پروژه فاضلاب پای فرونشست را به کرمان باز کرد؟

پروژه فاضلاب پای فرونشست را به کرمان باز کرد؟

رئیس کمیسیون عمران شورای شهر کرمان: در برخی نقاط شهر هر سه، چهار ماه یک بار فرونشست داریم

سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دفتر منطقه‌ای جنوب شرق کشور: در مورد پروژه‌های جدید نظیر طرح‌های اقدام ملی مسکن مطالعات فرونشست  به عنوان پیوست بحران لازم است که  صورت گیرد.

۲ماه از فرو رفتن یک کامیون حمل بتن هنگام اجرای پروژه فاضلاب در بلوار شهدای خانوک می‌گذرد. راننده همان شب راهی بیمارستان شد و کامیون از شکاف ایجاد شده، درآمد اما عمق چند متری زمین در محل حادثه نشان می‌دهد که بحران فروریزش و یا فرونشست در کرمان جدی است. موضوعی که حتی پای آن در جلسه معارفه استاندار جدید کرمان هم کشیده شد و زینی‌وند قبل از خداحافظی با کرمان نسبت به این امر هشدار داد و از استاندار جدید خواست تا این موضوع را جدی بگیرد. نامه زینی‌وند دو ماه قبل به شهرداری ارسال شده، هر چند که ۲سال قبل در قانون مدیریت بحران کشور این موضوع دیده شد و از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خواسته شد تا این موضوع را در طرح‌های تفصیلی و جامع شهرها مد نظر قرار دهد.  اطلاعات مناطق بحرانی کرمان از نظر فرونشست محرمانه است اما رئیس کمیسیون عمران شورای شهر کرمان روز گذشته از شهرک مطهری نام برده و اعلام کرده که برخی مناطق کرمان سه یا ۴ماه یک بار دچار فرونشست می‌شوند، موضوعی که به  گفته  ایرانمنش  با شروع پروژه فاضلاب شدت گرفته.

کرمان یکی از ۴ ضلع مربع فرونشست در کشور است. از مجموع ۳۱ استان کشور همه استان‌ها به جز گیلان در موقعیت فرونشست قرار گرفتند،‌اما وضعیت در ۴ استان کرمان، تهران، خراسان رضوی و اصفهان بحرانی است و آن طورکه زینی وند در جلسه معارفه استاندار جدید کرمان اعلام کرد، وضعیت کرمان به نسبت ۴ استان دیگر بدتر است:«۶میلیارد متر مکعب آب از دل زمین بیرون کشیده می‌شود و استان کرمان در حوزه فرونشست زمین رتبه اول کشور را  دارد و من می ترسم که اینجا این حرف را باز کنم؛ چرا که به لحاظ روانی مردم اذیت می‌شوند اما این موضوع بسیار خطرناک است و باید به سرعت برداشت آب از زمین را متوقف کنیم.»

اولین دشتی که دچار فرونشست شد از دشت رفسنجان بود و آن طور که محمد محمد حسنی، سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دفتر منطقه ای جنوب شرق کشور به «کاغذ وطن» می‌گوید، اکنون  تمام دشت‌های کرمان تحت تاثیر فرونشست قرار دارد:« شهرهای کرمان تا محدوده زرند، زنگی آباد و کاظم آباد،زرند و شهرستان‌های سیرجان و رفسنجان و نوق و در جنوب استان عنبرآباد و منوجان و ارزوئیه  مناطقی هستند که با بیشترین تاثیر را از این بحران مواجه هستند.»

فرونشست در طرح تفصیلی لحاظ شود

موضوع فرونشست ۲سال است که  وارد ادبیات شهری شده است. به طوریکه در ۴بخش از ۷ ردیف بند ض ماده ۱۴  قانون مدیریت بحران کشور موضوع فرونشست و اهمیت در نظر گیری آن در سکونتگاه‌ها و شریان‌های حیاتی  مطرح شده  و از نهادها و ارگان‌های اجرایی درخواست شده تا این موضوع را در طرح‌های تفصیلی و جامع شهرها مد نظر قرار دهند. 

اینکه کدام مناطق از شهر کرمان در شرایط بحرانی‌تری قرار دارند، موضوعی است که اطلاعات آن محرمانه است اما منصور ایرانمنش، رئیس کمیسیون عمران شورای شهر کرمان یکی از این مناطق را شهرک مطهری اعلام کرده و از نامه‌ای خبر داده که از سوی استانداری به شورای شهر ارسال شده. او در این رابطه به «فردای کرمان» گفته است:«در این نامه، به قنوات در شهر به خصوص در شهرک مطهری اشاره شده که بر روی آن‌ها ساخت‌وساز صورت گرفته و همین، باعث فرونشست شده است. در این نامه، خواسته بودند شهرداری با هماهنگی زمین‌شناسی موضوع را بررسی کند. اما رسیدگی به این امور در حوزۀ وظایف راه و شهرسازی است نه شهرداری. برای ما هم جای تعجب بود که چرا این نامه به شهرداری ارجاع شده است». ایرانمنش همچنین در این گفت و گو از فرو رفتن زمین در برخی نقاط دیگر شهر خبر داده و آن را به اجرای پروژه فاضلاب ربط داده است«در برخی نقاط شهر هر سه، چهار ماه یک بار فرونشست داریم که شهرداری آن را اصلاح می‌کند ولی دوباره تکرار می‌شود. با توجه به اینکه با اجرای پروژۀ فاضلاب فرونشست بیش‌تری داریم در شهر مشاهده می‌کنیم و این در آینده ممکن است بیش‌تر از این، خود را نشان دهد؛ نیاز است مطالعات جامعی در این خصوص انجام و از پیشرفت آن پیشگیری شود».

فرونشست از حوالی دشت‌های اطراف شهر به مناطق شهری رسیده است. بنا به توضیحات محمد حسنی، در سطح کرمان از منطقه ماهان تا زرند؛ یعنی هر جایی برداشت آب بوده ما پهنه‌های فرونشستی داریم. اما اینکه آیا ساخت و ساز  انجام شده بر این پهنه‌ها ، خطرناک است و نیاز به تخلیه است؟ سوالی است که او در پاسخش می‌گوید: « با توجه به اطلس فرونشست و در مناطقی که نرخ فرونشست به طور قابل توجه پیش رونده است بایستی زیرساخت‌ها به صورت دقیق بررسی شود؛ چرا که فرونشست به عنوان یک بحران جدی تلقی می‌شود و در واقع باید دید که  در محدوده زیرساخت‌های واقع در این پهنه بحث فروریزش مطرح است یا خیر؟ توصیه می‌شود در سکونتگاه‌ها و موقعیت شریان‌های حیاتی،  بر حسب نیاز و با توجه به ریز پهنه بندی نقشه‌های سازمان نقشه برداری بررسی انجام گیرد اما در مورد پروژه‌های جدید نظیر طرح‌های اقدام ملی مسکن این مطالعات به عنوان پیوست بحران لازم است که  صورت گیرد .»

ساختمان‌های فاقد شناژ تخلیه شدند

فرونشست در مناطق سکونتگاهی استان از ده سال قبل با گنج آباد منوجان شروع شد. شکاف‌هایی که با سیلاب سال گذشته دهن باز کردند و دوباره نمایان شدند. بعد از آن بود که بحث تخلیه این روستا برای دومین بار مطرح شد. سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دفتر منطقه‌ای جنوب شرق کشور در خصوص آخرین اقدام انجام شده در خصوص گنج‌آباد، منوجان و بخش‌هایی از مناطق جنوبی استان که طی سیلاب دی ماه شکاف‌هایی تا عمق دو متر نمایان شد،‌می‌گوید: «در مناطق جنوبی بعد از سیل دی ماه در منطقه عنبرآباد و بخش‌هایی از منوجان شکاف‌هایی در مناطق سکونتگاهی پیدا شد و مقرر شد  تا ساختمان‌های فاقد شناژ تخلیه شده و برای مابقی هنوز در حال مطالعات هستیم که ایمنی سازه‌ها بررسی شود.»

به گفته سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دفتر منطقه‌ای جنوب شرق کشور با توجه به وضعیت بحرانی کرمان از نظر فرونشست بایستی دقت بیشتری در اجرای پروژه‌های فاضلاب صورت گیرد:«سطح شهرها به واسطه تغذیه آبخوا‌ن‌ها به لحاظ فاضلاب تزریقی تراز آب زیرزمینی تقریبا در تعادل با برداشت‌ها است، اما اگر اجرای شبکه فاضلاب بدون توجه به این موضوع باشد یعنی بحث تراز آبهای زیرزمینی کنترل نشود، می‌تواند خطر آفرین باشد و بر توسعه فرونشست بیفزاید. بحث فاضلاب از لحاظ اجرا اقدامی مثبت و قابل قبول به لحاظ شاخص‌های توسعه پایدار است اما موضوعی که باید در بحث انتقال آب فاضلاب توجه شود این  است که  تراز پیزومتری آب منطقه پایین نرود.»