شیره جان جازموریان در چاه‌های غیرمجاز. در سایه نبود نظارت کافی، حفر چاه‌های غیرمجاز، علاوه بر افزایش بحران بی‌آبی، تهدیدی جدی برای تالاب جازموریان است

شیره جان جازموریان در چاه‌های غیرمجاز. در سایه نبود نظارت کافی، حفر چاه‌های غیرمجاز، علاوه بر افزایش بحران بی‌آبی، تهدیدی جدی برای تالاب جازموریان است
ایرنا
جنوب کرمان، به‌ویژه مناطقی مانند صولان در شهرستان قلعه گنج و حاشیه تالاب خشکیده جازموریان، با افزایش چشمگیر حفر چاه‌های غیرمجاز روبرو است. این اقدام غیرقانونی، که در دشت ممنوعه نیز در حال انجام است، به‌عنوان یکی از عوامل اصلی خشکی تالاب استراتژیک جازموریان و کاهش پوشش گیاهی منطقه شناخته می‌شود و می‌تواند پیامدهای زیست‌محیطی گسترده و جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشد.
دشت صولان، که به‌عنوان ذخیره‌گاه آبی نسل آینده در جنوب کرمان محسوب می‌شود، اکنون در معرض طمع سودجویان قرار گرفته است. این افراد، با حفر شبانه و مخفیانه چاه‌هایی به عمق حدود ۱۰ متر، نصب لوله و موتورپمپ، آب را برای کشت محصولات آب‌بر استخراج می‌کنند. هدف آنها، کسب سودهای کلان در کوتاه‌مدت است، در حالی که مردم منطقه و نسل‌های آینده از این ذخیره‌گاه حیاتی محروم می‌شوند.
مسئولان مربوطه، در مواجهه با این چاه‌های غیرمجاز، از کمبود امکانات و نیاز به یک اجماع عمومی برای مقابله با این پدیده سخن می‌گویند. سودجویان نیز با استفاده از ترفندهایی مانند تجمع زنان در اطراف چاه‌ها، مانع از پر کردن آنها توسط ماموران می‌شوند.
*ریزگردها و بحران معیشت در انتظار جنوب کرمان
کارشناسان هشدار می‌دهند که پیامدهای این اقدام غیرقانونی، که هم‌اکنون نیز به شکل افزایش ریزگردها در منطقه آشکار شده است، تنها به مسائل زیست‌محیطی محدود نمی‌شود و کشاورزی و معیشت مردم منطقه را نیز در آینده تحت تاثیر منفی قرار خواهد داد.
امیرحمزه درخشانی، مسئول دبیرخانه تالاب‌های استان کرمان، پیش‌تر اعلام کرده بود که ۷۸ درصد حقابه تالاب جازموریان باید از طریق مدیریت آب‌های زیرزمینی و چاه‌های غیرمجاز تامین شود.
بر اساس گزارش‌های مردمی، حفر چاه‌های غیرمجاز در مناطقی مانند صولان، توریگ ۱ و ۲، حاشیه جازموریان و بین صولان تا رمشک، که دشت ممنوعه اعلام شده است، افزایش یافته است.
حفر ۷۰ حلقه چاه غیرمجاز در دو سال
ارشد حوتی، کارشناس حوزه آبخیزداری قلعه گنج، در گفت‌وگو با ایرنا اظهار داشت: «دشت صولان، تنها منبع آبی استان کرمان است که با حفر چاه در عمق ۱۰ متری می‌توان به آب‌های سطحی دسترسی پیدا کرد. این دشت، ذخیره‌گاه آبی نسل‌های آینده قلعه گنج است.»
او افزود: «در سال‌های گذشته، عمق دسترسی به آب ۲ تا ۳ متر بود، اما با تداوم خشکسالی‌ها، سطح ایستایی آب به ۸ تا ۱۰ متر افزایش یافته است. بر اساس برآوردها، در یک تا دو سال گذشته، بیش از ۷۰ حلقه چاه غیرمجاز توسط سودجویان در این منطقه حفر شده است.»
این کارشناس اضافه کرد: «سودجویان بلافاصله پس از حفر چاه، اقدام به نصب موتور پمپ دیزلی و کشت محصولاتی مانند گندم، یونجه، هندوانه و طالبی می‌کنند. آنها با احداث خانه‌های کپری در نزدیکی چاه‌ها، کارگران فصلی را برای آبیاری استخدام می‌کنند.»
هجوم از استان‌های همجوار برای حفر چاه
یکی از اهالی روستای صولان در گفت‌وگو با ایرنا از هجوم افراد غیربومی، به‌ویژه از استان سیستان و بلوچستان، برای حفر چاه در منطقه گلایه کرد.
او افزود: «این افراد شبانه با اجاره دستگاه‌های حفاری، چاه‌های غیرمجاز را حفر و در شب دوم، لوله، پمپ و موتورپمپ گازوئیلی را نصب می‌کنند. عملیات حفر چاه و نصب تجهیزات، طی ۲ تا ۳ شبانه‌روز انجام می‌شود.»
این شهروند مدعی شد: «بسیاری از مردم و کشاورزان روستاهای صولان و توریگ با این افراد مقابله کرده‌اند که گاهی به تیراندازی و ضرب و جرح منجر شده است. برخی از شوراها و مردم محلی نیز از این افراد غیربومی حمایت می‌کنند.»
او ادامه داد: «افرادی که از سیستان و بلوچستان و بخش جلگه چاه هاشم برای حفر چاه غیرمجاز به منطقه صولان می‌آیند، اغلب مسلح هستند و در صورت مقابله مردم محلی، اقدام به تیراندازی می‌کنند.»
*مماشات برخی دستگاه‌های ناظر؟
یکی دیگر از کارشناسان اداره امور آب قلعه گنج، که نخواست نامش فاش شود، گفت: «مردم احساس می‌کنند که برخی دستگاه‌ها در جلوگیری از این مسائل مماشات می‌کنند. مواردی وجود داشته که متخلفان پس از تشکیل پرونده و احضار، با دخالت‌هایی تبرئه شده‌اند و چاه‌های غیرمجاز و کشاورزی در اراضی منابع طبیعی همچنان برقرار است.»
اوافزود: «ماموران حفاظت امور آب، در هنگام تخریب چاه‌های غیرمجاز، با مقاومت زنان روبرو می‌شوند که با تجمع در اطراف چاه‌ها، مانع از تخریب می‌شوند.»
*۱۷۰۰ چاه غیرمجاز در قلعه گنج
محمدعلی ملایی، رئیس اداره امور آب منطقه‌ای شهرستان قلعه گنج، به ایرنا گفت: «برای کنترل حجم برداشت چاه‌های مجاز، ۴۵۰ تا ۵۰۰ کنتور بر روی چاه‌ها نصب کرده‌ایم. هزینه نصب هر کنتور حدود ۴۰۰ میلیون ریال است.»
او افزود: «۱۸۰۰ حلقه چاه پروانه دارند و ۵۰۰ چاه نیز فرم یک هستند. حدود ۸۰ پیش‌مجوز نیز برای چاه‌های مستثنی صادر شده است.»
ملایی اضافه کرد: «چاه‌های فرم یک که مجوز نگرفته‌اند و چاه‌های جدیدالحفر که از سال ۱۳۸۵ به بعد حفر شده‌اند، غیرمجاز محسوب می‌شوند.»
وی با بیان اینکه ۱۲۰ حلقه چاه غیرمجاز را از سال ۱۴۰۱ پر کرده‌اند، افزود: «حدود ۱۷۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در قلعه گنج وجود دارد.»
رئیس اداره امور آب منطقه‌ای شهرستان قلعه گنج گفت: «در سرخ قلعه، سطح آب به ۶۰ متر رسیده است، در حالی که ۱۵ سال پیش ۱۰ متر بوده است. در مناطق صولان و چاه دادخدا، سطح ایستایی آب به ۳۰ متر رسیده است.»
*هجوم به دشت‌های ممنوعه و حفر شبانه چاه‌ها
ملایی تصریح کرد: «متخلفان به این منطقه هجوم آورده‌اند و اگر همین‌طور پیش برود، سطح آب پایین‌تر خواهد رفت.»
او با اشاره به اینکه بیشترین نظارت بر چاه دادخدا انجام می‌شود، افزود: «متخلفان از بامداد تا صبح چاه حفر می‌کنند و در بامداد دیگر، لوله‌گذاری می‌کنند. تجهیز و راه‌اندازی چاه، ۳ تا ۴ روز طول می‌کشد.»
ملایی با اشاره به اینکه نیاز به یک گروه قوی و قدرتمند برای برخورد ضربتی با متخلفان وجود دارد، بیان کرد: «در سه ماه گذشته، هیچ دستگاه حفر چاهی توقیف نشده است.»
او در رابطه با نحوه تامین سوخت موتورهای چاه‌های غیرمجاز گفت: «احتمالا سوخت از طریق تراکتورها تامین می‌شود.»
ملایی تصریح کرد: «چاه‌هایی در چاه دادخدا، ۵۰ لیتر در ثانیه آب برداشت می‌کنند. مردم باید از نصب کنتور استقبال کنند تا بتوانیم میزان برداشت را کنترل کنیم.»
او با اشاره به افت برداشت و کیفیت بد آب در شهر قلعه گنج بیان کرد: «سطح آب به ۴۰ متر رسیده و پیشروی آب شور به سمت آب‌های شیرین بسیار زیاد است و به همین دلیل، آب شهر شور است.»
ملایی ادامه داد: «صولان، دشت ممنوعه و منطقه بحرانی است، اما بیشترین برداشت غیرمجاز در منطقه چاه دادخدا مربوط به همین صولان است.»
رئیس اداره امور آب منطقه‌ای شهرستان قلعه گنج از مردم، به‌ویژه دهیاران و شوراهای منطقه، خواست تا برای کنترل شرایط همکاری کنند.
اواضافه کرد: «اگر مردم دستگاه غیرمجازی در حال حفر چاه مشاهده کردند، به ما اطلاع دهند تا مانع شویم.»