خشکسالی و تابآوری اجتماعی. علی احمد رفیعیراد
تابآوری جمعی به عنوان پتانسیل اجتماع در معرض خطر، با هدف حفظ یا رسیدن به سطح مناسبی از عملکرد، برای سازگاری یا مقاومت در برابر تغییرات تعریف میشود. در حالت آرمانی مشتمل بر پایداری، بازیابی و دگرگونی است بر این اساس سیستمی تابآور است که ظرفیت جذب فشارها یا نیروهای ویرانگر به وسیله پایداری و سازگاری، ظرفیت اداره، حفظ ساختارها و عملکردهای اساسی و ویژه در طی سوانح و ظرفیت بازیابی «برگشت به تعادل» پس از یک سانحه را در خود داشته باشد. در اینجا بحث تابآوری جمعی در مواجهه با پیامدهای خشکسالی مطرح است. با توجه به بنیانی بودن آب برای زندگی آدمی، خشکسالی پرهزینهترین مخاطره طبیعی است. نتایج تحقیقات نشان میدهد گرچه اجتماعات نمیتوانند تمامی پیامدهایی که خشکسالی بر آنها تاثیر میگذارد را کنترل کنند، اما توانایی تغییر شرایطی که به ارتقاء تابآوری آنها میانجامد را دارند. آنها میتوانند از طریق پاسخ به شوکها و استرسها و همچنین ظرفیتسازی و یادگیری اجتماعی، مثل تنوع معیشتی، استراتژیهای تطبیق معیشت، توجه و برجسته کردن ظرفیتهای بومی، محلی و اقلیمی، توجه به دانش بومی، متناسبسازی کشت، مصرف و بازار، تابآوری را به صورت فعال ارتقاء دهند. روشن است که چنین مواردی به قبل، حین و بعد از بحران تقسیم میشود که به معنای آمادگی و داشتن آستانه تحمل، توانایی سر کردن و مدیریت بحران و جلوگیری از بازگشت شرایط شکننده است. برای افزایش تابآوری جمعی باید اجتماعات محلی و گروههای هدف تقویت شوند. اجتماع محلی باید به این باور برسد که منابع و شرایط تغییر کرده و نمیتواند به روشهای سابق زندگی بسامانی داشته باشد.