نابودی عمارت ملی در سایه نبود اعتبار. «تخت درگاه قلی‌بیگ» در معرض تخریب 

گزارش | فردای‌کرمان 

پس از گذشت حدود یک سال و نیم از مرمت عمارت تاریخی «تخت درگاه قلی‌بیگ» در شهر کرمان، این بنا مجدد، در معرض آسیب قرار گرفته و بیم آن می‌رود در آینده‌ای نزدیک، به پناهگاهی برای معتادان و افراد کارتن‌خواب تبدیل شود.

بعید است کسی این بنا را بشناسد و تصاویری که پاییز سال ۹۹ از وضعیت‌ اسف‌بار آن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد را فراموش کرده باشد؛ تصاویری که نشان می‌داد این بنای ثبت ملی کاملا رها شده بود، در گوشه‌گوشۀ آن آتش روشن کرده و دیوارها را سیاه کرده بودند، روی دیوارهای آن یادگاری نوشته و برخی از سنگ قبرهای داخل آن را از جا درآورده و دزدیده بودند. آن زمان، گفته می‌شد این بنای بی‌پناه، مورد تخریب فاجعه‌آمیز عده‌ای که گویا از معتادان متجاهر بودند قرار گرفته است.

پس از انتشار آن تصاویر و واکنش‌های اعتراضی دوست‌داران میراث‌فرهنگی و رسانه‌ها، اداره میراث‌فرهنگی پروژۀ مرمت را شروع کرد و اگرچه اجرای آن، با فرازونشیب‌هایی همراه بود اما به سرانجام رسید.

تخت درگاه قلی بیگ در اختیار بخش خصوصی

در ادامه، مناقشاتی بر سر تعیین کاربری این بنا شکل گرفت تا اینکه در نهایت، میراث‌فرهنگی طی تفاهم‌نامه‌ای، بنا را در اختیار «انجمن دیده‌بانان میراث و تمدن کارمانیا» قرار داد تا فعالیت‌های فرهنگی در آنجا داشته باشند. اما به گفتۀ امید ابراهیمی مدیرعامل این انجمن، به‌دلیل اینکه برای تامین امنیت این بنا پس از مرمت فکر اساسی نشده، سرقت‌‌های زیادی از آن صورت می‌گیرد؛ از سرقت کابل برق پروژکتورها گرفته تا همین چند روز پیش که درهای فلزی عمارت، دزدیده شده است. او با اشاره به وضعیت بحرانی که این بنا دارد، از استانداری و شهرداری و میراث‌فرهنگی می‌خواهد که هرچه زودتر برای نجات تخت درگاه قلی‌بیگ اقدامی انجام دهند تا هم حرمت این بنای تاریخی حفظ شود و هم، بودجه‌ها و تلاش‌های گذشته سوخت نشود و به نقطۀ صفر برنگردیم.

تخت درگاه قلی‌بیگ در دامنۀ کوه‌های شرق شهر کرمان و نزدیکی پروژۀ بام‌کرمان واقع شده است.

محمد دانشور مولف کتاب از قلعه دختر تا دقیانوس دربارۀ این بنای تاریخی می‌نویسد: «این مکان مقبرۀ یکی از نوادگان بیرام بیگ به نام درگاه قلی‌بیگ از امرای اواخر دوره صفویه و رئیس ایل افشار در کرمان ‌است. وی، تنها فرد معروف افشار بود که طی ۱۵۰ سال بعد از گنجعلیخان نامش بر سر زبان‌ها بوده ‌است».

دانشور در ادامه با نقلی از دکتر باستانی پاریزی  می‌نویسد: «درگاه قلی‌بیگ در کرمان موقعیت مناسبی به دست آورد و قسمتی از سرآسیاب فرسنگی را جزو املاک خود ساخت. وی در جوار باغ بیرم‌آباد، در دل کوه ساختمان زیبایی به وجود آورد و در پایین کوه نیز دریاچه‌ای ایجاد نمود و آب سرآسیاب فرسنگی را با مجرایی که در دل سنگ کنده بود به پایین دریاچه رساند، که آثار دریاچه هنوز در کنار تخت باقی است».

 این بنا با شمارۀ ۳۶۳۵ در اسفندماه ۱۳۷۹ به ثبت ملی رسیده است.

امید ابراهیمی ادامه داد: «بعد از اینکه بنا سرپا شد، میراث‌فرهنگی طی تفاهم‌نامه‌ای این بنا را در اختیار انجمن ما قرار داد تا برنامه‌های فرهنگی در آنجا اجرا کنیم و رفت‌وآمدهایی در این بنا صورت گیرد».

*سرقت از بنا در نبود دوربین نظارتی

او بیان کرد: «اما مدتی بعد از شروع فعالیت ما، سرقت‌ها از این بنا شروع شد. ابتدا کابل برق پروژکتوری که در قسمت بالای تخت درگاه قلی‌بیگ بود را بریدند و بردند. فضا تاریک شد، برای رفع این مشکل، پیگیری کردیم، شهرداری پروژکتورهای پایین را روشن نگه می‌گذاشت تا این محیط، از تاریکی مطلق خارج شود».

او افزود: «بعد از این، سارقان، پنجره‌های مشبک چوبی عمارت را که حفاظ نداشتند، شکستند و برخی اشیای داخل بنا را بردند».

وی یادآور شد: «حدود دو ماه است که برق این بنا کاملا قطع شده و سرقت‌ها در تاریکی انجام می‌شود».

ضرورت  توجه و رسیدگی فوری

مدیرعامل انجمن دیده‌بانان میراث و تمدن کارمانیا تاکید کرد: «نیاز است استانداری و میراث‌فرهنگی و شهرداری و هر ارگان و سازمان دولتی یا شخصی که بتواند حامی بناهای تاریخی باشد و حتی خانواده‌های افرادی که در این بنا دفن هستند کمک کنند تا فکری به حال امنیت تخت درگاه قلی‌بیگ شود».

وی اظهار کرد: «این عمارت در وضعیت بسیار آسیب‌پذیری قرار گرفته و اگر به موقع اقدامی نشود، همۀ هزینه‌های هنگفتی که پیش از این شده نیز سوخت می‌شود».

ابراهیمی با بیان اینکه همین الان هم برای رسیدگی به وضعیت بنا دیر است، گفت: «از دوست‌داران میراث و علاقمندان به بناهای تاریخی هم تقاضا دارم اگر در ساعات شب در آن محدوده تردد می‌کنند، توجه کنند و اگر دیدند کسی در آنجا در حال تخریب و سرقت یا صدمه زدن به بناست، به پلیس اطلاع دهند».

عمارت تخت درگاه قلی‌بیگ کرمان در حالی به چنین وضعیتی دچار شده که در حاشیۀ مسیری واقع شده که در تیررس نگاه بسیاری از گردشگران و میهمانان و مسافران است. انتظار می‌رود در آستانۀ نوروز برای سرپا نگه داشتن این بنا اقدام فوری انجام شود.

عمارت تخت درگاه قلی‌بیگ کرمان در حالی به چنین وضعیتی دچار شده که در حاشیۀ مسیری واقع شده که در تیررس نگاه بسیاری از گردشگران و میهمانان و مسافران است. انتظار می‌رود در آستانۀ نوروز برای سرپا نگه داشتن این بنا اقدام فوری انجام شود