ناامنی غذایی در کمین استان کرمان؛ بر اساس نقشه بین‌المللی امنیت غذایی، استان‌های خوزستان، کرمان، ایلام و بوشهر در دسته ناامن قرار دارند

ناامنی غذایی در کمین استان کرمان

بر اساس نقشه بین‌المللی امنیت غذایی، استان‌های خوزستان، کرمان، ایلام و بوشهر در دسته ناامن قرار دارند

مریم عدالت- امنیت غذایی، معیار در دسترس بودن غذا و توانایی افراد برای دسترسی به آن است. طبق تعریف کمیته امنیت غذایی جهانی سازمان ملل، امنیت غذایی به این معنا تعریف می‌شود که همه مردم در همه زمان‌ها دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی به غذای کافی، ایمن و مغذی داشته باشند که ترجیحات غذایی و نیازهای غذایی آن‌ها را برای یک زندگی فعال و سالم برآورده کند.

به گزارش عصر ایران؛ بنابر شواهد، امنیت غذایی در طول تاریخ از هزاران سال پیش مسئله‌ای نگران کننده بوده است، به طوری که مقامات مرکزی در چین و مصر باستان اقدام به آزادسازی مواد غذایی از انبار در زمان قحطی می‌کرده‌اند. ناامنی غذایی می‌تواند یک وضعیت موقتی برای یک خانواده باشد یا برای مدت طولانی ادامه یابد.

دلایل مختلفی وجود دارد که در پس زمینه افزایش گرسنگی و ناامنی غذایی در جهان در چند سال گذشته نهفته است، اما محرک‌های اصلی آن که فراوانی و شدت آن را افزایش می‌دهد شامل افزایش جمعیت، جنگ و درگیری‌ها، تغییرات اقلیمی، رکود اقتصادی و شیوع بیماری‌ها است.این عوامل به علل زمینه‌ای فقر و سطح بسیار بالا و مداوم نابرابری نشدید می‌شوند. این وضعیت به ویژه در کشورهای دارای نهادهای ضعیف و کشورهایی که در حال حاضر با بحران‌هایی مانند درگیری‌ها و بلایای مربوط به تغییرات اقلیمی دست و پنجه نرم می‌کنند، شدیدتر خواهد بود.بر اساس گزارش شبکه جهانی مقابله با بحران‌های غذایی، حدود 161 میلیون نفر در سال 2021 سطح «بحرانی» ناامنی غذایی حاد را تجربه کرده  اند که تقریباً 4 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است. بنابر تخمین سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد حدود 660 میلیون نفر ممکن است تا سال 2030 با گرسنگی روبرو شوند که بخشی از آن به دلیل تأثیرات پایدار همه‌گیری ویروس کرونا بر امنیت غذایی جهانی است.با توجه به محرک‌های ناامنی غذایی، هر منطقه‌ای از جهان ممکن است تحت تاثیر این پدیده باشد؛ اما با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی، قومیتی و سیاسی وسعت این مسئله در برخی از کشورها به مراتب بیشتر است. مجمع جهانی اقتصاد کمبود آب را به عنوان “بزرگترین تهدید” برای منطقه مطرح کرده است. بیش از 60 درصد جمعیت منطقه دسترسی بسیار محدودی به آب آشامیدنی دارند و 70 درصد تولید ناخالص داخلی آن‌ها در برابر تنش آبی آسیب پذیر است.

کمبود آب که تعدادی از کشورها از جمله ایران، عراق، یمن و الجزایر را در سال 2021 تحت تاثیر قرار داده است، به نوبه خود دسترسی به منابع مورد نیاز برای تولید را محدود می‌کند. در بخش‌های کشاورزی سنتی از آنجایی که منطقه به طور فزاینده‌ای خشک می‌شود، احتمالاً تولید محصولات کشاورزی در برخی کشورها کاهش می‌یابد و در این میان کشورهای ایران، عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس در معرض خطر ویژه هستند.

کشاورزی؛ برزگ‌ترین بخش مصرف‌کننده آب

کشاورزی بزرگ‌ترین بخش مصرف کننده آب در خاورمیانه است، بنابراین انتظار می‌رود بیابان‌زایی و شوری آب با نابودی زمین‌های کشاورزی ناامنی غذایی در این منطقه را تشدید کند.تولید گندم، یکی از مواد غذایی مهم در خاورمیانه، در حال حاضر تحت تاثیر منفی افزایش امواج گرما و خشکسالی قرار گرفته است؛ روندی که تهدید می‌کند برای سایر محصولات و منابع غذایی نیز اتفاق بیفتد. نیمی از مواد غذایی خاورمیانه و شمال آفریقا وارداتی است و در کشورهای همکاری خلیج فارس به 90 درصد افزایش یافته است.تهاجم روسیه به اوکراین افزایش اخیر قیمت جهانی غذا را تشدید کرده است و فشار بیشتری را برای اقتصادها و جمعیت کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا که واردکننده خالص غذا و سوخت هستند، مانند مراکش، تونس و مصر ایجاد کرده است.مصر بزرگ‌ترین واردکننده گندم در جهان است که بیشتر آن را از اوکراین و روسیه وارد می‌کند. به این ترتیب، جنگ روسیه و اوکراین یک تهدید جدی برای امنیت غذایی مصر و تهدیدی برای تشدید سوءتغذیه و اتکا به کمک‌های خارجی در یمن است.

چالش آبی و شوک اقلیمی

چالش‌های آبی تشدید شده توسط تغییرات اقلیمی احتمالاً تأثیر منفی بر سکونت جمعیت و عملکرد محصول در منطقه خواهد داشت و این امر باعث افزایش کمبود غذا و وابستگی به واردات مواد غذایی اساسی و مهاجرت می‌شود.ناامنی غذایی در کنار عوامل دیگر مانند تغییرات اقلیمی و درگیری‌ها انگیزه بیشتری برای مهاجرت به منظور تنوع بخشیدن به درآمد خانوار، دسترسی به غذا و مقاومت در برابر شوک‌های اقلیمی فراهم می‌کنند.این امر می‌تواند هم مهاجرت روستا به شهر و هم مهاجرت بین المللی را افزایش دهد. علاوه بر این، با توجه به هزینه‌های بالا و همچنین کمبود فرصت‌های درآمدی و شرایط نامطلوب سفر، خود اقدام به مهاجرت نیز می‌تواند باعث ناامنی غذایی شود.در ایران افزایش تولید با افزایش جمعیت و افزایش تقاضا همگام نبوده است. گندم محصول اصلی کشور است و نان تهیه شده از گندم منبع اصلی کالری است.از سال 1979 تا 2016 برداشت گندم بیش از دو برابر شده اما مصرف گندم در این بازه زمانی بیشتر از تولید بوده است. در نتیجه ایران همچنان برای تامین مواد غذایی حیاتی به واردات وابسته است.

کشاورزان ایرانی معمولا در هر هکتار ذرت، برنج و گندم دو تا سه برابر بیشتر از میانگین جهانی آب مصرف می کنند. با تشدید بحران تنش آبی و بحران‌های جهانی افزایش قیمت مواد غذایی ایران می تواند 70 درصد از زمین‌های کشاورزی خود را از دست بدهد، در حالی که میلیون‌ها نفر می‌توانند مجبور به مهاجرت شوند، زیرا فلات ایران به دلیل خشک شدن رودخانه‌ها و کاهش آب‌های زیرزمینی عملا غیرقابل سکونت می‌شود.

تاثیرات افزایش قیمت مواد غذایی و کاهش یارانه‌ها بر وضعیت امنیت غذایی

بر اساس نقشه بین المللی امنیت غذایی ایران در زمره کشورهای پرخطر قرار دارد که استان‌های هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان در دسته بسیار ناامن و استان‌های خوزستان، کرمان، ایلام و بوشهر در دسته ناامن قرار دارند.ایران طی سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌های طولانی‌مدت بین‌المللی دچار رکود اقتصادی شده است. افزایش قیمت مواد غذایی و کاهش یارانه‌ها به طور مستقیم بر وضعیت امنیت غذایی در میان جمعیت فقیر و آسیب پذیر تاثیر گذاشته است. تولید نوسانات کشاورزی، افزایش قیمت مواد غذایی، بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل و خشکسالی و بی ثباتی سیاسی کشورهای همسایه تأثیر منفی بر امنیت غذایی مردم خواهد داشت. مهاجرت افراد از مناطق جغرافیایی استراتژیک مرزی تهدیدهای امنیتی را به همراه دارد. تغییر ساختار قیمت های تضمین شده برای محصولات خاص در مناطق خاص به منظور منعکس کردن منابع موجود می تواند الگوهای کشت جدید را که با شرایط زمین و آب مناسب تر است، ترویج دهد. پس‌اندازهای حاصل از اصلاح یارانه‌ها می‌تواند به نوبه خود برای حمایت از سرمایه‌گذاری و نوآوری کشاورزی هدایت شود. انتقال کشت به دور از مناطق کم‌آب، همراه با بهبود راندمان آبیاری، می‌تواند عملکرد ملی را افزایش دهد و به طور همزمان تقاضای آب را کاهش دهد.