نیترات مرگ را جلو می‌ اندازد

نیترات مرگ را جلو می‌ اندازد

به گفته پژوهشگران، نیتریت از طریق ترکیب با یک نوع اسید آمینه در سیستم گوارشی بدن، ماده سرطان زای نیتروزآمین را تولید می‌کند

نیترات از تجزیه نیتروژن به وجود می‌آید. نیتروژن نیتراته برای گیاهان سمی نیست و برای سوخت و ساز آنها ضروری است. براساس تحقیقات، مصرف بیش از حد کودهای نیتروژنه باعث افزایش غلظت نیترات در اندام‌های قابل مصرف محصولات زراعی به خصوص سبزی‌ها می‌شود که به آن آلودگی نیتراتی می گویند. بیشتر نیترات مصرفی انسان، از راه آب آشامیدنی، گوشت‌های فرآوری شده و سبزیجات وارد بدن می‌شود. مصرف نیترات برای انسان، بیش از حد مجاز ۳/۷ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن، مضر است. به طوری که باعث سرطان معده در بزرگسالان و سندرم کودک آبی در نوزادان می‌شود. افزایش درصد هموگلوبین در افراد بزرگسال عوارضی مانند کم خونی و سیانوز(آبی شدن رنگ پوست) را به همراه دارد. گزارش حاضر به بررسی وجود نیترات در گیاهان، فرآوری‌های گوشتی و آب، پیامدهای نیترات در گیاهان و در بدن انسان و در نهایت مقدار استاندارد دریافت نیترات برای انسان می پردازد.

نیترات از کجا می‌آید؟

نیتروژن از مواد ضروری سوخت و ساز در گیاهان است. برای ساخت مواد ژنتیکی مثل دی ان ای (DNA)، آر ان ای (RNA)، ویتامین‌ها و آنزیم‌ها لازم است. فعالیت‌های میکروبی خاک، نیتروژن را به آمونیاک، نیترات و نیتریت تبدیل می‌کنند تا جذب آن برای گیاه راحت تر باشد. از اجزای ضروری خاک و گیاهان محسوب می‌شود.

سدیم نیترات و به ویژه سدیم نیتریت به عنوان ترکیبات نگهدارنده در فرمول‌های عمل آوری فرآورده‌های گوشتی مثل سوسیس و کالباس استفاده می‌شوند. حد مجاز این ترکیبات برای استفاده از فرآورده‌های گوشتی برابر ۱۲۰ پی پی ام اعلام شده است.

نیترات چگونه وارد آب می‌شود؟

یون نیترات، هنگام عبور آب از زمین، وارد آب آشامیدنی می‌شود. به علاوه از طریق تجمع زباله‌های شهری و صنعتی، وارد آب های زیرزمینی می شود. تجمع کود حیوانی و شیمیایی نیز نیترات را روانه آب‌های زیرزمینی می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد در مناطقی که دفع فاضلاب به صورت سنتی و از طریق چاه‌های فاضلاب انجام می‌شود، میزان نیترات موجود در آب بسیار بالاست. این امر به دلیل نفوذ فاضلاب به سفره‌های آب زیرزمینی است. نیترات به سه روش از آب حذف می‌شود: تقطیر، اسمز معکوس و تبادل یونی.

طبق رهنمودهای سازمان بهداشت جهانی و سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران حداکثر مجاز یون نیترات در آب آشامیدنی بر حسب نیتروژن برابر ۱۰ میلی گرم بر لیتر است. از آن جایی که در آب به صورت محلول است، روش‌های معمول تصفیه آب، قادر به حذف آن نیستند.

پیامدهای منفی نیترات در گیاهان چیست؟

طبق تحقیقات صورت گرفته، حدود ۸۰ درصد از نیتراتی که وارد بدن انسان می‌شود، از طریق سبزی‌ها و میوه‌ها است. آلودگی گیاهان به نیترات زمانی اتفاق می‌افتد که آنها بیش از حد نیاز خود، آن را جذب می‌کنند. نبود شیوه علمی تغذیه گیاهان کشاورزی و فقدان تمهیدات استفاده از کودها براساس تحقیقات علمی، باعث سوء تغذیه گیاهان می‌شود. همچنین اگر میزان کود نیتروژنی را از ۹۰ به ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار برسانیم، آنگاه مقدار نیترات در سیب زمینی پنج بار بیش از میزان مطوب آن خواهد بود.

به علاوه افزایش نیترات باعث تجمع اگزالات در سبزی‌های برگی مانند اسفناج می‌شود، این ماده با عناصر معدنی زیادی مانند کلسیم، آهن، منزیم و مس، نمک‌های نامحلول اگزالات را تشکیل می‌دهد.

وجود بیماری‌ها از عوارض نیترات در بدن انسان است

نیترات پس از ورود به بدن، در سیستم گوارشی تبدیل به نیتریت می‌شود. به گفته پژوهشگران، نیتریت از طریق ترکیب با یک نوع اسید آمینه در سیستم گوارشی بدن، ماده سرطان زای نیتروزآمین را تولید می‌کند. این ماده، خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد. برخی محققان در کشورهای انگلستان، کلمبیا، ژاپن، دانمارک، مجارستان و ایتالیا دریافت بالای نیترات در بدن را با ابتلا به سرطان دستگاه گوارش مرتبط دانسته اند. برخی نیز آن را رد کرده‌اند.

به علاوه نیتریت در خون، هموگلوبین را به متهموگلوبین تبدیل می‌کند. از نظر کلینیکی، زمانی که غلظت متهموگلوبین در هر دسی لیتر خون به یک و نیم گرم برسد، عوارض کم خونی و سیانوز در فرد ایجاد می‌شود. این ماده باعث بیماری متهوگلوبینمیا یا کمبود اکسیژن و یا سندرم کودک آبی در نوزادان می‌شود.

اگر این بیماری در نوزادان شدید باشد، در نهایت منجر به خفگی و مرگ نوزاد خواهد شد. نوزادان در سه ماه نخست تولد بیشتر در معرض ابتلا به متهموگلوبینمیا هستند اما احتمال ابتلای سایر افراد به این بیماری هم وجود دارد.

از طرفی با افزایش نیترات در گیاه، نمک‌های نامحلول اگزالات ایجاد می‌شوند که موجب بروز کمبود عناصر کلسیم، آهن، منیزیم و مس در بدن می‌شود. همچنین خطر تشکیل سنگ‌های کلیه را افزایش می‌دهد.

بدن انسان چه میزان 

به نیترات نیاز دارد؟

در ایران هیچ‌گونه استانداردی در این زمینه ارائه نشده است. اما سازمان جهانی بهداشت و کمیته علمی اتحادیه اروپا مقدار مجاز دریافت روزانه نیترات از طریق مواد غذایی و آب را بین ۰ تا سه و هفت دهم میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز اعلام کرده است. به عنوان مثال فردی که ۶۳ کیلو وزن دارد در بالاترین میزان می‌تواند ۲۳۳ میلی گرم نیترات را روزانه دریافت کند.

در تحقیقی که توسط پژوهش‌گران دانشگاه علوم پزشکی تبریز در شهرهای ورزقان و پارس آباد انجام شد. میزان دریافت روزانه نیترات در هر ۲ شهر بسیار بالاتر از حد مجاز بود. یعنی بدن یک فرد ۷۰ کیلوگرمی، ۵۹۷ و نیم میلی گرم در روز دریافت می‌کرده است. یعنی ۲ و نیم برابر مقدار مجاز.