و برزیل با ۸ میلیون تن» در جایگاه سوم تا دهم دنیا جای دارند.