تغییراقلیم و تغییرات دمایی. سپیده رحمن‌پور
از زمانی که تغییر اقلیم و پیامدهای ناخوشایند آن در راستای آگاهی افکار عمومی مطرح شد و متعاقب آن هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم شکل گرفت، همواره بر افزایش دما و شکل‌گیری امواج شدید گرمایی به‌عنوان یکی از آثار نامطلوب این ابر چالش تأکید شده است. دما متغیری ترمودینامیکی و شاخصی حائز اهمیت در آب و هواشناسی است. افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای به‌ویژه دی‌اکسیدکربن در جو سبب افزایش میانگین دمای زمین و گرمایش جهانی و در پی آن تغییر اقلیم شده است؛ به‌نحوی که در دهه‌های اخیر با وجود یکسان نبودن الگوی گسترۀ دمایی، در مقادیر دماهای کمینه و بیشینه بخش‌های مختلف جهان تفاوت‌هایی مشاهده می‌شود و بروز امواج گرمایی و دوره‌های طولانی‌مدت هوای بسیار گرم که سبب مرگ‌ومیر زیستمندان و مخاطرات محیط زیستی و نابودی محصولات و آسیب‌پذیری زندگی بشر می‌شود، روند صعودی داشته است.
بررسی و تحلیل میانگین تأثیرپذیری مؤلفه‌های مهم فیزیکی و شاخص‌هایی مانند دما و الگوهای باد و بارش حاکی از این است که با احتمال ۶۶ درصدی جهان شاهد افزایش میانگین سالانۀ دما به‌میزان ۱.۱ تا ۱.۸ درجه سلسیوس طی سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۷ خواهد بود. این رقم در قیاس با افزایش دما از سال ۱۸۵۰ و آغاز گرمایش جهانی قابل‌توجه‌تر است.
مبرهن است که با استناد به نظرات دانشمندان و متخصصان، افزایش دمای بیش از یک و نیم درجه سلسیوس به‌طرز برگشت‌ناپذیری وضعیت آب‌وهوای جهان را تغییر داده است و همۀ پیامدهای قابل تصور گرمایش زمین را تشدید خواهد کرد. درهم‌تنیدگی این معضل با بحران‌های پیشین وضعیت فاجعه‌آمیزی را برای سطوح مختلف امنیت و تمدن در پی خواهد داشت. عمدتاً تأکید بر آثار سوء تغییر اقلیم از جانب متخصصان و پژوهشگران این حوزه با هدف ارتقای تاب‌آوری در مواجهه با آن صورت می‌گیرد. گرچه همواره منکران تغییر اقلیم آن را حربه‌ای برای فشارهای سیاسی در حوزه‌هایی مانند انرژی و … قلمداد می‌کنند، اما در برهۀ کنونی پیامدهای تغییر اقلیم به مرحلۀ محسوس رسیده است و ثبت داده‌های دمایی جدید در روزهای اخیر، مؤکد این مسئله است. همراهی پیامدهای تغییر اقلیم با ال‌نینو (چرخۀ مشهور آب‌وهوایی که هر دو، تا هفت سال یک‌بار، سبب ایجاد ناهنجاری‌های بزرگ مانند سیلاب‌های ناگهانی در وضعیت آب‌وهوایی سیاره زمین می‌شود) پیش از رسیدن به نیمۀ تابستان منجر به ثبت میانگین دمایی جهانی حدود ۶٢.٩ فارنهایت (١٧.١۶ درجه سلسیوس) شده است. شکسته شدن رکوردهای گرما در اثر تسریع فرایند گرمایش زمین سبب ابراز نگرانی‌های فراوانی پیرامون وخامت شرایط مرتبط با تغییر اقلیم مبنی‌بر ناتوانی در مدیریت آن شده است. این مسئله بیانگر ضرورت اتخاذ گام‌های فوری برای صیانت از حیات و معیشت است. اقدامات مد نظر در مرحلۀ نخست باید به قصد توقف یا کاهش سرعت فرایندهای انسانی منجر به تغییر اقلیم مانند جلوگیری از افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای به‌ویژه دی‌اکسیدکربن باشد. فاصله گرفتن از روش‌های پرکربن تولید انرژی با در نظر گرفتن پاسخگویی به نیازهای فزایندۀ انرژی در نسل حال و آتی، اصلاح الگوهای مصرف و تولید در بسیاری عرصه‌ها باید در اولویت اقدامات قرار گیرد. سپس تمهیدات آینده‌نگرانه‌ای به‌منظور ارتقای تاب‌آوری و سازگاری اندیشیده شود تا جهان تاوان سنگین‌تری را بابت میراث نسل‌های گذشته و صنعتی شدن و رشد و توسعۀ اقتصادی برخی جوامع بشری نپردازد.
1681 | ۰۳/۰۲/۰۴
1680 | ۰۳/۰۲/۰۳
1679 | ۰۳/۰۲/۰۲