جنوب‌کرمان برای حفظ و توسعه باغات خرما با چالش تامین پاجوش و نهال روبروست. اضطرار “کشت‌بافت” برای توسعه باغات خرما

جنوب‌کرمان برای حفظ و توسعه باغات خرما با چالش تامین پاجوش و نهال روبروست. اضطرار “کشت‌بافت” برای توسعه باغات خرما
گزارش | کاغذوطن
جنوب‌کرمان منطقه‌ای است که با سطح حدود ۳۱ هزار هکتار باغات خرما در تولید این محصول در کشور حرف برای گفتن دارد و دارای جایگاه ویژه‌ای است. از طرفی تاثیر مستقیم خرما بر اقتصاد خانوارهای این منطقه نیازمند نگاه ویژه متولیان این بخش را بر حفظ سطح موجود و توسعه آن است. به طوری که یکی از چالش‌های پیش روی توسعه باغات خرما نبود پاجوش و نهال در دسترس برای ایجاد باغات جدید است.
روز ملی خرما بهانه نشست خبری با حضور متولیان حوزه کشاورزی در محل مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی بود.
*چالش‌های پیش روی تولید
در این مراسم رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان با بیان اینکه خرما در طی ۳ یا ۴ سال آینده می‌تواند فرصت‌های مناسبی را در صادرات و حوزه اقتصادی داشته باشد به ذکر چالش‌های عمده حوزه تولید این محصول پرداخت و اظهار داشت: خرما در جنوب کرمان با چالش‌های مثل خشکیدگی خوشه خرما روبرو است که از دهه هفتاد محصول تولیدی منطقه درگیر آن است.
*ضربه تغییرات اقلیم به ارقام ناسازگار
احمد احمدپور دومین معضل را آفت قرنطینه‌ای سرخرطومی خوشه خرما عنوان کرد و افزود: سرخرطومی حنایی خرما از اواسط دهه۹۰ به خرمای منطقه آسیب جدی وارد کرد که با تدابیری تا حدودی کنترل شده است اما در کنار همه این موارد در این چند سال اخیر تنش‌های محیطی و تغییر اقلیم اثرات زیان باری به این محصول وارد کرده است، مواردی مانند بارندگی‌ها و طوفان شدید که عموما در فصل برداشت اتفاق می‌افتد و خسارت جبران ناپذیری بالاخص در بخش اقتصادی به خرما وارد می‌کند، به طور مثال طوفان اخیر در روزهای پایانی مردادماه که محصول خرما دچار خسارت ریزش، خشکیدگی و ترشیدگی شد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی ادامه داد:به نوعی این موارد به کارشناسان و متولیان حوزه خرما هشدار می‌دهد که سازگاری برخی ارقام به دلیل تغییرات اقلیمی با مشکل مواجه شده است ومهمترین این ارقام، مضافتی است که این رقم خرما بیشترین ضربه و خسارت را از تغییرات اقلیم متحمل می‌شود.
احمدپور با بیان اینکه باید به دنبال ارقامی باشیم که سازگار با این منطقه باشد، عنوان کرد: در آخرین سفر رئیس جمهور شهید به جنوب کرمان موضوع تولید نهال‌های کشت بافت خرما بالاخص در رقم محلی منطقه یعنی کلوته را دنبال کردیم و این کار در مرکز تحقیقات با دو نفر نیروی بومی با سطح تحصیلات دکتری شروع شده که با انجام این روند برای توسعه باغات با ارقام بومی منطقه خودمان مشکلی نداشته باشیم.
یکی از چالش‌های اصلی پیش روی تولید کنندگان خرما موضوع تنش و تغییرات اقلیم است که در اواخر ماه گذشته وقوع طوفان خسارت سنگینی به تولید سال جاری نخلداران زد، درراطه با خسارت اخیر رئیس سازمان جهاد کشاورزی اعلام کرد: بعد از پیگیری‌های انجام گرفته از طرف نمایندگان مردم در مجلس به عنوان اولین استان اعضای ستاد بحران از منطقه بازدید کردند و با توجه به برآورد خسارتی که انجام شد جلسه ستاد فوق‌العاده بیمه و بحران استان را برگزار شد.
او ادامه داد: در این جلسه علاوه بر پیگیری افزایش تعهد سهم بیمه در محصول خرما، موضوع قرار گرفتن خسارت سوسک سرخرطومی حنایی خرما در لیست تعهدات بیمه مطرح شد که خسارت این آفت نیز مانند خشکیدگی خوشه خرما در پوشش بیمه قرار بگیرد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی گفت: خسارت برآورد شده در محصول خرمای سال جاری بیش از ۴۳ هزار میلیارد ریال است و این مبلغ از عهده صندوق بیمه محصولات کشاورزی خارج است، در همین رابطه میزان خسارت به صورت پیش‌بینی و برآورد اولیه انجام گرفته چرا که وقوع خسارت ترشیدگی در ادامه روند برداشت رخ دهد و میزان خسارت را نمی‌توان به صورت قطعی مشخص‌کرد.
* چالش اصلی پیش پای احداث باغات خرما
رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی جنوب کرمان در این نشست یکی از چالش‌های احداث و توسعه باغات خرما بالاخص در رقم کلوته که بومی منطقه است را نبود نهال و پاجوش عنوان کرد و گفت: کشت‌بافت در ارقامی از خرما که دسترسی به پاجوش آنها به صورت محدود است می‌تواند راهگشای توسعه باشد.
احمد آیین با بیان اینکه برنامه این مرکز توسعه همه جانبه مسائل مرتبط با خرما است، افزود: توسعه باغات خرما باید با ارقام بومی صورت بگیرد و در سالهای آتی در بعضی مناطق با توسعه برخی باغات مثل مرکبات چالش داریم و ناچار سمت توسعه خرما در این مناطق می‌رویم، در همین راستا در دو مقوله تحقیقات و آموزش برنامه‌های جامعی صورت گرفت که یکی از موفق‌ترین آنها مدیریت آفت سرخرطومی حنایی خرما است که این مورد با کارهای تحقیقاتی و پٰژوهشی و همکاری با نهادهای اجرایی مانند سازمان جهاد کشاورزی و استفاده از علوم دانش‌بنیان به نتایج مثبتی دست پیدا کرد.
*برنامه کشت بافت کلید خورد
رییس مرکز تحقیقات کشاورزی گفت: در حوزه تنوع بخشی به ارقام، برنامه کشت بافت خرما کلید خورد و این برنامه برای رقم مجول و کلوته در دست اجراست که در سالهای آینده به تولید انبوه در این دو رقم می‌رسیم.
او مزیت نهال‌های کشت‌بافتی نسبت به دیگر روش‌های تکثیر را مدت زمان کمترانتظار برای ثمردهی بیان کرد و مسئله یکنواختی و مقاومت و بردباری این ارقام نسبت به شرایط منطقه را هم مهم عنوان نمود.
احمد آیین در ادامه افزود: بیش از یک دهه است که در کشور در رابطه با کشت بافت خرما کار شروع شده است اما سخت‌ترین نوع کشت بافت در گیاهان مربوط به خرما است و ریزه‌کاری‌های خاص خود را دارد و هر رقم شیوه‌نامه مخصوص به خود را دارد و این یعنی اینکه کشت بافت رقم مجول را نمی‌توان برای رقم دیگر مثلا کلوته به کار برد و امکان استفاده مستقیم از این شیوه‌نامه را نمی‌دهد و این موضوع کشت بافت را زمان‌بر و تخصصی می‌کند.
احمد آیین گفت: با توجه به اینکه خرمای کلوته چند سالی است که در منطقه جایگاه اقتصادی و صادراتی پیدا کرده، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی از چند سال قبل تامین منابع مالی کشت ‌افت این رقم خرما را در اولویت قرارداده است.
آیین با عنوان اینکه در مرحله بعد از کشت بافت رقم کلوته، کشت بافت رقم مرداسنگ به عنوان یک رقم برتر بومی را در برنامه دارند، بیان کرد:در سفر آیت‌الله رئیسی تامین مالی انجام گرفت و کار به صورت مشترک با پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با هدف دستیابی به شیوه نامه کشت بافت خرمای کلوته شروع شده است.
*آزمایشگاهی پیشرفته به بهره‌برداری می‌رسد
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی جنوب کرمان خاطر نشان کرد: برای تکثیر انبوه و تامین چند ۱۰ هزار نهال کشت بافتی خرمای کلوته نیاز به یک آزمایشگاه بسیار مجهز داریم که در اولین فرصت و کمتر از یک ماه دیگر این آزمایشگاه افتتاح و بهره‌برداری می‌رسد.
او ابراز امیدواری کرد: در فاز دوم با دستیابی به شیوه نامه تکثیر رقم کلوته از طریق کشت بافت که حدود یک تا یک و نیم سال طول می‌کشد برنامه تکثیر این رقم را پیش می‌بریم و در کنار توسعه و تولید انبوه رقم کلوته در رقم خرمای مجول هم این هدف را دنبال می‌کنیم.