تئاتر افراد دارای معلولیت؛ صحنه‌ای از امید و توانایی

تئاتر افراد دارای معلولیت؛ صحنه‌ای از امید و توانایی
ایرنا
ششمین جشنواره منطقه‌ای تئاتر افراد دارای معلولیت از بیستم آذر آغاز و در بیست و چهارم این ماه در کرمان به کار خود پایان داد.
جشنواره منطقه‌ای تئاتر افراد دارای معلولیت (کویر) که از بیستم آذر در کرمان آغاز به کارکرد، فرصتی برای نگاه نو و متفاوت به هنر معلولان از دریچه تئاتر است تا ضمن آشنایی جامعه با توانمندی‌های ویژه این قشر، مفاهیم انسانی نیز توسط آنان به مخاطبان منتقل شود.
این رویداد به همت سازمان بهزیستی کشور، اداره کل بهزیستی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان روز سه‌شنبه بیستم آذرماه در شهر کرمان آغاز شد و آثار گروه‌های شرکت‌کننده از استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و یزد به روی صحنه رفت.
جشنواره‌ای که در سالن‌های تئاتر شهر، پلاتو صنعتی، پلاتو علی معلم و سالن رودکی شهر کرمان برپا شد و به گفته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان فرصتی را فراهم کرده تا تعامل میان هنرمندان استان و دیگر مناطق کشور افزایش یابد، همچنین زمینه مناسبی برای نمایش قابلیت‌های هنری این افراد به وجود آید.
*میدان نمایش استعدادهای پنهان
محسن روحی تأکید کرد بر این باور است که تئاتر معلولان تأثیر عاطفی عمیقی بر مخاطبان دارد و گفت: وقتی یک مخاطب با اجرای هنرمندان دارای معلولیت مواجه می‌شود، توانایی این افراد را به چشم می‌بیند و به این باور می‌رسد که محدودیت‌های جسمی نمی‌توانند مانعی برای رسیدن به اهداف باشند. این پیام امید و انگیزه‌ای است که این هنرمندان به جامعه منتقل می‌کنند.
او جشنواره تئاتر افراد دارای معلولیت را میدان نمایش اراده‌ها و ابزار رشد جامعه توصیف و اضافه کرد: تئاتر که تلفیقی از چند هنر محسوب می‌شود، از اهمیت بالایی برخوردار است. در حوزه معلولان، این اهمیت از چند جنبه بیشتر می‌شود؛ هم جامعه به چنین فعالیت‌هایی نیاز دارد و هم مسئولان باید به این افراد توجه کنند؛ زیرا افراد دارای توانمندی‌های ویژه، نیازمند بستری برای بروز و نمایش قابلیت‌های خود هستند.
موضوعی که مدیرکل بهزیستی استان کرمان نیز از آن به‌عنوان بهترین ابزار برای کنترل مناسبات اجتماعی نام برد و گفت: ابتدا گمان می‌کردیم توانمندسازی افراد دارای معلولیت وجود ندارد؛ اما پس از سال‌ها تجربه و آزمون‌وخطا متوجه شدیم که راه‌های مختلفی برای این امر وجود دارد.
علیرضا وحیدزاده ادامه داد: در حقیقت، این ما هستیم که محدودیت‌ها را ایجاد می‌کنیم، اگر فضای زندگی مناسب نباشد و فرصت‌ها فراهم نشود، افراد دارای معلولیت ناگزیر خواهند بود در خانه و از تعاملات اجتماعی باز بمانند.
*پای صحبت هنرمندان
اما وقتی پای صحبت کارگردانانی که با معلولان کار هنری را تجربه کرده‌اند می‌نشینیم به نکات جالب و مهمی می‌رسیم که ارزش شنیدن دارند، از جمله “احسان رضوانی” کارگردان نمایش کرمانی «پای قبه سبز» که به‌عنوان نمایش افتتاحیه جشنواره اجرا شد.
اثر ارائه شده در این جشنواره به قلم مسعود گنجعلی‌خانی است. داستان درباره ۲ کودک در محله‌ای قدیمی کرمان است که ساعت گمشده‌ای را پیدا می‌کنند و تصمیم می‌گیرند آن را به صاحبش برگردانند. در این مسیر با افراد مختلفی مواجه می‌شوند که تلاش می‌کنند ساعت را از آنها بگیرند. در نهایت، این ۲ کودک به این نتیجه می‌رسند که باید ساعت را به خادم مسجد یا تکیه «پای قبه سبز» برسانند. این اثر به‌نوعی نگاهی به صداقت و تلاش بی‌وقفه این کودکان برای انجام کاردرست دارد.
رضوانی با بیان اینکه برگزاری چنین جشنواره‌هایی می‌تواند تأثیر زیادی در شناسایی استعدادها و ارتقای تعامل میان هنرمندان داشته باشد گفت: به‌عنوان یک کارگردان، مطمئناً در کارهای آینده‌ام از این هنرمندان بهره خواهم برد، هنرمندانی که شاید پیش‌ازاین هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم که توانایی ایفای نقش در آثار تئاتری را داشته باشند. این جشنواره‌ها نشان می‌دهد که هنرمندان دارای معلولیت چه استعدادهای شگفت‌انگیزی دارند.
* تجربه ۱۷ساله با فرشته‌های زمینی
اعظم باقری، کارگردان نمایش «روزنه امید» و شرکت‌کننده در بخش بزرگسال ششمین جشنواره منطقه‌ای تئاتر افراد دارای معلولیت نیز از تجربه ۱۷ ساله‌اش در کار با کودکان کم‌توان ذهنی، مشکلات اجرای آثار نمایشی مرتبط با معلولان و لزوم حمایت بیشتر نهادهای فرهنگی گفت.
این کارگردان یزدی با اشاره به چالش‌ها و دستاوردهای تئاتر معلولان گفت: ۱۷ سال است که با کودکان کم‌توان ذهنی کار می‌کنم البته به طور اتفاقی با این گروه آشنا شدم و به آنها لقب فرشته‌های زمینی دادم. نمایش ما به مشکلات کودکان کم‌توان ذهنی با معلولیت‌های گفتاری، جسمی و ذهنی می‌پردازد و تلاش دارد مسائلی را که این کودکان در خانواده، فامیل، جامعه و محله با آن مواجه هستند، به تصویر بکشد.
او با اشاره به سختی‌های کار با گروه‌های معلولان بیان کرد: هر گروه معلولیت سختی‌های خاص خود را دارد برای مثال بچه‌های کم‌توان ذهنی چالش‌های ویژه‌ای در درک نمایش دارند و افراد دارای معلولیت جسمی ممکن است از لحاظ ذهنی سالم باشند و کار با دیالوگ‌ها برایشان آسان‌تر باشد؛ اما مشکلات جسمی‌شان چالش‌های دیگری ایجاد می‌کند. به‌طورکلی هر گروه سختی‌های خود را دارد و این سختی‌ها باید از سوی مخاطبان درک شوند.
کارگردان نمایش «روزنه امید» گفت: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، نبود حمایت کافی از این آثار است. چرا بهزیستی نباید همکاری بیشتری داشته باشد؟ چرا ما نمی‌توانیم آثار خود را در تالارهای بزرگ شهر اجرا کنیم؟ چرا باید تنها جشنواره‌های محدود برای معلولان برگزار شود؟ ما نیاز به حمایت داریم تا بتوانیم آثارمان را به طور عمومی اجرا کنیم و دیده شویم.
وی تصریح کرد: اگر فرهنگ و ارشاد اسلامی یا دیگر نهادها بتوانند برنامه‌ریزی کنند ما حداقل ۱۵ روز در سال زمان اجرای عمومی داشته باشیم قطعاً نمایش‌های مرتبط با معلولان بیشتر دیده خواهد شد. این مسئله درد بزرگی است که ما هنوز با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم.
نمایش دُهتُک
«دُهتُک» نیز اثری درباره ازدواج اجباری دختران بلوچ با بازی هنرمندان دارای معلولیت است که در این جشنواره اجرا شد و راضیه حسین‌پور کارگردان آن گفت: من ۲ فرزند دارم که یکی مشکل شنوایی دارد و دیگری «سی‌پی» است؛ زندگی با این ۲ فرزند تجاربی را برایم رقم زده که من به آن واسطه می‌توانم بچه‌ها را درک کنم و می‌دانم چه مواردی آنها را خوشحال می‌کند. من پیش از کارکردن با این بچه‌ها دچار افسردگی بودم؛ اما وقتی با آنها هستم ذهنم از قید همه چیز آزاد می‌شود.
این هنرمند اهل سراوان استان سیستان و بلوچستان ادامه داد: واژه دُهتُک در زبان ما به معنای دختربچه است، اعضای نمایش دُهتُک گروه ترکیبی از بازیگران معلول هستند و ۲ بازیگر همراه داریم.
حسین‌پور درباره قصه نمایش دُهتُک گفت: نمایش ما یک اثر بوم محلی است که یکی از داستان‌های قدیمی ما را شامل می‌شود. این نمایش به آداب‌ورسوم ما، مانند ازدواج‌هایی که به‌زور انجام می‌شود، می‌پردازد. نویسنده این متن یکی از همکارانم است و من در کنارش بودم.
کارگردان نمایش حضور یافته در جشنواره منطقه‌ای کویر کرمان گفت: انجام یک کارگروهی آن هم تئاتر روی همه افراد به‌خصوص معلولان تأثیرات مثبتی خواهد داشت. به طور مثال یکی از بچه‌های ما که دیالیزی است، به شوق اجرای نمایش‌ها و روابطی که در آنجا برقرار می‌کند، هفته‌ای سه بار دیالیز می‌رود؛ اما به این خاطر که در نمایش‌ها حضور دارد، شاداب‌تر و فعال‌تر شده است.
اختتامیه ششمین جشنواره منطقه‌ای تئاتر افراد دارای معلولیت (کویر) روز جمعه بیست و سوم آذرماه در کرمان برگزار شد.